Studiuesit në Suedi kanë gjetur shkronja arabe të endura në kostumet e varrimit nga varret vikinge në varka. Zbulimi ngre pyetje të reja rreth ndikimit të Islamit në Skandinavi, shkruan gazetari Tharik Hussain.
Ato u mbajtën në ruajtje për më shumë se 100 vjet, dhe u hodhën poshtë si shembuj tipik të rrobave të varrimit gjatë periudhës Vikinge.
Por një hetim i ri mbi rrobat, që gjenden në varrezat e shekullit të 9-të dhe 10-të, ka sjellë informacione të reja për kontaktet midis botës së Vikingëve dhe muslimanëve.
Modelet e endura me fije mëndafshi dhe argjendi që janë gjetur kanë mbi të të shkruajtur fjalët “Allahu” dhe “Ali”.
Përfundimi është bërë nga arkeologu i tekstilit Annika Larsson i Universitetit Uppsala në Suedi duke rishikuar mbetjet e kostumeve të varrimit nga varkat mashkullore dhe femërore dhe dhomat e zbuluara të varrece fillimisht në Birka dhe Gamla Uppsala në Suedi në fund të shekullit të 19-të dhe të mesit të shekullit të 20-të.
Ajo u interesua për fragmentet e harruara pasi e kuptoi se materiali kishte ardhur nga Azia qendrore, Persia dhe Kina.
Larsson thotë se dizenjot e vogla gjeometrike, jo më shumë se 1.5cm, nuk i ngjajnë asgjëje që ajo kishte parë më parë në Skandinavi.
“Nuk mund t’i kuptoja fare dhe m’u kujtua se ku kisha parë dizajne të ngjashme, në Spanjë, në tekstilet maure.”
Zhbllokimi i një misteri
Larsson pastaj e kuptoi se ajo nuk po shikonte aspak modelet e Vikingëve, por po shikonte një shkrim arab të Kuficit (shkrimi më i lashtë arabik).
Kishte dy fjalë që përsëriteshin vazhdimisht. Një prej tyre e identifikoi me ndihmën e një kolegu iranian. Ishte emri “Ali” – kalifi i katërt i Islamit.
Por fjala tjetër për Aliun ishte më e vështirë për t’u deshifruar.
Për të zhbllokuar enigmën, ajo i zgjeroi letrat dhe i shqyrtoi ato nga të gjitha këndet, duke përfshirë edhe nga prapa.
“Papritmas pashë se fjala ‘Allah’ (Zoti), ishte shkruar me shkronja të pasqyruara,” thotë ajo.
Larsson deri më tani ka gjetur këto emra në të paktën 10 nga gati 100 copa që po studion, dhe ata gjithmonë shfaqen së bashku.
Gjetja e re tani ngre pyetje interesante për banorët e këtyre varreve vikinge.
“Mundësia që disa nga ata të ishin muslimanë nuk mund të përjashtohet plotësisht”, thotë ajo.
“Ne e dimë nga gërmimet e varreve të tjera vikinge që analiza e ADN-së ka treguar se disa prej njerëzve të varrosur në to kanë origjinën nga vende si Persia, ku Islami ishte shumë dominues.
“Megjithatë, ka shumë të ngjarë që këto zbulime tregojnë se zakonet e varrimit në periudhën Vikinge ishin të ndikuara nga idetë islame, të tilla si jeta e përjetshme në parajsë pas vdekjes”.
Ekipi i saj tani po punon me departamentin e universitetit për imunologji, gjenetikë dhe patologji për të vendosur origjinën gjeografike të trupave të veshur në rrobat funerale.
Historia, e para
Kontakti midis botëve të Vikingiëve dhe muslimanëve është krijuar prej kohësh nga llogaritë historike dhe nga zbulimi i monedhave islame nëpër hemisferën veriore.
Dy vjet më parë, studiuesit rishikuan një unazë argjendi nga një varr femre në Birka dhe gjeti shprehjen “Për Allahun” të gdhendur në gur.
Përsëri teksti ishte Kufic, i zhvilluar në qytetin irakian të Kufes në shekullin e 7-të, një prej shkrimeve të para arabe që u përdor për të shkruar Kur’anin.
Ajo që e bën zbulimin e Larsson aq interesante është se është hera e parë që objektet historike që përmendin Aliun janë zbuluar ndonjëherë në Skandinavi.
“Emri Ali përsëritet përsëri dhe përsëri pranë Allahut”, thotë ajo.
“E di që Aliu është shumë i respektuar nga grupi më i madh musliman, Shia, dhe janë pyetur nëse ka lidhje.”
Aliu ishte kushëriri dhe dhëndri i Profetit Muhamed, pasi u martua me vajzën e tij Fatime. Ai gjithashtu u bë udhëheqësi i katërt i komunitetit musliman pas vdekjes së Muhammedit.
Ndonëse të dy sunitë dhe Shia e konsiderojnë Aliun si një shok të rëndësishëm të Muhammedit, ai ka ngritur statusin midis shiitëve, të cilët e shohin atë si trashëgimtar shpirtëror të Profetit.
“Përdorimi i Aliut sugjeron një lidhje Shia”, thotë Amir De Martino, udhëheqës i programit të studimeve islame në Kolegjin Islamik në Londër.
“Por pa frazën ‘me gjithë Allahun’, që shoqëron emrin dhe do të thotë ‘mik i All-llahut’, kjo nuk do të ishte nga kultura Shia e zakonshme dhe mund të kopjohej gabimisht nga diçka që ishte”, shton De Martino, i cili është gjithashtu shefi redaktor i Islam Today, një revistë britanike Shia.
“Modeli sugjeron se Aliu po barazohet me Allahun dhe për këtë arsye ekziston një mundësi e pakët që ka lidhje me lëvizjet shumë të hershme, ekstreme, të mistikuara që besojnë në këtë.
“Por me shumë gjasa është një model i kopjuar gabimisht.”
Emrat Allah dhe Ali janë të përfaqësuar shpesh në modele enigmatike brenda varreve dhe librave mistikë të sekteve shia si Alevi dhe Bektashi deri në ditët e sotme, por gjithmonë ato shoqërohen nga emri Muhamed. Këto ndonjëherë mund të përfshijnë shkrim të pasqyruar.
Por ndryshe nga gjetja e Larssonit, këta shembuj zakonisht përfshijnë edhe emrin ashtu edhe mënyrën e saktë dhe reflektimin.
Megjithatë, për Larsson, zbulimi i saj ofron shumë premtime për të ardhmen.
“Tani që po i shoh modelet e Vikingëve ndryshe, jam e bindur se do të gjej më shumë mbishkrime islame në fragmentet e mbetura nga këto gërmime dhe tekstile të tjera të kohës Vikinge”.
“Kush e di? Ndoshta ata shfaqen edhe në objekte jo tekstile.”
*Autori i shkrimit Tharik Hussain është një gazetar i pavarur me qendër në Londër, shkrimtar i udhëtimeve dhe transmetues i specializuar në trashëgiminë myslimane.
