Kisha Ortodokse Serbe, e cila ka ndikim të konsiderueshëm në shtetin ballkanas, është akuzuar prej kohës se mbulon abuzimet seksuale ndër radhët e saj.
Nga Maja Zivanovic
Një avokat në Londër thotë se po përgatitet të ngrejë padi në Mbretërinë e Bashkuar kundër Kishës Ortodokse Serbe, duke kërkuar dëmshpërblim në emër të gjashtë paditësve lidhur me abuzimin e supozuar seksual nga priftërinjtë e saj.
Mladen Kesar tha për BIRN se abuzimi i supozuar ka ndodhur në Serbi dhe në zonat etnike serbe të Bosnjës dhe Kroacisë, por që për shkak të lidhjeve të forta mes shtetit dhe Kishës Ortodokse Serbe, paditësit nuk kishin gjasa të gjenin drejtësi në gjykatat vendore.
“Ne jemi në procesin e finalizimit të këtij pretendimi, të cilin shpresojmë të paraqesim brenda disa ditëve të ardhshme, në varësi të këshillave dhe disponueshmërisë së avokatit,” tha Kesar për BIRN më 12 dhjetor.
Raporte për abuzimin e supozuar seksual të klerikëve ortodoksë herë pas here shfaqen në Ballkan, por Kisha, e cila ka ndikim të konsiderueshëm mes serbëve etnikë në rajon, ka refuzuar vazhdimisht që ta trajtojë këtë çështje në publik dhe është përballur me akuza se po përpiqet të mbulojë abuzimet dhe të mbrojë autorët e dyshuar.
Kesar tha se Kisha Ortodokse Serbe kishte një histori përpjekjesh për të fshehur pedofilinë dhe abuzimin seksual brenda radhëve të saj.
“Paditësit pretendojnë se, për shkak të lidhjes midis shtetit dhe Kishës Ortodokse Serbe, ata nuk kanë qenë në gjendje të kenë qasje në drejtësi në Bosnje dhe Serbi, kështu që ata duhet të mbështeten në veprime ligjore në Mbretërinë e Bashkuar nën doktrinën forum non conveniens,” tha Kesar, duke iu referuar parimit me të cilin paditësi mund të kërkojë që çështja të gjykohet në një juridiksion tjetër.
Kesar tha se Kisha Ortodokse Serbe ka një “prani të konsiderueshme” në Britaninë e Madhe, ku dërgohen ndonjëherë priftërinjtë e saj, dhe kështu ky rast mund të gjykohet në Londër.
“Detyrim personal”
Ai tha se paraqitësit ishin dy dhjakë, dy gra që pretendonin se ishin abuzuar në moshën 12 dhe 13 vjeçare dhe familja e një studenti seminari 19 vjeçar, i cili vdiq në rrethana të diskutueshme në vitin 1999 pasi nëna e tij thotë se ai refuzoi përparimet e një peshkopi tani në pension në Bosnjë, i quajtur Vasilije Kacavenda.
Avokati tha se shumë viktima të tjera kishin shumë frikë të flisni. BIRN i shkroi Kishës Ortodokse Serbe për një përgjigje ndaj akuzave, por nuk mori asnjë përgjigje deri në kohën e publikimit të lajmit.
“Është detyrimi im personal ta çoj deri në fund këtë çështje,” tha për BIRN një nga gjashtë paditësit, Bojan Jovanoviç.
Jovanoviç, një prift 44-vjeçar në Kishën Ortodokse Serbe, doli në publik në vitin 2015 me akuza kundër Kacavendas, duke thënë në një intervistë televizive se peshkopi e kishte ngacmuar seksualisht atë në fund të viteve 1990 dhe fillim të viteve 2000 dhe i kishte kërkuar atij që t’i çonte djem. Jovanoviç u përball me një reagim të menjëhershëm.
“Unë i përkas Kishës Ortodokse Serbe me gjithë trupin dhe shpirtin tim,” tha ai për BIRN. “Unë nuk punoj kundër Kishës. Unë u rrita në të, por më dhemb shumë të shoh se kur pret mbrojtje dhe ndihmë, Kisha Ortodokse Serbe të sulmon, duke të akuzuar si një mercenar tëuaj dhe një tradhtar.”
Kacavenda e ka hedhur në gjyq Jovanoviçin për shpifje. Çështja vazhdon ende.
“Unë fle i qetë, jam i relaksuar. Kam një ndërgjegje të pastër dhe prandaj e mirëpres jo vetëm gjyqin, por çdo ditë të re,” u raportua të ketë thënë peshkopi në pension nga e përditshmja Vecernje Novostinë nëntor 2015.
Jovanoviç, i cili është ende prift, tha për BIRN se tre vjet pas intervistës së tij televizive, ai merr ende kërcënime me vdekje për faktin që tregoi, por ai dhe paditësit e tjerë patën mbështetjen e disa priftërinjve ortodoksë, të cilët, tha ai, dëshirojnë që e vërteta të dalë në dritë.
Jovanoviç tha se 35 njerëz nga Serbia, Bosnja dhe Kroacia po kërkonin t’i bashkoheshin padisë që po ngrihet nga Kesari.
“Zakonisht objektivat janë fëmijë nga familje të varfra, me prindër të divorcuar, kështu që nëse dikush vendos të flasë publikisht, ata do të turpërohen dhe kisha mund të thotë: ‘Ne u munduam t’i ndihmonim, por ja si na trajtojnë ata’. Mund të vihen nën shënjestër,” tha ai.
Kacavenda doli në pension në vitin 2013, me Kishën që citoi gjendjen e tij të keqe shëndetësore. Por largimi i tij erdhi pas shfaqjes në internet të një videoje në të cilën ai u shfaq duke puthur një djalë të ri.
Nëna e studentit të seminarit që vdiq në vitin 1999 ka thënë se djali i saj u vra pasi kundërshtoi Kacavendën. Zyrtarisht, Milic Blazanoviç vdiq kur ai shpërtheu një bombë në një manastir në qytetin verilindor boshnjak të Sekovicit.
Kacavenda ka mohuar çdo gjë, duke thënë se ai është viktimë e “persekutimit”.
I pyetur për peshkopin në vitin 2015, kreu i Kishës Ortodokse Serbe, Patriarku Irinej, u citua të thoshte për të përditshmen Kurir, “Sapo morëm provën, peshkopi doli në pension.”
Kacavenda kurrë nuk është përballur me asnjë akuzë penale për akuzat e bëra kundër tij.
Akuzuesi shndërrohet në të akuzuar
Një rast që arriti të shkonte deri në gjykatë ishte ai i peshkopit Pahomije, i cili u akuzua për abuzime seksuale me katër adoleshentë, më i riu 13 vjeç, në vitin 1999 dhe 2000.
Pahomije u akuzua në vitin 2003 dhe, katër vjet më vonë, pas vonesave për shkak të transferimit të çështjes nga Vranja në Nis, ai u gjet i pafajshëm.
Një gjykatë më e lartë, Gjykata e Rrethit Nis, më pas e la në fuqi vendimin.
Në vitin 2007, Gjykata e Lartë e Serbisë i shpalli të dyja vendimet e paligjshme, por nuk qe në gjendje të urdhëronte rigjykim të çështjes për shkak të rregullave kundër gjykimit dy herë për të njëjtin krim.
Në vitin 2013, një 24 vjeçar tha për gazetën lokale Vranjske Novine se Pahomije kishte abuzuar seksualisht me të për një periudhë prej nëntë vjetësh. “Çdo natë në manastir ishte si një ferr për mua,” tha ai.
Asnjë akuzë nuk u ngrit kurrë kundër Pahomije. Dioqeza e Vranjës, megjithatë, ngriti akuzat e veta kundër akuzuesit të tij, një ish-magazinues, për shpërdorim dhe abuzim detyre.
Pahomije mbetet në detyrë. Ai ka pretenduar gjithmonë pafajësinë e tij, duke thënë se ai është viktimë e atyre që ai i përshkruan si komplote anti-patriotike dhe anti-klerike.
Në një rast tjetër, ish-kreu i manastirit serb të veriut Hopovo, prifti Ilarion, u arrestua në vitin 2001 nën dyshimin për abuzimin seksual të të miturve në kopshtin e manastirit.
Ilarioni u shkarkua menjëherë nga posti i tij nga Kisha Ortodokse Serbe.
Gjyqi pothuajse e tejkaloi statutin e kufizimeve, kryesisht për shkak se anëtarët e rangut të lartë të klerikëve e lejuan atë të strehohej për vite me radhë në manastire ortodokse të ndryshme në Serbi, Mal të Zi dhe Kroaci.
Vetëm pasi një gjykatë në Orahovica, një qytet kroat afër kufirit me Serbinë, urdhëroi në 2005 që Ilarioni të ekstradohej në vendin e tij në mënyrë që gjyqi të mund të përfundonte. Urdhri i ekstradimit u dha për shkak se prifti ishte akuzuar për ekspozim të pahijshëm para nxënësve kroatë.
Në Serbi, gjykata komunale në Novi Sad e dënoi atë në vitin 2006 me 10 muaj burg, dënim i cili u rrit në 12 muaj nga gjykata e shkallës së dytë. Megjithatë, Ilarioni nuk shkoi kurrë në burg, sepse avokati i tij paraqiti një ankesë në Gjykatën e Lartë, e cila e hodhi poshtë vendimin duke cituar arsyet procedurale dhe urdhëroi një gjykim të ri.
Megjithatë, në vitin 2007, Gjykata e Lartë e Serbisë urdhëroi rigjykimin e çështjes. Megjithatë, çështja nuk arriti kurrë në gjykatë pasi statuti i kufizimeve kishte skaduar.
Ministri i atëhershëm serb i drejtësisë, Dusan Petroviç, i kërkoi Gjykatës së Lartë që të shkarkonte gjyqtarët në këtë çështje. Gjykata u dha atyre vetëm një paralajmërim.
