Shkenca e ekonomisë, ose analiza ekonomike, studion sjelljen ekonomike reale dhe funksionimin e ekonomisë në jetën e përditshme. Meqenëse sjellja ekonomike është gjithmonë e orientuar drejt disa qëllimeve, një ekonomi e pastër dhe neutrale ndaj vlerave është vetëm një mit, një iluzion. Analiza ekonomike moderne studion ekonomitë kapitaliste në forma të ndryshme, ndërsa ekonomia socialiste përshkruan funksionimin e ekonomive të planifikuara qendrore. Shkenca ekonomike islame, ose analiza ekonomike e zbatueshme në një shoqëri islame, do të marrë formë vetëm kur të kemi një popull me sjellje islame dhe një ekonomi që funksionon në përputhje me parimet islame. Ndërkohë, ekonomia moderne dhe ajo socialiste ndihmojnë në kuptimin e realitetit aktual ekonomik, i cili synohet të transformohet sipas sistemit normativ islam.
Ndërsa analiza ekonomike moderne bën pjesë në studimet e ekonomisë islame, pasi ndihmon në kuptimin e realitetit ekonomik ekzistues, degët e aplikuara të ekonomisë qëndrojnë në një terren të ndryshëm. Ekonomia e rritjes dhe zhvillimit, financat publike, tregtia ndërkombëtare, politika monetare, bankimi, teoria e financave dhe ekonomia e punës studjohen aktualisht në kontekstin e normave të pranuara të një shoqërie kapitaliste. Kur vizioni islam dhe filozofia ekonomike islame arrijnë të prodhojnë një model të ri sjelljeje, i gjithë ky korpus studimesh do të zëvendësohet me analiza të përshtatura për realitetin e ri.
Deri atëherë, detyra e ekonomisë islame është të ndërtojë ura midis asaj që është dhe asaj që duhet të jetë. Ky proces kërkon një kuptim të qartë të të dyjave dhe përfshin analizën e realitetit aktual ekonomik, që deri në një masë përputhet me shkencën ekonomike të sotme. Megjithatë, ai zhvillohet në dritën e vizionit të dëshiruar nga filozofia ekonomike islame, duke nxjerrë mësime nga historia ekonomike islame për të përcaktuar një model më të mirë për të ardhmen. Së fundi, ai përcakton mënyrat e kalimit nga realiteti aktual në atë që duhet të jetë.
Kjo mund të ilustrohet me disa shembuj. Një objektiv i ekonomisë islame është sigurimi i ushqimit, veshjes, strehimit, kujdesit shëndetësor dhe arsimit për çdo burrë dhe grua. Ky është një synim i përbashkët i të gjitha shoqërive moderne, por metodat e arritjes së tij dhe niveli i realizimit ndryshojnë. Duke mësuar nga të gjitha këto eksperimente dhe duke ndjekur metodën unike islame, e cila kombinon veprimin vullnetar me ndërhyrjen shtetërore për të siguruar realizimin e objektivave të saj, ekonomia islame do të përcaktojë politikat më të përshtatshme për një shoqëri islame.
Një tjetër shembull lidhet me institucionin e bankave dhe sistemin financiar në përgjithësi. Pasi të analizojë funksionimin e institucioneve aktuale, ekonomia islame do të theksojë dëmet dhe pasojat negative të sistemit të bazuar në interes (kamatë) dhe do të propozojë një alternativë islame të bazuar në ndarjen e fitimit, huatë pa interes dhe bashkëpunimin ekonomik. Gjithashtu, do të trajtojë problemin e kalimit nga sistemi aktual në një model islamik të qëndrueshëm.
Në kontekstin e studimeve të sjelljes, ekonomia islame do të synojë të zbulojë implikimet operacionale të normave islame në situata reale. Në një farë kuptimi, kjo detyrë mund të përshkruhet si ndërtimi i modeleve ideale të sjelljes, të përshtatura për realitetin konkret të një shoqërie islame.
