Pyetja:
A lejohet shtimi i numrit të dhikrit (lexo: përkujtimi/ përmendja e Allahut), i potencuar në hadithe?
***
Përgjigjja:
Falënderimi i takon Allahut.
Dhikri (përkujtimi i Allahut) është dy llojesh: dhikri i pakufizuar dhe dhikri i kufizuar. Të dyja llojet e dhikrit përmenden në ajetet në të cilat Allahu i Lartësuar thotë: “O ju që besuat, përmendeni Allahun me një përmendje të shpeshtë. Dhe lartësojeni Atë mëngjes dhe pasdite.” (Ahzab: 41–42)
“Përkujto shumë Zotin tënd dhe lartësoje (Atë me lavdërim) në mbrëmje dhe në mëngjes.” (Ali Imran: 41).
Dhikri i pakufizuar është dhikri që nuk lidhet me një kohë, vend ose situatë të caktuar; Përkundrazi, një person mund ta kujtojë Zotin e tij duke lexuar dhikër të tillë në të gjitha situatat, siç bënte Pejgamberi ﷺ. Muslimi (373) transmeton se Aishja (Allahu qoftë i kënaqur me të) ka thënë: Profeti ﷺ e përmendte Allahun në të gjitha situatat. Recitimi i këtij lloji të dhikrit inkurajohet në mësimet islame. Allahu i Lartësuar thotë: “Dhe burrat që e përmendin shpesh Allahun dhe gratë që e bëjnë këtë, Allahu ka përgatitur falje dhe shpërblim të madh.” (Ahzab: 35);
“dhe përmendeni shumë Allahun që të jeni të shpëtuar.” (Enfal: 45)
Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të) ka thënë: I Dërguari i Allahut ﷺ po udhëtonte në rrugën për në Mekë dhe kaloi pranë një mali të quajtur Xhumdan. Ai tha: “Vazhdoni, ky është Xhumdani; ata që janë dalluar (nga të tjerët, duke u përqendruar në dhikrin e vazhdueshëm) kanë ecur përpara.” Ata thanë: Kush janë ata që janë dalluar, o i Dërguar i Allahut? Ai tha: “Burrat që e përmendin Allahun shpesh dhe gratë që e bëjnë këtë.” Sa i përket dhikrit të kufizuar, ky është dhikri që lidhet me një kohë, vend ose situatë të caktuar, ose duhet të thuhet me fjalë të caktuara dhe një numër të caktuar herë. Parimi themelor në lidhje me këtë lloj dhikri është se njeriu duhet t’i përmbahet asaj që përmendet në hadithe. Shembull i këtij lloji është dhikri që duhet lexuar pas namazit, dhikri që duhet lexuar para se të flini, dhikri që duhet lexuar në mëngjes dhe në mbrëmje dhe dhikret e tjerë të kufizuar. Këto duhen bërë siç përshkruhet në hadithe, për sa i përket formulimit dhe numrit të herëve që duhet të përsëriten.
Hafidh Ibn Haxheri (Allahu e mëshiroftë) ka thënë: “Nga kjo mund të kuptohet se është e rëndësishme t’i kushtohet vëmendje numrit të caktuar të kohës që duhet të lexohet dhikri, përndryshe mund të thuhet: shtojini atij tahlil [duke thënë “La ilahe il-lAllah (nuk ka të adhuruar (me meritë) përveç Allahut)” tridhjetë e tre herë. Disa nga dijetarët thanë – në lidhje me numrin e rasteve të përmendura në hadithe, si në rastin e dhikrit që duhet lexuar pas namazit – se nëse hadithi përmend një numër të caktuar për të cilin ka një shpërblim të veçantë, nëse ai që po e reciton i shtohet numrit të përmendur, ai nuk do ta arrijë atë shpërblim të veçantë, për shkak të mundësisë që ka ndonjë mençuri të veçantë pas kësaj, që mund të humbasë duke shkuar përtej atij numri. [2]
Thuhet në fetvanë e Komisionit të Përhershëm: Sa i përket duave dhe dhikrit që përmenden në hadithe, parimi themelor është se ato janë teukifi [d.m.th., ato mund të njihen vetëm përmes Shpalljes hyjnore dhe teksteve të shëndosha të hadithit, pa vend për ixhtihad] për sa i përket formulimit të tyre dhe numrit të herëve që do të lexohen, kështu që muslimani duhet t’i kushtojë vëmendje kësaj dhe t’i përmbahet asaj dhe nuk duhet të shtojë numri i herëve të deklaruara ose formulimi, ose e zvogëlojnë atë ose devijojnë prej tij.” [3] Fakti që ai duhet t’i përmbahet asaj që është transmetuar në hadithe në rastin e dhikrit të kufizuar tregohet nga fakti se nuk ka asnjë raport nga Profeti ﷺ që të sugjerojë se ai i shtoi formulimit e disa dhikreve. Përkundrazi, kur muhaxhiri i varfër iu ankua atij se edhe të pasurit kishin filluar të lexonin dhikrin pas namazit, ai nuk i udhëzoi ata që të shtonin asgjë në numrin e herëve që do të përsëriten (tridhjetë e tre). Përkundrazi, ai tha: “Kjo është dhuntia e Allahut që ia jep kujt të dojë”. Kjo tregon se ky dhikër është i kufizuar në një numër të caktuar. Lidhur me përgjigjen rreth hadithit në të cilin thotë “Kush thotë në mëngjes dhe në mbrëmje: ‘Subhan Allahi ue bi hamdihi (Lavdia dhe lavdërimi i takon Allahut)’ njëqind herë, askush nuk do të vijë në ditën e kiametit me diçka më e mirë se ajo që ka bërë, përveç atij që ka thënë diçka të ngjashme me atë që ka thënë, ose më shumë se kaq,” mund të vërehet se është e mundur që ajo që nënkuptohet me “më shumë se kaq” është më shumë e të njëjtit lloj dhikri, në të cilin rast ky është një përjashtim i cili lejon shtimin më shumë në atë që është përmendur në këtë hadith, ose mund të ndodhë që ajo që nënkuptohet me “më shumë se kaq” është shtimi i më shumë dhikrit në terma të përgjithshëm, në këtë rast ajo që nënkuptohet është se lexon dhikrin e përmendur në këtë hadith dhe i shton atij një lloj tjetër dhikri.
Neveviu (Allahu e mëshiroftë) ka thënë: Fjala e Pejgamberit ﷺ: “Kush thotë “La ilahe il-lAllah vehdehu la sherike leh, lehu’l-mulku ue lehu’l-hamdu ue hu ve’ ala kul-li shej’in kadir.” (Përkthimi: Nuk ka të adhuruar (me meritë) përveç Allahut të vetëm, pa shok e rival. Atij i takon Sundimi dhe lavdërimi i takon dhe Ai ka mundësi për çdo gjë) njëqind herë në ditë, … askush nuk mundet të bëj diçka më të mirë se ajo që ka bërë, përveç atij që bën më shumë se kaq” tregon se nëse dikush do ta lexojë këtë dhikër më shumë se njëqind herë në ditë, ai do të ketë shpërblim për njëqind herë që është përmendur në hadith. dhe do të ketë një shpërblim tjetër për atë që lexon përveç kësaj, dhe kjo nuk hyn nën titullin e kufijve që nuk duhet të tejkalohen, në të cilat nuk ka asnjë virtyt për t’i shtuar dhe madje mund ta zhvleftësojë atë, si është rasti nëse shtohet numri i herëve që duhen larë gjymtyrët gjatë marrjes së abdesit ose shtimit të numrit të rekateve në namaz. Mund të ndodhë që qëllimi është të bësh më shumë vepra të drejta, të mos recitosh më shumë të njëjtin dhikër, ose mund të jetë që synohet shtimi i ndonjë gjëje të çfarëdo natyre, ku shtimi i të njëjtit lloj dhikri apo llojeve të tjera të veprave të drejta, ose duke shtuar më shumë të njëjtin lloj dhikri dhe lloje të tjera të veprave të drejta. Kjo e fundit ka më shumë gjasa të jetë rasti. Allahu e di më së miri.” [4]
Përfundim: Dhikri është dy llojesh: i pakufizuar dhe i kufizuar. Në rastin e asaj që është e pakufizuar, nuk ka një numër të caktuar herë për përsëritjen e frazave; përkundrazi, individi mund ta kujtojë Zotin e tij aq sa ka mundësi. Në rastin e asaj që është e kufizuar, parimi bazë është se individi duhet t’i përmbahet asaj që është transmetuar në hadithet fetare për sa i përket formulimit dhe numrit të përsëritjeve, përveç rasteve kur teksti tregon se ai mund t’i shtojë asaj që përmendet në hadithi, si në rastin e thënies “Subhan Allahi ue bi hamdihi (Lavdia dhe lavdërimi i takon Allahut)” dhe “La ilahe il-lAllah vehdehu la sherike leh, lehu’l-mulku ue lehu’l-hamdu ue huva’ ala kul-li shej’in kadir.” (Përkthimi: Nuk ka të adhuruar (me meritë) përveç Allahut të vetëm, pa shok e rival. Atij i takon Sundimi dhe lavdërimi i takon dhe Ai ka mundësi për çdo gjë). Në atë rast, nëse ai shton më shumë se njëqind, nuk ka asgjë të keqe me këtë. Allahu e di më së miri.
islamqa.info
————————————
[1] Muslimi (2676)
[2] Fet’h el-Bari (2/330)
[3] el-Lexhneh ed-Daimeh (24/203)
[4] Sherh Muslim 17/17
