Donald Trump dhe Kim Jong Un do të takohen në Hanoi, Vietnam, më shumë se tetë muaj pas samitit të tyre të parë në Singapor.
Dhe lidhur me bisedimet ndërmjet tyre, zyrtarë nga Shtetet e Bashkuara dhe Koreja e Veriut, ndonëse kanë folur rreth kësaj ngjarje, nuk kanë zbuluar detaje rreth fokusit të takimeve.
Në një përpjekje të dukshme për të “menaxhuar pritjet”, presidenti amerikan në ditët e fundit ka thënë se ai nuk është në “asnjë nxitim” për të arritur denuklearizimin, duke kërkuar, në vend të kësaj, një vazhdim të pauzës së Phenianit për testimin e armëve.
Në anën e Koresë së Veriut, një fund për të ndëshkuar sanksionet ndërkombëtare, së bashku me një deklaratë formale që Lufta e Koresë së 1950-1953 ka mbaruar, ka të ngjarë të jetë në listën e prioriteteve.
Në prag të bisedimeve, Al Jazeera hedh një vështrim rreth asaj se çfarë mund të shtrohet në tavolinë – dhe të tjera – në Samitin SHBA-Koreja e Veriut.
Si erdhën deri këtu?
Në qershor të vitit të kaluar, Singapori priti takimin e parë midis një presidenti amerikan dhe një udhëheqësi të Koresë së Veriut.
Samiti historik, i cili erdhi pas muajsh tensionesh në rritje të provokuara nga testet bërthamore dhe raketore, sanksione të reja dhe kërcënime të “shkatërrimit total”, përfundoi me një deklaratë të paqartë që nuk ka arritur të prodhojë progres të prekshëm.
Në Singapor, Kim dhe Trump përshkruan katër angazhime: vendosjen e “marrëdhënieve të reja” për paqen dhe prosperitetin; ndërtimin e një “regjimi të qëndrueshëm të paqes në Gadishullin Korean”; duke punuar “në drejtim të denuklearizimit”; si dhe riatdhesimin e mbetjeve të ushtarëve të vrarë gjatë Luftës së Koresë.
Megjithatë, marrëveshja nuk përcaktoi qartë denuklearizimin – duke çuar në mosmarrëveshje mbi atë çfarë do të thotë – as nuk është detajuar një afat kohor i caktuar për shkatërrimin e arsenalit të armëve bërthamore të Koresë së Veriut.
Çfarë dëshiron SHBA-ja?
Siç Trump e ka bërë të qartë, SHBA po kërkon një siguri nga Koreja e Veriut se do të ndalojë testimin e armëve bërthamore dhe raketave balistike,
SHBA gjithashtu kërkon që Pyongyang të “heqë qafe” të gjitha armët e saj për programet e saj të shkatërrimit në masë, si dhe të prodhojë një plan udhërrëfyes dhe plan konkret të veprimit mbi atë se si vendos për arritjen e këtij qëllimi.
Një raport i kohëve të fundit nga Qendra e Stanford University për Sigurinë dhe Bashkëpunimin Ndërkombëtar tha se Koreja e Veriut duket se ka prodhuar mjaft “kapacitete” gjatë vitit të kaluar për të shtuar më shumë se shtatë armë bërthamore në arsenalin e saj.
Stephen Biegun, i dërguari i posaçëm i Trump për Korenë e Veriut, thuhet të ketë thënë se një numër i çështjeve të tilla janë diskutuar gjatë udhëtimeve të tij të fundit në Phenian.
“Të dy palët mund të diskutojnë denuklearizimin, por unë jam duke parashikuar se Trump dëshiron që negociatat me Korenë e Veriut të jenë një fitore e brendshme, kështu që ai do të mbetet larg nga datat konkrete dhe pritjet kur është fjala për çështjen bërthamore”, thotë Ben Young, një analist i Koresë së Veriut dhe historian.
“Unë mendoj se ata do të përpiqen të arrijnë një lloj trakt paqeje. Kjo është një fitore e favorshme për të dyja palët”, shtoi ai.
Ndërsa disa politikanë dhe analistë amerikanë kanë spekuluar se Trump mund të bjerë dakord të zvogëlojë praninë ushtarake amerikane në Korenë e Jugut – e cila arrin rreth 28,500 ushtarë – zyrtarë në Seul dhe Uashington kanë thënë se nivelet e trupave nuk janë për negociata.
“Durimi me Korenë e Veriut nuk është opsioni më i keq. Presioni mbi Phenianin dhe detyrimi i Kim me data konkrete në të ardhmen e afërt për denuklearizim mund ta bëjë Korenë e Veriut të ndjehet e në presion dhe e nënshtruar”, tha Young.
“Koreja e Veriut është jashtëzakonisht krenare dhe e merr seriozisht dinjitetin kombëtar. Gjëja e fundit që kërkon administrata e Trump është kthimi në ditët e ‘zjarrit dhe tërbimit’”.
Çfarë dëshiron Koreja e Veriut?
Përveç lehtësimit të sanksioneve dhe një deklarate që përfundon zyrtarisht Luftën Koreane, Koreja e Veriut gjithashtu po bën thirrje për rifillimin e disa projekteve ekonomike ndër-koreane dhe hapjen e një zyre ndërlidhëse të SHBA-së në Pyongyang, sipas Biegun.
I goditur nga mungesa e ushqimit dhe i ngarkuar nga sanksionet ndërkombëtare të udhëhequra nga SHBA mbi programin e saj bërthamor, Koreja e Veriut vitin e kaluar e zhvendosën vëmendjen në zhvillimin ekonomik.
Ndërkohë, Kab-Woo Ko, një profesor i shkencave politike në Universitetin e Studimeve të Koresë së Veriut në Seul, thotë se Pheniani “ka nevojë të sigurojë përfitime ekonomike, politike dhe diplomatike nga ky samit”.
Në rast se një marrëveshje përfundon zyrtarisht Luftën e Koresë arrihet në Hanoi, Ko tha se duhet të mbahet një vëzhgim i afërt se cila nga palët do të nënshkruajë përfundimisht një deklaratë të tillë.
“Do të jetë interesante të shikoni nëse marrëveshja është bërë vetëm midis SHBA dhe Koresë së Veriut, ose nëse do të përfshijë Kinën”, ka thënë ai.
Të dy Koreat janë teknikisht ende në luftë, ndërsa armiqësitë u ndalën në vitin 1953 me një armëpushim të nënshkruar nga SHBA, që përfaqësonte forcat e Kombeve të Bashkuara dhe ushtritë e Koresë së Veriut dhe Kinës.
Marrëveshja e armistikës – e cila u respektua, por nuk u nënshkrua nga Koreja e Jugut, udhëheqësit e të cilave në atë kohë e hodhën poshtë idenë e një armëpushimi që la gadishullin e ndarë – nuk i përmbahej një traktati paqeje që ka qeverisur konfliktin që nga ajo kohë.
Të hënën, një zëdhënës presidencial në Seul tha se do të mjaftojë një deklaratë përfundimtare nga vetëm dy anët – Pheniani dhe Uashingtoni, duke shtuar se fokusi duhet të jetë në udhëheqjen e “Koresë së Veriut për denuklearizim pa probleme përmes deklaratës”.
“Qeveria e Koresë së Jugut mirëpret çdo formë të marrëveshjes përfundimtare nëse ajo luan një rol për të shpejtuar denuklearizimin”.
Cila është pikëpamja në Seul?
Bisedimet në Hanoi ndjekin një shkrirje në marrëdhëniet midis Koresë së Veriut dhe Koresë së Jugut vitin e kaluar, që pa Kim dhe Presidentin e Koresë së Jugut, Moon Jae-në, që u takuan tri herë.
Gjatë këtyre samiteve, të dy udhëheqësit ranë dakord për një sërë gjestesh të vullnetit të mirë, duke u zotuar të rifillojnë bashkëpunimin ekonomik kur të jetë e mundur dhe të ndërmarrin hapa për të ndaluar kërcënimet ushtarake.
Ashtu si Pyongyang, projektet ekonomike ndër-koreane po ashtu kërkohen nga Seuli, përfshirë rifillimin e operacioneve në parkun industrial të përbashkët Kaesong, i cili është pezulluar për tre vjet.
E vendosur pak brenda Koresë së Veriut në zonën e çmilitarizuar, kompleksi u nis në vitin 2004 me idenë e kompanive të Koresë së Jugut që prodhojnë produktet e tyre duke përdorur fuqinë e Koresë së Veriut, duke ndihmuar në përmirësimin e ekonomisë së saj.
Për të fituar disa prej këtyre lëshimeve nga Uashingtoni, Koreja e Veriut mund të ndiqte mbylljen e kompleksit bërthamor Yongbyon, si dhe heqjen e objekteve kryesore të raketave në prani të ekspertëve të huaj, thanë zyrtarët e Koresë së Jugut.
“Moon (presidenti i Koresë së Jugut) ka investuar shumë kapital politik dhe emocional në përmirësimin e marrëdhënieve me Veriun”, tha Young. “Ekonomia e Koresë së Jugut ka disa probleme në këtë moment, kështu që Moon mund të përdorë marrëdhëniet e përmirësuara të Koresë së Veriut dhe SHBA-së si një forcë mobilizimi për përmirësimin e vlerësimit të tij brenda”.
Cili është rezultati i mundshëm i bisedimeve?
Analistët nuk parashikojnë që samiti i Hanoit të përfundojë me një marrëveshje që do ta shohë Korenë e Veriut të braktisë armët e saj bërthamore, por i kanë bërë thirrje Uashingtonit të jetë i hapur për të marrë hapa të përkohshëm për çdo marrëveshje që të jetë e mundur.
Pavarësisht shpresave për një përparim të madh, ka disa shpresa që bisedimet mund të prodhojnë një deklaratë që përfundon zyrtarisht Luftën Koreane.
Nga ana e tij, Ko tha se donte të shihte Korenë e Veriut “të bie dakord mbi një proces për të çmontuar objektin bërthamor Yongbyon”.
Kjo strukturë, sipas Jeffrey Lewis, një studiues në Institutin Middlebury të Studimeve Ndërkombëtare në Monterey, është funksionale.
Ko parashikoi se bisedimet në Hanoi do të shihnin SHBA-të t’i japin Koresë së Veriut disa përfitime që duhej në frontet politike, ushtarake dhe ekonomike, por paralajmëruan se do të largoheshin nga Hanoi në të njëjtën mënyrë “të zbrazët” si Samiti i Singaporit.
“Biseda në Singapor ishte si takimi i parë midis familjeve të nuses dhe dhëndrit. Tani, është koha për planin e vërtetë”. /tg
