“Në qoftë se i biri i Ademit do të kishte një luginë me flori, do të dëshironte të kishte dy lugina. Mirëpo gojën e tij nuk e mbush asgjë tjetër përveç dheut. Allahu ia pranon pendesën atij njeriu që pendohet.”[1]
Fjalët e këtij hadithi përputhen me natyrën e vërtetë të njeriut i cili dëshiron që të përfitojë sa më shumë nga të mirat materiale të kësaj bote. Kjo dëshirë e tij është e rrënjosur thellë në natyrën e tij njerëzore, por ai duhet t’i bëjë ballë këtij instinkti që e shtyn vetëm pas bukurisë së kësaj bote.
Ky hadith profetik tregon se si njeriu mund t’i bëjë ballë kësaj dëshire të fortë. Rezistenca ndaj kësaj dëshire të fortë arrihet duke u penduar dhe bërë vepra të mira. Kur’ani Famëlartë flet për disa prej tipareve të këtij realiteti që i josh shumë ata të cilët janë dhënë shumë pas përfitimeve materiale. Allahu i Lartësuar thotë: “Burrave u është hijeshuar dashuria për gjërat e dëshiruara; për gratë, fëmijët, arin dhe argjendin e grumbulluar, kuajt e bukur, bagëtitë dhe arat e lëruara. Këto janë kënaqësitë e kësaj jete, por shumë më i mirë është kthimi tek Allahu.”[2]
Ky hadith profetik përbëhet nga tre fjali:
Në fjalinë e parë: “Në qoftë se i biri i Ademit do të kishte një luginë me flori, do të dëshironte të kishte dy lugina.”, Profeti (a.s.) zbulon natyrën e vërtetë të njeriut i cili asnjëherë nuk është i kënaqur me caktimin e Allahut, por gjithmonë vetëm kërkon e kërkon. Fjala e Profetit “biri i Ademit”, tregon se kjo natyrë njerëzore nuk ekziston vetëm te një popull, fis apo racë e caktuar, por te të gjithë njerëzit pa përjashtim. Fjala “flori” nënkupton se njeriu është i gatshëm që gjithçka që ka të bëjë me të mirë materiale të jetë vetëm e tij, dhe asnjëherë nuk është i kënaqur me asgjë. Duke qenë se grykësinë e njeriut nuk e ngop floriri, atëherë cila është ajo gjë që e ngop atë?!
Përgjigjen e kësaj pyetje e jep fjalia e dytë. Në të vërtetë, kjo fjali është një qortim i ashpër për ata grykës, të cilët nuk kanë marrë mësim nga ajo që u ka ndodhur popujve të mëparshëm. Njeriu sado që të përpiqet që të grumbullojë sa më shumë pasuri, vjen koha që ndërroj jetë dhe në varr barku i tij do të mbushet me dhe.
Ndërsa fjalia e tretë e vendos çdo gjë në vendin e duhur për këdo që dëshiron të kthehet tek Allahu dhe shpreson tek amnistia hyjnore. Fjalët e Profetit (a.s.) “Allahu ia pranon pendesën”, tregon se Allahu i Lartësuar vazhdimisht e pranon pendesën e njeriut përderisa ai pendohet dhe kërkon falje tek Ai.
Mësimet e nxjerra nga hadithi
1-Dëshira e zjarrtë e njeriut për pasuri materiale
Në këtë hadith, Profeti (a.s.) flet për dëshirën e zjarrtë që ka njeriu për të pasur pasuri. Njeriu është gatuar që ta dojë pasurinë dhe për këtë arsye ai përpiqet që ta mbledhë atë. Dijetari i shquar Ibnu Uthejmin thotë: “Biri i Ademit asnjëherë nuk ngopet me pasuri, nëse ai ka një luginë me flori do të kërkojë dy lugina. Ndërkaq barkun e tij nuk e mbush asgjë tjetër përveç dheut. Kjo do të ndodhë atëherë kur ai të vdesë, të varroset dhe do ta lërë këtë botë e gjithçka që ka në të. Vetëm atëherë do të bindet se ajo që ka pasur në zotërim i ka ikur nga duart.[3]
Këtë fakt e përmend edhe Allahu i Lartësuar në Kur’an: “Ju ka hutuar rivaliteti për të shtuar derisa të shkoni në varre.”[4] që do të thotë se: Ju ka hutuar rivaliteti për të pasur sa më shumë pasuri, fëmijë e salltanet duke e harruar bindjen ndaj Allahut. Dhe vazhdoni të jeni në këtë gjendje derisa t’ju vijë e t’ju marrë vdekja. Mutarifi transmeton nga i ati që ka thënë: Shkova te Profeti (a.s.) i cili po lexonte ajetin kuranor “Ju ka hutuar rivaliteti për të shtuar” pastaj ai (a.s.) shtoi: “I biri i Ademit thotë: Pasuria ime, pasuria ime. O biri i Ademit, çfarë të ka ngelur nga pasuria jote përveç asaj që ke ngrënë dhe ka mbaruar, apo që e ke veshur dhe është vjetruar, apo e ke shpenzuar dhe që ka kaluar? Ndërsa përveç këtyre gjërave, ngel ose nuk ngel gjë për njerëzit.”[5]
Ndalimi i rivalitetit për mbledhur sa më shumë pasuri, nuk do të thotë urrejtje ndaj pasurisë. Qëllimi i vërtetë i ndalimit, është se njeriu duhet ta kërkojë pasurinë në rrugë të ligjshme dhe duhet ta shpenzojë atë po në rrugë të ligjshme. Po ashtu, pasuria nuk duhet të zotërojë zemrën e njeriut.
Në të vërtetë, pasuria është prej zbukurimeve të kësaj bote. Allahu i Lartësuar thotë: “Pasuria dhe djemtë janë stoli e jetës së kësaj bote. Por veprat e mira që mbeten përherë, janë më të mira te Zoti yt sa i përket shpërblimit dhe, janë më të mira sa i përket shpresës për shpëtim.”[6]
Feja Islame e nxit njeriun që të kërkojë riskun e tij e të mbledhë pasuri, por me kusht që pasuria mos ta shmangë nga adhurimi i Allahut. Allahu i Lartësuar thotë: “Përpiqu me atë që të ka dhënë Allahu të fitosh jetën e botës së ardhshme, duke mos harruar pjesën tënde në këtë botë. Bëju mirë të tjerëve, ashtu si të ka bërë mirë ty Allahu. Mos kërko ngatërresa në Tokë, sepse Allahu nuk i do ngatërrestarët.”[7] “Dhe, kur të përfundojë namazi, atëherë shpërndahuni nëpër tokë, kërkoni nga mirësitë e Allahut dhe përmendeni shumë Allahun, që të jeni të shpëtuar.”[8]
Këto ajete kuranore e lejojnë grumbullimin e pasurisë dhe kërkimin e riskut, por grumbullimi i pasurisë nuk duhet të sundojë mbi shpirtin e njeriut. Profeti (a.s.) thotë: “Sa e mirë është ajo pasuri që është në dorën e një burri të mirë?!”[9]
Hakim ibnu Hizam thotë: I kërkova Profetit (a.s.) për të më dhënë dhe ai më dha. Pastaj i kërkova përsëri dhe ai më dha, pastaj i kërkova përsëri dhe ai më dha. Më pas, Ai (a.s.) më tha: “O Hakim! Me të vërtetë, paraja është e bukur dhe e ëmbël. Ai i cili e merr atë me bujari duke mos qenë lakmitar, ka bereqet në të, ndërsa ai që e merr atë duke qenë lakmitar nuk ka bereqet në të. Në këtë rast ai i ngjan atij që ha, por që nuk ngopet. Dora e lartë është më e mirë se dora e ulët.” Hakimi vazhdon dhe thotë: O i Dërguar i Allahut! Betohem në emër të Atij të cilit të ka dërguar me të vërtetën se unë nuk kam për të kërkuar më asgjë nga askush derisa ta lë dynjanë. Njëherë Ebu Bekri e thirri që t’i jepte diçka, por ai nuk pranoi. Edhe Omeri e thirri që t’i jepte diçka, por ai nuk pranoi. Omeri tha: O myslimanë! Unë dëshmoj përpara jush se unë dua t’i jap Hakimit të drejtën që i takon nga plaçka e luftës, por ai nuk pranon që ta marrë. Pas kërkesës që Hakimi i bëri Profetit (a.s.) që t’i jepte diçka, nuk kërkoi asgjë nga njerëzit derisa vdiq.”[10]
Në një tjetër hadith Profeti (a.s.) thotë: “Është më mirë që dikush prej jush të marrë litarin dhe më pas të vijë me një turrë drush të mbartura mbi supin e tij e t’i shesë ato, se sa të lypë nga njerëzit të cilët mund t’i japin ose mund edhe mos t’i japin.”[11]
Sipas këndvështrimit islam, pasuria është e Allahut ndërsa njeriu ka të drejtë që ta përdorë atë. Pasuria është mjet për të jetuar dhe jo qëllim në vetvete. Islami lejon që pasuria grumbullohet për arsyet e mëposhtme:
Për ta shpenzuar për nevojat familjare
Profeti (a.s.) thotë: “Dinari më i mirë që mund të shpenzojë një njeri është ai i shpenzuar për familjen e tij..”[12]
Sa’d ibnu ebil Uekas, një prej 10 personave të përgëzuar me Xhenet thotë: “Në vitin e haxhit të lamtumirës, Profeti (a.s.) erdhi tek unë për të më vizituar, ngaqë isha i sëmurë. Iu drejtova Profetit (a.s.) me këto fjalë: O i Dërguar i Allahut! Siç e shikon unë jam shumë i sëmurë, kam shumë para dhe kam si trashëgimtare të vetme vajzën time. A të jap lëmoshë 2/3 e pasurisë time? Jo – tha ai. Gjysmën, o i Dërguar i Allahut? Jo – tha ai. 1/3, o i Dërguari i Allahut? 1/3, dhe 1/3 është shumë. Është më mirë për ty që trashëgimtarët t’i lësh të pasur, sesa të varfër duke lypur tek njerëzit. Për çdo shpenzim që kryen për hir të Allahut, do të marrësh shpërblim, madje edhe për kafshatën e bukës që ia jep gruas.”[13]
Për ta shpenzuar në vepra të mira
Profeti (a.s.) thotë: “Në çdo ditë të re që njerëzit gdhijnë zbresin dy engjëj. Njëri prej tyre thotë: O Zot, jepi atij që jep. Ndërsa tjetri thotë: O Zot, rrënoje atë që nuk jep.”[14]
2 – Sprova e pasurisë
Allahu i Lartësuar thotë: “O besimtarë, mos lejoni që pasuria dhe fëmijët tuaj t’ju largojnë nga të përmendurit e Allahut. Ata që bëjnë këtë, do të humbin.”[15] Ndërsa në një ajet tjetër, Allahu i Lartësuar thotë: “Pasuria dhe fëmijët tuaj janë vetëm sprovë për ju. Allahu ka shpërblim të madh.”[16] Ai i cili zgjedh pasurinë dhe fëmijët përpara shpërblimit që jep Allahu, në të vërtetë ka humbur dhe devijuar nga rruga e drejtë. Kjo është tepër e rrezikshme dhe ndodh atëherë kur njeriu me pasurinë që ka (që në realitet nuk është e vetja) shkel çdo kufi dhe kujton se nuk ka nevojë për askënd, madje nuk ka nevojë as për Allahun e Lartësuar. Pikërisht për këtë natyrë mosbesimtare, lakmitare e mosmirënjohëse flet ajeti kuranor: “Vërtet njeriu shkel çdo cak, kur mendon se është i vetëmjaftueshëm.”[17]
Pasuria për të cilën flet Allahu i Lartësuar në Kur’an, apo Profeti (a.s.) në këtë hadith, është e dëmshme për njeriun në dynjanë dhe fenë e tij për disa arsye:
1 – Kur pasuria e shtyn atë që të kryejë mëkate. Sa të shumtë janë ata njerëz të cilët pasurinë e tyre e harxhojnë vetëm në mëkate e gjynahe?!
2 – Kur njeriu nuk e shpenzon pasurinë e tij në mëkate, por e shpërdoron në gjëra që janë të lejuara. Shpenzimi i pasurisë pa kufi e pa masë qoftë edhe në gjëra të lejuara konsiderohet shpërdorim. E ne si myslimanë jemi të ndaluar nga shpërdorimi
3 – Pasuria mund të jetë shkak që ta largojë njeriun nga përmendja e Allahut. Sa më shumë të largohet njeriu nga përmendja e Allahut, aq më shumë ai ka humbur nga rruga e drejtë.
4 – Dëshira e madhe e njeriut se mos pasuria e tij i pakësohet, e bën atë më lakmitar, më të babëzitur, egoist dhe koprrac. Të gjitha këto janë vese të këqija, njëri është më i dëmshëm se tjetri. Dhe kur vesi ngulitet në karakterin e njeriut, atëherë është tepër e vështirë që ai të luftohet e të kurohet.
Allahu na ruajttë nga veset e këqija. Allahu na ruajttë nga pasuria që bëhet shkak për të na shmangur nga përmendja e Allahut!
3 – Njohja e natyrës së njerëzve
Në këtë hadith, Profeti (a.s.) na flet për natyrën njerëzore që është gatuar që ta dojë pasurinë: “Në qoftë se i biri i Ademit do të kishte një luginë me flori, do të dëshironte të kishte dy lugina.” Thirrësi e ka për detyrë që të njohë natyrat e njerëzve, sepse kështu e ka më të lehtë për të depërtuar në mesin e tyre dhe e ka më të thjeshtë që të zgjidhë me sukses problemet e tyre. Në këtë aspekt mund të marrim si shembull të mirë Profetin (a.s.), i cili për të fituar zemrat e të rinjve që sapo kishin hyrë në fe u jepte përfitim material. Këtë metodë mund ta përdorin edhe thirrësit për të thirrur jomyslimanët dhe ata myslimanë që e vuajnë shumë aspektin material.
4 – Allahu e pranon pendimin e atij që pendohet
Bujaria dhe mirësia e Allahut ndaj robërve të Tij manifestohet kur Ai ia pranon pendimin atij që pendohet dhe kthehet tek Ai. Në këtë hadith, Profeti (a.s.) shprehet shumë qartë duke thënë: “Allahu ia pranon pendimin atij njeriu që pendohet.” që do të thotë se Allahu ia pranon pendesën njeriut që pendohet megjithëse ai ka një ves shumë të keq, dëshirën e madhe për të pasur sa më shumë të mira materiale. Për këtë, Allahu thotë: “Vërtet, Unë jam Falës për atë që pendohet, beson dhe bën vepra të mira dhe pastaj qëndron në rrugë të drejtë.”[18]
Pendesa e njeriut për mëkatet që ka bërë është hapi i parë për kurimin e sëmundjeve dhe një mekanizëm i mirë për pastrimin e shpirtit. Njeriu i cili e pranon se ka bërë mëkat e ka hedhur hapin e parë dhe vazhdon të hedhë hapat e tjera i sigurt derisa largohet nga mëkati përfundimisht dhe në këtë rast, ai dëshiron të fitojë kënaqësinë e Allahut duke bërë vepra të mira. Ky është programi në të cilën fton feja Islame, e cila e mëson njeriun që të pendohet sinqerisht tek Allahu, sepse kështu ai pastrohet nga mëkati. Në Kur’an gjejmë shumë ajete që e nxisin besimtarin që të pendohet tek Allahu. Allahu i Lartësuar thotë: “O ju që keni besuar! Kthehuni tek Allahu me një pendim të sinqertë, që Zoti juaj t’jua shlyejë gabimet e t’ju shpjerë në kopshte, nëpër të cilat rrjedhin lumenj.”[19] “Të gjithë ju, o besimtarë, kthehuni tek Allahu të penduar, që të arrini shpëtimin.”[20] Njeriu nuk duhet që të vonohet për t’u penduar edhe nëse mëkatet i ka të shumta, për fakti se Allahu i Lartësuar thotë: “Kush punon vepër të keqe ose e ngarkon veten me gjynahe, pastaj kërkon falje prej Allahut, do të gjejë se Allahu është Falës e Mëshirëplotë.”[21] Allahu e do atë njeri që pendohet dhe kjo është një dëshmi për vlerën e lartë të pendimit si një ilaç kurativ i sëmundjeve njerëzore. Allahu i Lartësuar thotë: “Pa dyshim, Allahu i do ata që pendohen fort (për gjynahet) dhe ata që pastrohen.”[22]
Pendesa lë gjurmë të mira te njeriu, si për shembull:
1 – I hap njeriut rrugën e shpresës për pastrimin e shpirtit nga mëkatet. Kjo shpresë e re e qetëson shpirtërisht dhe tashmë ai e shikon jetën në një këndvështrim ndryshe, ku mbizotëron optimizmi në vend të pesimizmit dhe jetës së zymtë.
2 – E bën që ta respektojë dhe ta vlerësojë veten. Kjo është një shtysë e mirë në formimin e personalitetit të njeriut që gëzon një qetësi shpirtërore.
3 – E çliron njeriun nga ndjenja e frikës, sepse njeriu mëkatar është i shqetësuar dhe kjo e pengon atë që të ecë përpara.
Epilog
Tregohet se njëherë një mbret që zotëronte shumë toka i thotë një plaku të vjetër: Ti do të nisesh nga pallati im nga ky drejtim. Do të vazhdosh të ecësh sa të duash. Në momentin që do të ndalosh, do të masim distancën nga pallati im deri tek vendi ku ke ndaluar dhe unë do të të jap aq pronë nga tokat që unë zotëroj. Plaku i kënaqur nga oferta bujare e mbretit, filloi të vraponte që të kishte sa më shumë pronë. Vrapoi e vrapoi derisa u lodh, më pas filloi të ecte, ec e ec derisa u lodh. Më në fund ndaloi, nga lodhja e tepërt u shtri barkas dhe duke qenë se ishte lakmitar i madh i shtriu edhe duart që të përfitonte sa më shumë. Mirëpo ngaqë ishte lodhur shumë zemra i pushoi në vend dhe vdiq. Mbreti që po e ndiqte nga mbrapa me kalë, i tha shoqëruesve: Matni gjatësinë e tij, përgatitini një arkivol dhe pastaj varroseni, sepse njeriu nuk merr nga kjo botë më tepër se masa e gjatësisë së tij.
Redaksia
[1] Transmetojnë Buhari dhe Muslimi.
[2] Ali Imran: 14.
[3] Marrë nga “Shpjegimi i Rijadus Salihin” i Muhamed ibnu Uthejmin, fq: 1/170.
[4] Tekathur: 1-2.
[5] Transmeton Muslimi.
[6] Kehf: 46.
[7] Kasas: 77.
[8] Xhumu’a: 10.
[9] Transmeton Ahmedi.
[10] Transmetojnë Buhari dhe Muslimi.
[11] Transmeton Buhari.
[12] Transmeton Muslimi.
[13] Transmeton Muslimi.
[14] Transmetojnë Buhari dhe Muslimi.
[15] Munafikun: 9.
[16] Tegabun: 15.
[17] Alak: 6-7.
[18] Taha: 82.
[19] Tahrim: 8.
[20] Nur:31.
[21] Nisa: 110.
[22] Bekare: 222.
