Për ekonominë amerikane prej kohësh thuhej: Shërbimet janë gjithçka, ekonomia asgjë! Me vite të tëra u mbyllën fabrika, apo prodhimi u zhvendos jashtë vendit. Pas krizës, industria amerikane po rilind.
Duket një pamje shumë optimiste, ajo që paraqet Instituti Aspen: Rritje ekonomike, më shumë vende pune, një standard më i mirë jetësor, një bilanc tregtar i ekuilibruar. E gjitha kjo vjen nga hovi që ka marrë prodhimi industrial. Tom Duesterberg, drejtor i programit “Ekonomia prodhuese dhe shoqëria në shekullin e XXI” nga Instituti Aspen në Uashington thotë se llogaritjet tona bazohen në hipotezën se pjesa e industrisë prodhuese në prodhimin e përgjithshëm bruto është 15%, ashtu si para tre recesioneve të mëdha, Dotcom (industria e shërbimeve të internetit), 11. Shtatori dhe kriza”. Aktualisht sektori prodhues zë vetëm 12% në prodhimin e përgjithshëm bruto.
Studimi sheh në perspektivë afatgjatë, në vitin 2025. Ai parasheh për SHBA-në, 3,7 milionë vende të reja pune në industrinë prodhuese – kjo nëse zhvillimet mbeten si ato aktuale. Nga ana tjetër aty përmendet një vlerë prodhimi 1.500 miliardë dollarë më i lartë, rritje të prodhimit të përgjithshëm bruto, si edhe një bilanc tregtar, që arrihet në vitin 2024.
Lidhje kontratash ndërkombëtare
Në bumin e sektorit prodhues do të ndikojnë shumë faktorë, sipas Tom Duesterbergut. Këtu bëjnë pjesë çmimet e leverdisshme të energjisë, kjo për shkak të përftimit të gazit, gjë që do të ndikojë edhe në rritjen e eksporteve të vendit. Sektorë me nevoja të mëdha energjie si industria kimike, ajo e metaleve dhe e çelikut do të përfitonin nga çmimet e ulëta të energjisë. Nga ana tjetër reduktimi i burokracisë, tatimet e ulëta dhe përafrimi me standartet ndërkombëtare do t’i jepnin hov prodhimit industrial.
Në këtë pikë kërkohet veprimi i legjislativit. Por studimi këshillon që rruga e nisur të vazhdohet: Si për shembull krijimi i zonës së tregtisë së lirë me Azinë (TPP) dhe Europën, vazhdimi i prodhimit të naftës dhe gazit në vend. Studimi kërkon edhe rinovimin dhe zgjerimin e rrjetit kombëtar energjetik, me qëllim që pjesë e tij të bëhet edhe energjia diellore dhe e erës, forcimin e sistemit kualifikues, dhe mbështetjen e studimit shkencor.
Punë bindëse politike
Të gjitha këto nuk janë propozime të reja, por realizimi i tyre është shumë i vështirë, thotë për Deutsche Welle-n Ronald D. Bullock, kryetar i Bison Gear&Enginering. “Do të duhet një punë shumë e madhe bindëse politike derisa ligjvënësit të jenë të gatshëm të mbështesin këto masa të arsyeshme për përmirësimin e ekonomisë.” Por demokratët dhe republikanët shumë shpesh ndjekin kursin e konfrontimit, dhe “shpesh bëhen pre e betejave politike të parëndësishme, në vend që të gjejnë një linjë të përbashkët”, thekson Ronald D. Bullock.
I rëndësishëm është përmirësimi i shkollimit. Firmat në SHBA e kanë të vështirë të gjejnë forca të kualifikuara. “Në këtë pikë ne kemi marrë disa këshilla të vlefshme nga miqtë tanë në Gjermani, sidomos përsa i përket kualifikimit profesional”, thotë Bullock, firma e të cilit punëson 270 punonjës në Ilinioi. Programet për mekatronik, apo shkollime për profesione teknike janë shembuj të mirë edhe për SHBA-në.
95% e tregut jashtë SHBA-së
Edhe Chad Moutray, kryekonomist i Shoqatës Kombëtare të Ekonomisë prodhuese është i shqetësuar për problemet, me të cilat ndeshet sektori i tij: “Sektori prodhues ka një imazh negativ, sidomos për post-universitarët. Shihet si i zhurmshëm dhe i pistë, një punë për ata me më pak kualifikim. Por kjo ka ndryshuar. Profesionet janë teknologjizuar dhe ato kërkojnë punëtorë të kualifikuar. Numri i vendeve të punës po rritet.”
Moutray e vlerëson studimin e Institutit Aspen, si një mundësi për t’u treguar politikanëve, “çfarë do të bëhej sikur”. “Ai na mundëson që të diskutojmë se çfarë mund të bëjë ligji për të përmirësuar gjendjen.” Por që profecitë e institutit Aspen të bëhen realitet, duhet që të ecë përpara edhe ekonomia globale./dw
