Shfaqjet tronditëse të motit, sa lidhen me ndryshimet klimatike?
Ndryshimi i klimës ka të ngjarë të nxisë një rritje të ngjarjeve ekstreme të motit në të gjithë planetin. Kjo mund të jetë një shenjë shqetësuese për gjërat që do të vijnë.
Me përmbytjet dhe valët e të nxehtit në të gjithë Afrikën, përmbytjet në Brazilin jugor, thatësira në Amazon dhe nxehtësia ekstreme në të gjithë Azinë, përfshirë Indinë, lajmet kanë qenë plot me histori alarmuese të motit këtë vit.
Deri më tani, viti 2024 ka qenë veçanërisht i keq për motin ekstrem, me thatësira, nxehtësi ekstreme dhe përmbytje që shkaktojnë dëme serioze në shëndetin dhe jetesën, sipas Organizatës Botërore Meteorologjike (WMO).
“Pothuajse çdo rajon në botë është përballur me ngjarje ekstreme të motit dhe klimës të një natyre të ndryshme”, tha për DW eksperti i klimës i WMO, Alvaro Silva.
Dhe ndërsa jo çdo ngjarje ekstreme e motit mund t’i atribuohet ndryshimeve klimatike, ato po bëhen më të mundshme dhe më intensive për shkak të emetimeve të gazeve serrë nga djegia e qymyrit, naftës dhe gazit.
Vitin e kaluar, Hemisfera Veriore regjistroi verën më të nxehtë në 2000 vitet e fundit, dhe globalisht, viti 2024 është në rrugën për të qenë edhe më i nxehtë.
Cila është lidhja midis ndryshimeve klimatike dhe motit?
Ndryshimet klimatike rritin avullimin dhe bëjnë që më shumë avuj uji të hyjnë në atmosferë. Kjo shkakton reshje më intensive dhe përmbytje në disa zona, dhe thatësira më ekstreme në të tjera. Temperaturat më të ngrohta të oqeanit intensifikojnë modelet klimatike, ndërsa temperaturat më të larta të përgjithshme çojnë në valë më të shpeshta të të nxehtit.
Kjo ka pasoja shkatërruese në modelet globale të motit, duke rezultuar në efekte të ndryshme në të gjithë planetin.
“Nuk është vetëm frekuenca dhe intensiteti që zakonisht dëgjohet, por edhe ndryshimet në kohën dhe kohëzgjatjen e këtyre ekstremeve”, tha Alvaro.
“Ne nuk e dimë më se çfarë është normale në klimë, sepse shohim një tendencë në rritje të ngjarjeve ekstreme,” thotë ai.
Cilat kushte ekstreme të motit shkaktohen nga ndryshimet klimatike dhe cilat jo?
Ndikimi i ndryshimeve klimatike është i dukshëm kur shikojmë tendencat afatgjata të motit, por përcaktimi i rolit të tyre në ngjarje specifike të motit është bërë i mundur vetëm kohët e fundit.
DW analizoi tre ngjarje të mëdha të motit këtë vit për të parë nëse ndryshimi i klimës ishte faktori vendimtar.
A ka ndonjë lidhje midis ndryshimit të klimës dhe nxehtësisë në Indi?
Në prill dhe maj, India, së bashku me shumë pjesë të Azisë, u godit nga nxehtësia ekstreme.
Temperaturat prej 47 gradë Celsius u regjistruan në disa pjesë të Indisë, duke çuar në vdekje dhe varfëri të përhapur. Vapa ekstreme madje ka vënë në pikëpyetje pjesëmarrjen e votuesve në zgjedhjet indiane.
Disa politikanë, zyrtarë zgjedhor dhe menaxherë të fushatës thuhet se u sëmurën për shkak të vapës, duke përfshirë ministrin federal të rrugëve, i cili u rrëzua në skenë.
“Më shumë se 900 milionë votues duhet të dalin në mjedise të hapura dhe të presin në radhë … për orë e orë të tëra nën diell,” tha Leena Rikkila Tamang, drejtore e
IDEA-s, një OJQ pro-demokracisë me qendër në Suedi. “Ne shohim një rënie të qartë në pjesëmarrjen e votuesve në krahasim me zgjedhjet e 2019-ës”, thotë ajo.
Vala e të nxehtit kishte 45 herë më shumë gjasa për shkak të ndryshimeve klimatike dhe ishte 0,85 gradë Celsius më e ngrohtë se sa do të ishte normalisht, sipas Atribucionit Botëror të Motit (WWA). WWA është një iniciativë e shkencëtarëve që hetojnë nëse dhe në çfarë mase ndryshimi i klimës i shkaktuar nga njeriu ka luajtur një rol në ngjarjet e fundit ekstreme të motit.
A nuk ndodh gjithmonë moti ekstrem?
Historia është e mbushur me shembuj të motit ekstrem, edhe para se ingranazhet e revolucionit industrial të fillonin të rrotulloheshin dhe njerëzit të fillonin të digjnin seriozisht lëndët djegëse fosile përgjegjëse për ndryshimet klimatike. Ngjarje të tilla janë një fenomen natyror, por ndryshimi i klimës i ka bërë ato shumë më të mundshme dhe shumë më shkatërruese, thonë ekspertët.
Para viteve 1990, rreth 70 deri në 150 ngjarje të motit dhe rreziqe të lidhura me ujin raportoheshin çdo vit. Që nga viti 2000, më shumë se 300 ngjarje ekstreme janë regjistruar çdo vit. Edhe me nën-raportimin e kaluar, “ndryshimi është i padiskutueshëm”, thotë Silva e WMO-së. /tesheshi.com/
