Serbia, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut do të nisin zonën e tyre të udhëtimit pa kufi dhe biznes mes frustrimit me Brukselin.
Liderët e Serbisë, Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut kanë kritikuar Brukselin për ritmin e ngadalshëm të zgjerimit të BE-së, duke u zotuar të ecin përpara me zonën e tyre të udhëtimit pa kufij dhe biznes, ndërsa presin që blloku t’i pranojë ato.
Presidenti serb, Aleksandar Vuçiç, është shprehur se duhet shikuar çfarë mund të bëjmë për vendet tona dhe popujt tanë, por duke mënjanuar njohjen e Kosovës dhe duke tentuar të mos kyçet në këtë “lojë” të re.
Deklaratë të ngjajshme ka dhënë edhe kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Zoran Zaev duke shtuar se BE-ja nuk i përmbush premtimet e dhëna.
Edi Rama, kryeministri i rizgjedhur i Shqipërisë, e krahasoi punën e Brukselit me shfaqjen ekzistencialiste të Samuel Beckett duke pritur për Godot, në të cilën dy burra përfshihen në një seri bisedash shpesh absurde pasi parashikojnë ardhjen e dikujt që nuk vjen kurrë.
Zona ballkanike e udhëtimit dhe biznesit të “mini-Shengenit” e modeluar sipas aranzhimit të udhëtimit pa pagesë të BE-së do të zbulohet zyrtarisht të enjten. Ai do të përfshijë një lehtësim gradual të kufizimeve të udhëtimit, “korsi të gjelbra” më të shpejta në kufij, ulje të kohës së pritjes për ngarkesë dhe qasje më të lehtë në lejet e punës.
Shpresohet se zona, për të cilën Vuçiç tha se duhet të krijohet para fundit të vitit, do të përfshijë përfundimisht Malin e Zi dhe Bosnjë dhe Hercegovinën, ndërsa ajo gjithashtu mbetet e hapur për Kosovën me status të diskutueshëm.
Vendet kanë përparim domethënës përpara se BE t’i pranojë ato, siç janë reformat zgjedhore, gjyqësore dhe ekonomike, por ata gjithashtu mendojnë se rruga zyrtare është bërë shumë e rëndë. Vuçiç erdhi në pushtet në një platformë pro-BE, por ashtu si kolegët e tij ka ardhur për ta parë bllokun me zhgënjim në rritje.
Qëllimi i zonës mini-Shengen ishte të ndryshonte narracionin e rajonit, si nga brenda, për të lehtësuar tensionet etnike, ashtu edhe nga jashtë, për të apeluar për anëtarësim në BE dhe më shumë investime. Kur njerëzit kanë paga më të mëdha. . . ata do të mendojnë për jetë më të mira dhe jo hije nga e kaluara.” – tha Vuçiç.
Maqedonia e Veriut e ndryshoi emrin për të respektuar ndjeshmëritë e Greqisë anëtare të BE-së, por kryeministri Zaev tha se Brukseli kishte dështuar çështjen e integrimit me rajonin. Maqedonia e Veriut u pranua në NATO vitin e kaluar, menjëherë pas ndryshimit të emrit, por BE-ja nuk ka hapur ende bisedimet e anëtarësimit me vendin.
“Qëllimi përfundimtar është të jemi një vend anëtar i BE -së. Por, derisa BE të vendosë, ne kemi nevojë për të gjetur mënyra për të vazhduar procesin e evropianizimit.” tha Zaev.
Rama tha se ata po shtyjnë përpara procesin pa shtetet e tjera të Ballkanit që të udhëheqin me shembullin dhe të mos ngecin në një karikaturë të vogël të BE-së, ku për gjithçka keni nevojë për konsensus dhe të gjithë mund të bllokojnë përmes vetos.
Komisioni Evropian, i cili drejton procesin e vlerësimit të progresit drejt anëtarësimit në BE, tha se ai mbështeti përpjekjet për të integruar të gjashtë kombet e Ballkanit Perëndimor në një treg të përbashkët rajonal, duke pasqyruar tregun e vetëm të BE dhe duke zbatuar rregullat dhe standardet e bllokut. “Qëllimi përfundimtar, pranimi në BE, nuk ka ndryshuar,” tha një zëdhënës i komisionit.
Sa i përket ritmit të ngadalshëm në anëtarësimin në BE, komisioni tha se po u kërkonte qeverive kombëtare të ecnin përpara me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut sa më shpejt të jetë e mundur. Të dy vendet duhet të kishin filluar bisedimet e anëtarësimit në BE vitin e kaluar, por ky hap është ende duke u bllokuar nga Bullgaria.
Edhe nëse fillojnë negociatat, oreksi politik për zgjerimin e BE-së është shumë i ulët në fuqitë e bllokut, veçanërisht pasi kancelarja gjermane Angela Merkel, një mbështetëse e integrimit ballkanik – po tërhiqet pas zgjedhjeve në shtator.
Të tre udhëheqësit ballkanikë vunë në dukje se gjersa ata prisnin për në BE, SHBA-të kishin dhënë mbështetjen e plotë për përpjekjet e tyre.
“Ballkani që kemi sot mund të jetë shembulli më i ndritshëm – nëse jo i vetmi – i politikës së jashtme amerikane. Liritë që ne gëzojmë sot në Ballkan janë para së gjithash fëmija i tyre.” tha Rama.
Analistët paralajmëruan gjithashtu se me kalimin e kohës, Maqedonia e Veriut dhe para kësaj, Maqedonia, ka qenë një kandidate e BE-së për 18 vjet, Serbia për nëntë vjet dhe Shqipëria për shtatë vjet, ndërsa zvarritja e partnerëve të tjerë të mundshëm mund të rritet.
“Përveç Kinës dhe Rusisë, Turqia dhe Emiratet e Bashkuara Arabe janë gjithashtu aktive në rajon,” tha Ivan Vejvoda, një anëtar në Institutin për Shkencat Humane në Vjenë. Kjo duhet ta bëjë BE-në të vetëdijshme se u lë hapësirë këtyre vendeve për të hyrë në rajon me ç’rast disa nga vendet e rajonit e preferojnë një qasje të caktuar, e disa të tjerë e urrejnë.
Amir Shabani
