Ende po kërkohet drejtësi përmes padive civile kundër kompanive private ushtarake
Kur revista televizive amerikane e lajmeve “60 Minutes” zbuloi fotografi të irakianëve duke u keqtrajtuar dhe poshtëruar nga gardianët e tyre amerikanë në burgun Abu Ghraib në Irak 20 vjet më parë, kishin kaluar 13 muaj nga fillimi i pushtimit amerikan i Irakut.
Presidenti i rrëzuar irakian Saddam Hussein, i cili u kap nga forcat amerikane më shumë se katër muaj më parë, ishte në pritje të gjyqit të akuzuar për krime kundër njerëzimit dhe vetë shteti irakian ishte në kontrollin e dhunës dhe çrregullimit.
Për shumë njerëz në botën arabe, Abu Ghraib u bë shpejt një simbol i imperializmit dhe hipokrizisë amerikane, duke hedhur poshtë pretendimet e përsëritura të presidentit të atëhershëm amerikan se Shtetet e Bashkuara ishin një bastion i të drejtave të njeriut.
Dy dekada më vonë, një padi civile e ngritur nga viktimat e Abu Ghraib kundër një kompanie private amerikane të angazhuar në punë në burg është aktualisht në vazhdim. Shumë tani e shohin aksionin aktual ushtarak izraelit të mbështetur nga SHBA në Rripin e Gazës, ku më shumë se 34,000 palestinezë janë vrarë që nga tetori, përmes lenteve të skandalit të Abu Ghraib, i cili u zbulua më 28 prill 2004 dhe që bëri jehonë në mbarë botën.
Çfarë treguan fotot nga Ebu Ghraib?
Fotografitë e publikuara nga “60 Minutes” treguan rojet amerikane në Abu Ghraib duke i nënshtruar të burgosurit irakianë ndaj formave të ndryshme të dhunës, abuzimit seksual dhe poshtërimit. Shumë prej të burgosurve u arrestuan nga ushtarët amerikanë me dyshimin se ishin anëtarë të grupeve të armatosura, por sipas Kryqit të Kuq Ndërkombëtar, 70 deri në 90 për qind e tyre ishin kalimtarë të pafajshëm që u arrestuan gabimisht.
Në një foto, të burgosurit e zhveshur janë të ngjeshur në një formë piramide, me rojtarët e tyre amerikanë që qëndrojnë pas tyre, duke buzëqeshur. Në një tjetër, një ushtar amerikan mbante një të burgosur të zhveshur në zinxhir. Mirëpo, imazhi që u bë simbol i këtij skandali ishte ai në të cilin një irakian me kapucc të zi mbi kokë mban telat elektrikë dhe qëndron mbi një kuti.
Gjenerali i atëhershëm amerikan Mark Kimmitt, i cili ishte zëvendësdrejtor i operacioneve të koalicionit në Irak dhe u intervistua në edicionin e prillit 2004 të CBS News, tha: “Sinqerisht, mendoj se të gjithë jemi të zhgënjyer nga veprimet e disave. E dini, ne i duam ushtarët tanë çdo ditë, por, sinqerisht, ka ditë kur nuk jemi gjithmonë krenarë për ta”.
Zbulimet e mëvonshme nga CBS News treguan se raporti i ushtrisë amerikane mbi të cilin transmetuesi amerikan bazoi historinë e tij origjinale të Abu Ghraib në fakt detajonte “incidente të shumta të abuzimit sadist, flagrant dhe të pakujdesshëm kriminal” të irakianëve nga ushtarët amerikanë në burg.
A kishte më shumë prova të abuzimit në Abu Ghraib?
Menjëherë pasi fotot e ushtarëve amerikanë që poshtëronin dhe abuzonin irakianët u publikuan në CBS News, Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq publikoi raportin e tij mbi abuzimin me burgjet.
Raporti detajon rastet e keqtrajtimit të dëshmuar nga vëzhguesit e Kryqit të Kuq nga marsi deri në nëntor 2003 dhe të kryera “gjatë arrestimeve, ndalimeve dhe marrjes në pyetje”, në veçanti “personave të arrestuar në lidhje me shkeljet e dyshuara të sigurisë”.
Kryqi i Kuq tha se kishte gjetur shembuj të shumtë të personelit ushtarak amerikan që shkelte Konventat e Gjenevës. Për shembull, raporti thotë se vëzhguesit e Kryqit të Kuq panë ushtarë amerikanë që abuzonin me të burgosurit në Abu Ghraib duke i mbajtur të zhveshur në errësirë të plotë në qelitë boshe.
Në përmbledhjen e raportit të tij, Kryqi i Kuq deklaroi se “të ashtuquajturit të burgosuri me rrezik të lartë u ekspozuan ndaj një sërë praktikash mizore duke filluar nga fyerjet, kërcënimet dhe poshtërimi deri te detyrimi fizik dhe psikologjik, i cili në disa raste përbënte torturë, për t’i detyruar të burgosurit të bashkëpunonin me hetuesit e tyre”.
A është mbajtur ndonjë prej ushtarëve amerikanë përgjegjës?
Sjellim në kujtesë ushtarjen Lynndie England, e fotografuar duke mbajtur një litar në skajin tjetër të të cilit është një burrë irakian i zhveshur i shtrirë në dyshemenë e burgut të Abu Ghraib.
Në vitin 2005, England u shpall fajtore nga një gjykatë ushtarake amerikane për gjashtë akuza për abuzim dhe u dënua me tre vjet burg. Ajo u lirua në mars 2007.
Charles Graner Jr, një roje burgu ushtarak amerikan u dënua nga gjykata ushtarake për drejtimin e abuzimit të të burgosurve në Abu Ghraib dhe mori dhjetë vjet burg në 2005 pasi u dënua për pesë akuza për sulm, ngacmim dhe komplot. Garner u shpall i pafajshëm në gusht 2011.
Nga 11 të burgosurit e gjykuar nga ushtria amerikane për keqtrajtim të të burgosurve irakianë në Abu Ghraib, nëntë u dënuan me burgim. Shumë shpejt u bë e qartë se abuzimi amerikan ndaj të burgosurve irakianë nuk ishte i kufizuar vetëm në Abu Ghraib.
Në të vërtetë, pasi CBS shpërtheu skandalin e Abu Ghraib, korporata e lajmeve filloi të mësonte për ekzistencën e intervistave me hetues ushtarakë që ekspozuan gjithashtu abuzimin ndaj të burgosurve në qendrat e tjera të paraburgimit në Irak, si burgu Al-Mahmudiya.
A morën ndonjë lloj kompensimi viktimat irakiane të torturës amerikane?
Në shtator, Human Rights Watch raportoi: “Qeveria e SHBA me sa duket ka dështuar në ofrimin e kompensimit ose dëmshpërblimeve të tjera për irakianët që kanë vuajtur tortura ose keqtrajtime të tjera nga forcat amerikane në Abu Ghraib dhe burgje të tjera amerikane në Irak dy dekada më parë. “
Ekzistenca e Aktit Federal për Kërkesat e Dëmtimeve, i cili i jep qeverisë amerikane imunitet nga çdo padi gjatë kohës së luftës, do të thotë se kërkimi i dëmshpërblimeve është veçanërisht i vështirë.
Në vend të kësaj, viktimat irakiane të abuzimit amerikan u detyruan të ndjekin penalisht kompanitë private, të cilat, siç vuri në dukje Chris Bartlett, një fotograf amerikan që ka marrë portrete të të mbijetuarve të Abu Ghraib që nga viti 2006, “janë të angazhuar […] për të krijuar një distancë nga përgjegjësia në mënyrë që qeveria federale të mund të mbrohet nga ajo”.
Pse e krahasojnë luftën izraelite në Gaza me torturën amerikane në Abu Ghraib?
Fillimi i fushatës mizore të sulmeve ajrore të Izraelit në Rripin e Gazës të drejtuar nga Hamasi më 7 tetor u pasua shpejt nga raportet e ushtarëve izraelitë që rrihnin dhe poshtëronin palestinezët e burgosur, të cilat u krahasuan me torturat e SHBA-së në Abu Ghraib.
Grupi aktivist pro-palestinez “Zëri Çifut për Paqe” shkroi në Platformën X më 31 tetor: “Videot e ushtarëve izraelitë që torturojnë burrat palestinezë janë të tmerrshme. Ushtria izraelite ka abuzuar brutalisht me të burgosurit palestinezë për dekada të tëra. Ndërsa ushtria izraelite po bën një luftë gjenocidale në Gaza, ushtarët e saj nuk po e fshehin më këtë abuzim nga publiku”.
Ata shtuan: “Nuk është për t’u habitur […] që e njëjta qeveri që torturoi irakianët në Abu Ghraib po financon të njëjtat taktika ndaj palestinezëve.”
Sarah Sanbar, studiuese në Irak në Human Rights Watch, i tha Al Jazeera-s se një ish i burgosur irakian i tha asaj se pamja e palestinezëve të zhveshur të grumbulluar dhe mbajtur nga forcat izraelite në Gaza ishte “shumë ritraumatizuese dhe solli shumë kujtime të viteve 2003 dhe 2004 kur [amerikanët] e torturuan atë në Ebu Ghraib”. /tesheshi.com/
