313  thënie të Aliut (pastë faqen e bardhë dhe shpëtim për jetë)

 

1. Këndimi i Kur’anit të shëron zemrën.
2. Harrimi i vdekjes vjen nga nrdyshkja e zemrës.
3. Ndriçoje zemrën me namaz gjatë natës.
4. Nga shkaqet e ndriçimit të fytyrës së besimtarit, më kryesori është falja e namazit natën.
5. Lartësimi i bamirësisë është nga parimet e besimit Islam.
6. Zemra ndriçon po të ushqehesh me ushqim hallall.
7. Ai që shet besimin (imanin) për interesin e kësaj jete, është i humbur në të dy jetët.
8. Feja përparon duke u ruajtur nga të ligat.
9. Kush falet natën, i ndriçon fytyra ditën.
10. Agjërimi ruan dhe përmirëson trupin e njeriut.
11. Të kujtuarit e vdekjes pastron ndryshkun e zemrës.

12. Kije frikë Zotin, që të jesh i sigurt prej të tjerëve.
13. Përtimi i njeriut për namaz vjen nga besimi i dobët.
14. Rrethimi i njeriut nga frika ndaj Zotit është dritë e syve.
15. Shite këtë jetë për atë jetë, që të fitosh.
16. Jep zekatin (të dyzetën) e pasurisë, që t’ju ketë dukuri gjëja.
17. Kush mban fjalën e dhënë, mban edhe fenë.
18. Vendi i diturisë është kopsht xhenneti.
19. Kush jep mend për një problem të caktuar, pa qenë i ditur në atë fushë, atë e mallkon toka dhe qielli.
20. Njerëzit janë në gjendje gjumi, kur vdesin zgjohen.
21. Ai që i përulet të pasurit për shkak të pasurisë, atij i pakësohet një e treta e besimit.
22. Kush mendohet shumë për fundin e një pune, s’bën dot trimëri.
23. Besimtari kur këndon Kur’an gjatë namazit, shpërblehet si vijon: kur këndon duke qenë në këmbë, shpërblehet me njëqind të mira për çdo shkronjë, kur këndon duke qenë në rukuë, shpërblehet me pesëdhjetë të mira për çdo shkronjë; ndërsa kur këndon Kur’an jashtë namazit, shpërblehet me njëzet e pesë të mira për çdo shkronjë; ndërsa kur këndon Kur’an pa abdes, ka dhjetë të mira (sevabe) për gjithë pjesën e kënduar.
24. Pleqëria nuk është jetë.
25. Dritën (mençurinë) e pleqërisë mos e errëso me ligësi.
26. Kur të thinjet koka, ta dish se vdekja të është afruar.
27. Është një gjë shumë e hidhur, kur të bie në mënd vdekja.
28. Pejgamberi (paqja dhe bekimi i Zotit qoftë mbi të) në çastet e fundit të jetës dha këtë porosi: “Namaz, namaz dhe të keni frikë prej Zotit; T’i keni kujdes ata që i keni nën urdhra (vartësit dhe shërbëtorët)”- dhe pas atij çasti ndërroi jetë.
29. Pangopësia është armiku i njeriut.
30. Ngrihu nga shtrati pa zbardhur mirë drita, që të jesh i lumtur.
31. Dhuro shumë dhe ngope syrin me pak.
32. Tjetërkush e fiton dhe tjetërkush e ha.
33. Mjerë ai që u tregon armiqësi njerëzve të mirë!.
34. Zjarri i përçarjes është më i keq se zjarri i skëterrës.
35. Të ndenjurit e vazhdueshëm në një mjedis femëror të dobëson besimin.
36. Vlera e njeriut qëndron në bamirësin dhe në gjuhën e tij.
37. Ai që s’flet, nuk pendohet.
38. Njeriun e merr në qaf zemërimi i vet.
39. Kush flet shumë, pendohet po aq shumë.
40. Ai që ka smirë, s’i qesh buza kurrë.
41. Kush i ka të larta qëllimet, atij i zgjaten hidhërimet.
42. Zbute fjalën tënde, që t’ju duan të tjerët.
43. Fjala e butë gjuan zemrat.
44. Pleqëria është sëmundje shumë e rëndë.
45. Të ngrënit tepër të dëmton shëndetin.
46. Të qenit i shoqërueshëm me miq e shokë, është nga cilësia e besimtarit.
47. Kur të punosh tregohu i kujdesshëm që të mos gabosh.
48. Të mirën e dhuruar nga Zoti, kush s’e njeh si të tillë, ajo i del nga dora.
49. Me fjalën e vet njeriu e pasqyron atë që ka në zemër.
50. Çdo zemër merret me vetveten.
51. Varfëria është një variant vdekjeje.
52. Sikur të na linin pa u pyetur pas vdekjes, vdekja do të ishte shpresë për çdo të gjallë. Por ç’ti bësh se pas vdekjes ngjallemi dhe do të na kërkojnë llogari edhe për gjërat për të cilat ne s’duam të pyetemi.
53. Puna është tregues i vlerave të njeriut.
54. Nga pamja e jashtme e degës kuptohet vlera e rrënjës.
55. Kush ka besë, gjen pjesë.
56. Edhe kur ke të drejtë zemërimi është dobësi.
57. Kush se përmban vetveten, s’gjen pjesë në të mira.
58. E rëndësishme është jo vetëm të mbledhësh libra, por t’i studiosh e t’i përvetësosh ato.
59. Ai që i mohon të drejtat tjetrit, fundin e ka të keq.
60. Hija e zemërbardhit është e gjerë.
61. Hieja e zemërligut është e shtrembër.
62. Ai që nxehet për një gjë, është më i keq se ai që nxehet për mungesë të ujit.
63. Hija e mbretit (të drejtë) për nënshtetasit e tij është si kujdesi i Perëndisë.
64. I zgjatet hidhërimi atij që humb shpresën.
65. I zgjatet jeta atij që e shkurton mundimin.
66. Dorështërnguari (koprraci) e ka të ngushtë zemrën.
67. I lumtur është ai që s’lakmon shumë.
68. Lum ai që shikon turpin e vet e s’vështron të botës, dhe lum ai që rri në shtëpi të vet dhe ha bukën e vet, i falet Zotit, qan për hallet e veta dhe kështu, duke u marrë me punët e veta edhe bota shpëton prej tij.
69. Ngushtimi i zemrës është më i keq se ngushtimi i dorës.
70. Plaga që shkakton gjuha, është më e keqe se plaga e thikës.
71. Zoti ka garantuar për të ushqyer çdo njeri.
72. Nëse do të mundosh shpirtin, shoqërohu me të shushaturit.
73. Shoqërohu me të mirët, që të jesh i pashqetësuar prej të ligjve.
74. I pasuri zemërzi është më i varfër se sa i varfëri zemërbardhë.
75. Për njeriun e pasur është torturë e madhe qenia e tij zemërzi.
76. Më mirë të jesh pak i ditur për jetën (edhe pse i varfër), se sa të kesh shumë e të jesh krejt injorant.
77. Lavdërimi i vetvetes: “unë di”, është gjë e shëmtuar.
78. Madhëria e njeriut tregohet nga të qenët e tij sa më modest e i thjeshtë.
79. Frenimi i gjuhës është shpëtim i njeriut.
80. Shpëtimi i njeriut është në të ruajturit e gjuhës së vet.
81. Pandehma e ligë vjen nga të ndrojturit.
82. Kushdo që të më kërkojë diçka, unë s’kursehem, i përgjigjem sipas kërkesës së tij, duke i falë ose duke i dhënë hua, cilido qoftë ai; nëse është person i mirë, me atë që i jap, i ruaj nderin atij, në qoftë se ai është person i keq ruaj nderin tim nga përgojimet e tij.
83. Nëse gëzohesh me të mirat e kësaj jete, je i gënjyer.
84. Të vajturit për vizitë tek familjet e varfra e fatkeqe është veprim që vjen nga modestia, thjeshtësia dhe zemërgjërësia e vizitorit.
85. Më mirë të stolisësh zemrën, se sa të stolisësh lëkurën.
86. Lajthitja, gabimi i të diturit ka peshë të madhe.
87. Peshoji njerëzit me peshat e tyre.
88. Të lindurit është tregues i vdekjes.
89. Lirimi i frerit të vetvetes të mundon.
90. E pashë Umerin (pastë ndjesë për jetë) që kishte veshur një gunë me njëzet e një arna; disa prej lëkure e disa prej leckash.
91. Ai që është me sy shumë herë gabon, ndërsa i verbëri godet.
92. Kur takon njeriun e dashur, të çelen sytë nga gëzimi.
93. Ndero babanë tënd, që të të nderojë yt bir.
94. Të shprehurit e mendimeve me sinqeritet është nga cilësitë më të çmuara të njeriut.
95. Një punë e ligë është shumë, ndërsa një punë e mirë është pak.
96. Gëlltite zemërimin që të fitosh lavdinë për jetë.
97. Atë që të bën keq dhe të mundon, turpëroje me heshtjen dhe me mosreagimin tënd ndaj tij.
98. Të hollat e zemërziut janë gurë (d.m.th. të dëmshme).
99. Lakmia e sëmur njeriun.
100. Njeriu, kur sheh vëllezërit e tij, është gjithnjë i gëzuar.
101. Më e mira dhe më e respektueshmja e grave është ajo që ka rritur më shumë fëmijë.
102. Më mirë të kesh zemrën të pastër e të qetë, se sa qesen plotë.
103. Nëse do të jesh i qetë, mos bëj si të thotë nefsi.
104. I poshtri s’ka besë.
105. Stoli për burrat është sjellja e mirë, kurse për gratë janë florinjtë.
106. Burri skuqet nga turpi.
107. Bukuria e burrit është urtësia.
108. E pavërteta një orë jetë ka, kurse e vërteta jeton sa të jetë jeta.
109. Shokun e mirë mos e digj për gjëra të vogla.
110. Rri me të varfrit që të të shtohet e mira.
111. Fjala është e pëlqyer kur është sa më e shkurtër.
112. E mira e jetës së ardhshme është më e dobishme se të mirat e kësaj jete.
113. Rroba e shpëtimit nuk vjetërsohet.
114. Vurratën (shenjën) e lakmisë vetëm dheu e mbyll.
115. Një e treta e fesë është turpi, një e treta është mendja dhe një e treta e fundit është dhembshuria e zemrës.
116. Tri gjëra e humbasin njeriun: të qenit dorëthatë, papërqëndrueshmëria dhe të pëlqyerit e vetvetes.
117. Të mbajturit e vetes poshtë (modestia) e nderon njeriun.
118. Në t’u bëftë ndonjë e keqe nga ndokush, sillu sikur s’di gjë, që të nderohesh nga të tjerët.
119. Që të arrish të mirën, duhet ta ndjekësh atë.
120. Më mirë është të mos bësh faj, se sa të bësh faj dhe pastaj të kërkosh ndjesë.
121. Përpiqu që të çosh në vend në pleqëri atë që humbe në rini.
122. Fundit të jetës s’mund t’i vihet ndonjë vlerë e veçantë.
123. Humbja e kohës me të qeshur, është një tjetër dhimbje më vete.
124. Të bërit mirë nënës e babës, është më e mira e të mirave.
125. Puno mirë, që të të ketë dok puna.
126. Të pëlqyerit e vetvetes s’të lë të përparosh.
127. Arsimoi fëmijët, që të shijosh të mirën e tyre.
128. Zoti, kur zemërohet ndaj një kombi, i lëshon atij zi e shtrenjtësi të madhe, tregtarët s’fitojnë, pemët nuk piqen, lumenjtë shterojnë, shi nuk bie dhe njerëzit e këqij e sundojnë.
129. Vëllezërit e kësaj kohe përgjojnë të të gjejnë të metat.
130. Kush mban benë (betimin) mban edhe fenë.
131. Vëlla yt i vërtetë është ai person që, kur ke ndonjë të keqe, vjen e të pyet se ç’hall ke.
132. Kur ta shohësh veten ngushtë, duro dhe mos e humb shpresën, sepse për së shpejti ke për t’u gëzuar; rri i qetë dhe jo i brengosur, se nata është barsë, ndaj shpresohet që ajo mund t’ju lind ndonjë foshnje të mbarë!
133. Më e mirë se çdo vdekje tjetër është vrasja, dhe për këtë unë, Aliu, i biri i Ebu Talibit, ju betohem në Zotin, në dorën e të cilit është jeta ime, se më vjen më lehtë të më godasin një mijë herë me shpatë, se sa të vdesë në shtëpi, në shtrat.
134. Kini kujdes të druheni nga pandehmat e besimtarëve, sepse Zoti e shpreh të vërtetën me gjuhët e tyre.
135. Kur e sheh se Zoti po t’i jep të mirat njërën pas tjetrës, atëherë të jesh i trembur…!
136. Më e nderuara e punëve është ajo që s’para ta ka qejfi.
137. Ai që është falënderues ndaj Zotit, kamjen nuk e fsheh.
138. Ta duash mikun por jo aq shumë, sepse mundet që një ditë edhe të prishesh me të… Mos e shaj aq shumë atë që të është mërzitur, pasi një ditë mund të pajtohesh me të.
139. Ki kujdes të ruhesh prej mallkimit të atij që e ke lënduar, se Zoti kërkon të punojmë me drejtësi. Zoti i madh nuk e lë pa e marrë hakun e të dëmtuarit prej dëmtuesit.
140. Bëji mirë atij që të bën keq, që t’i bëhesh model.
141. Pagesa në kohën e caktuar tregon besnikëri dhe korrektësi.
142. Më i miri i thesareve është dashuria e zemrave.
143. Mendja është për të bërë adhurim dhe jo për të kuptuar Perëndinë (se si është).
144. Për deri sa njeriu nuk arrin të kuptojë dot esencën e tij se si është formuar, atëherë si mund ta kuptojë Perëndinë se si është Ai?! Pra një gjë e krijuar e ngjizur dhe e shpikur, si mund të kuptojë krijuesin e vet?!
145. Disa e adhurojnë Zotin se kanë shpresë që Ai t’u falë fajet, këta janë tregtarë; disa i falen nga frika, këta janë robër; disa të tjerë i falen për ta lavdëruar dhe për ta lartësuar (për shkak se e duan Atë) këta janë njerëz të lirë dhe të mirë.
146. Njeriu, sa më i paditur që të jetë, aq më pak vlerë ka.
147. Dhënia kur është vetëm në gjuhë, është fort e pandershme, ndërsa kur është me duar, është fort e ndershme.
148. Edhe pse thoshte Faraoni “jam Perëndi”, Zoti e duronte atë, sepse kushdo që të kishte ndonjë të keqe dhe po të shkonte tek ai për t’u ankuar, ai e afronte, i’a dëgjonte fjalët dhe ushqente të varfrit.
149. E fshehura e shqetësimeve, duke mos iu ankuar të tjerëve për ta, është burrëri.
150. Jep sihariq vetvetes: “po durove trashëgove”.
151. Njeriu nga gjuha pëson.
152. Të mirën që bën, mos e humb duke u mburrur para të tjerëve me të.
153. Tjetrin po e nderove, dashurin ndaj teje ia shtove.
154. Kur shtohen musafirët në sofër, buka ka dok, ajo jo vetëm që nuk pakësohet, por përkundrazi, shtohet.
155. Nga të ligat largohu sa më shumë.
156. Vdekja e dijetarëve të fesë është dobësim i besimit për njerëzinë.
157. Lëvdoje dhimbjen tënde duke kërkuar ndjesë. Ai që lëvdon atë që i jep, shton të mirën e vet.
158. Jep sipas pasurisë që ke.
159. I varfri përpiqet shumë (por s’ka ç’të bëjë).
160. Urtësinë njeriu e ka ndihmë për vete.
161. Urtësia është një mbulesë kurse mendja një shpatë e mprehur; turpet e veseve të tua mbuloji me urtësinë, ndërsa shpresat e ndyra vraji me kordhën e mendjes.
162. Gjella e thartë është më e shijshme se fjala e thartë.
163. Vdekja e fëmijës të djeg zemrën.
164. S’ka gjë më të mirë për njeriun, se sa vetia e mirë.
165. Fjalën e mirë mundohu ta rrokësh qoftë edhe nga goja e idhujtarëve dhe e ateistëve.
166. Zemërimi ia shuan njeriut qartësinë e mendjes.
167. Pasuria e njeriut është mjeshtëria.
168. Më i miri i shokëve është ai që të mëson për të mirë.
169. Mendja e njeriut kuptohet nga shokët që ka.
170. Ai që të mban fjalën e fshehtë, të do me shpirt.
171. Ajo gjë që jepet në udhë të Zotit, është më e mbarë.
172. Ilaçi i zemrës është pritja me qetësi dhe gëlltitja e atyre që janë dhënë nga Zoti (kaderi).
173. Besa e njeriut është shoku i tij.
174. Njeriu, kur shan një gjë, dije që të gjithë atë e ka ndërmend.
175. Kujtimi i të mirëve, të sjell ndjesë nga Zoti.
176. Lakmia e çnderon njeriun.
177. I varfëri është i nderuar tek Zoti.
178. Të sjellësh ndër mend djalërinë, është peng i madh.
179. Më e larta shkallë, është ajo e diturisë.
180. Risku të kërkon, por rri i fshehur.
181. Shoku i ligë është vetë djalli.
182. Mikut eci sipas nderit që ka dhe që të bën.
183. Të vajturit tek i dashuri, përsërit dashurinë.
184. Cepat e kësaj bote janë plot me hidhërime.
185. Veti e ligë për njeriun është mërzitja e madhe, prej së cilës nuk ka shpëtim, ngado që të shkojë.
186. Fjala e fshehtë është robi yt, por kur e flet bëhesh ti rob i saj.
187. Vlerën e njeriut e tregon puna e tij.
188. Të mëdhenjtë e këtij ummeti janë dijetarët e fesë.
189. Të dehurit e njeriut është ves i ndyrë.
190. Gjashtë cilësi tregojnë burrëri për njeriun: tri prej tyre janë kur është në shtëpi, dhe tri të tjera kur është në udhëtim. Ato të shtëpisë janë: 1-Këndimi i Kur’anit Kerim; 2-Ndërtim xhamish; 3-Të zënit miq. Cilësitë që duhen në udhëtim e sipër janë: 1-Të mos kursehet për t’u shtruar tryezën shokëve; 2- Rruajtja e dinjitetit dhe e cilësive të mira morale; 3-Të qenët i qeshur me shokët, por jo aq shumë sa të humb serioziteti e dinjiteti i personit.
191. Nuk ka gjë më të keqe sa sa veprimet e paligjshme.
192. Kërkoje Parajsën me adhurim dhe me punë.
193. Pleqëria të jep sihariq nga vdekja.
194. Shatranxhi (shahu) është lodër e axhemit.
195. Gjykimi dhe veprimi me drejtësi i njeriut, është shpëtim për veten e tij.
196. Durimi sjell trashëgim.
197. Mbarësia, përparimi i trupit arrihet me pushim.
198. Heshtja të paditurit ia mbulon turpet (gafat) e tij.
199. Ec (shoqërohu) me miq që të të shtohet
200. Kur të godet i dashuri të dhemb më tepër (se goditja e dikujt tjetër).
201. Kush ndjek të ligjtë, është i humbur.
202. Kur kacafyten dy të pagdhendur, e kanë keq përfundimin.
203. Kush i mbështetet Zotit, ai e kalon mirë kohën.
204. Lum ai që e ka mirë gjendjen.
205. Më mirë të kërkosh edukatë e dituri, se sa të kërkosh pasuri.
206. Kush dëgjon fjalën e armikut, ka vrarë vetveten.
207. Dashuria për Zotin e vërtetë është fitim për jetë.
208. Errësira e dhunuesit ia errëson dhe besimin tjetrit.
209. Jeto me sy të ngopur që të bëhesh i madh.
210. Shëmtimi i ligjëratës është zgjatja e saj.
211. I mençur është i vuajturi, i pësuari.
212. Çuditem me atë njeri zemërzi e të pasur që ndjell varfërinë, e cila ik prej tij dhe humbet atë kamje që e ndjek atë dhe që rron në këtë jetë si i varfër, ndonëse do t’i merret shuma e të pasurit; Çuditem me atë fodull që dje ishte një pikë uji i ndyrë, ndërsa nesër do të jetë një cofëtinë. Çuditem me atë njeri që e ka të lëkundur mëdysh besimin për Zotin, edhe pse e sheh botën (gjithësinë); Çuditem me atë njeri që e ka harruar vdekjen, edhe pse e sheh kur vdesin njerëz të tjerë; Çuditem me atë njeri që nuk e beson ngjalljen e dytë, edhe pse e di fort mirë ngjalljen (krijimin) e parë; Çuditem me atë njeri që ka rënë krejtësisht pas kësaj bote, ndërsa jetën e përhershme e ka lënë fare.
213. Më mirë të kesh një armik të mençur, sesa një mik pa mend.
214. Shtrëngesa është kallauz, udhërrëfyes i lehtësirës, domethënë, pas hidhërimit vjen gëzimi.
215. S’ka fitim më të madh se shpëtimi.
216. Të ndenjurit bashkë me atë që s’ta do zemra, është vdekje (torturë) e madhe.
217. Ai që të mëson për të keq, do humbjen tënde.
218. Ai që të nxit për të ligë, të ka bërë pabesi.
219. Për besimtarin mysliman nuk ka gjë më të mirë sesa ajo, kur gjen të vërtetën.
220. Njeriu duhet të ketë për nder, kur është i ditur e i ndershëm, dhe jo pse është bir i akëcilit.
221. Nëse do ta mposhtësh armikun, duro!
222. I fituar është ai që shpëton nga ligësia e vetvetes.
223. E vërteta e shpëton njeriun.
224. Kuvendimi i vërtetë e i sinqertë vjen nga besimi (imani).
225. Të forcuarit e zemrës është pasojë e besimit të saktë.
226. Puthja e djalit është mëshirë, puthja e gruas është dashuri e zjarrtë, puthja e nënës dhe e babait është falje dhe puthja e vëllait vjen nga ndjeshmëria e zemrës. Lakmia e vret të zotin (vetveten).
227. Të ndenjurit pranë të ligjve është dëm i madh.
228. Njeriu e gjen nderin me përpjekje.
229. Rrushin hajeni kokrra-kokrra, sepse në atë mënyrë e shijoni dhe ju bën mirë.
230. Për atë që ka nakar, soset zjarri i nakarit.
231. Përfundimi i diturisë është arritja e urtësisë.
232. Nga të këqijat e kësaj jete është e mjaftueshme vetëm kjo gjë; që s’je i përhershëm, por je i vdekshëm.
233. S’ka njeri të mos ketë një të metë me vete dhe të mos e shfaqë atë.
234. Më duket më lehtë të ngarkohem me gurë të mëdhenj nga mali, se sa të mbetem në barrë të tjetrit. Të tjerët më thonë: “është turp të merresh me tregti, sepse je mbret”, ndërsa unë u them atyre: “turp është të lypurit”.
235. Ç’do armiqësi lind nga një shkak, veç nakari (smira) s’ka ndonjë shkak.
236. Një ditë, kur H. Aliu ishte në minber duke predikuar dhe dikush nga xhemati e pyeti për një çështje, ai u përgjigj: “Nuk e di”! Pas kësaj, personi që e pyeti më parë, i tha Imam Aliut: “Ky vend, në të cilin predikohet, nuk është për të paditurin”, atëherë H. Aliu iu përgjigj kështu: “Ky vend është për atë që disa gjëra i di dhe disa të tjera nuk i di. Ndërsa për atë që di gjithçka dhe nuk ka gjë që të mos dijë, për të s’ka vend të caktuar”.
237. Sado që të mundohet njeriu ta fsheh një gjë, ajo do t’i kuptohet atij nga tradhtia që i bëjnë dridhjet e zërit e të marrurit e gojës dhe nga ndryshimi i mimikës së fytyrës, kur të flitet për atë problem.
238. Kush vështron turpet e botës dhe i quan të liga, ndërsa turpet e veta i sheh, por i konsideron të mira, ai është mendjelehtë, kokëbosh.
239. Një njeri që ka këto pesë gjëra, duhet të jetë i lumtur: 1-Bashkëshorten ta ketë sipas kërkesave të tij; 2-Fëmijët t’i ketë të mbarë; 3-Shokët e tij të jenë të ndrojtur nga të ligat; 4- Fqinjët t’i ketë të mirë; 5-Ushqimin ta ketë të siguruar.
240. Ai që rreh gjunjët kur i ndodh ndonjë e keqe, e ka humbur shpërblimin e Zotit.

243. Të ndenjurit me të ligjtë, është si të hyrët në det.
244. Kuvendimi me të mirët është kështjellë e fjalës, domethënë ruhet sekreti.
245. Njerëzit janë kundër gjërave që s’i dinë.
246. Me pasuri i arrin shpresat njeriu.
247. Bamirësia atje ku nuk duhet bërë, quhet vepër e ligë.
248. Ai që jep dhuratë, por e përgojon atë, me të përfolurën e tij ia humbet shpërblimin e dhurimit.
249. Mjerë i shëmtuari, që ka edhe vese të liga.
250. Njeriu mendjeshkurtër edhe po të hipë në shkallë (poste) të larta, rrokulliset shpejtë.
251. Njeriu më mirë të rrijë i vetmuar, sesa të shoqërohet me njerëz me vese të liga.
252. Ai që nuk të bën armiqësi, të do.
253. Çdo foshnje që lindet, vjen bashkë me riskun (ushqimin) e vet.
254. E mira është larg këshillës së armikut.
255. Ai që pëlqen vetveten, bije në hundë.
256. Të ikësh prej veseve të vetvetes më shumë sesa prej frikës së luanit.
257. Nxirre në shesh atë që ke, që të dihet se kush je.
258. Kush s’ka burrëri, s’ka as besë.
259. As për mburrje mos puno, as sfidës mos iu tërhiq.
260. Kur ke nevojë për të pyetur dikë për diçka, mos pyet zemërziun, sepse ai të prapëson nga e mira dhe të tremb me varfërinë; as frikacakun mos e pyet, sepse ai të dobëson veprimtarinë tënde; as lakmuesin mos e pyet, se ai të fut në lakmi duke të bërë kështu që të lëndosh edhe të tjerë. Frikacaku dhe lakmuesi përmbajnë në vetvete ligësi dhe për Perëndinë.
261. I mençuri s’ka varfëri.
262. Gënjeshtari s’ka nder.
263. Nakarmbajtësi, smirëziu s’ka prehje e qetësi në zemër.
264. Armikun e mikut tënd mos e zër mik.
265. Kamja vihet me mend.
266. Ç’është e shkruar do të vijë në kohën e caktuar.
267. Mbartësi i fjalëve për një orë bën aq të liga, sa që dikush tjetër s’i bën dot për muaj të tërë.
268. Dhembshuria dhe mëshira për të tjerët të shton jetën.
269. Njeriu bëhet udhëheqës i kombit duke i bërë mirë atij.
270. Siç e kërkon ti ushqimin, edhe ai ashtu të kërkon ty.
271. Njeriu që kërkon dhe mbron të drejtën, arrin në shkallën (gradën) e zotërinjve të mëdhenj.
272. Kur i priten shpresat, njeriu bëhet i pakujdesshëm për vetveten, dorëzohet para vështirësive.
273. Njeriu fatbardhësohet, bëhet i lumtur kur futet në mjedise njerëzish të lumtur.
274. Kur vdes një njeri i mirë, qajnë për të dheu i vendit në të cilin falej, si dhe vendet ku ai bënte punët e mira, të cilat janë ngritur në qiej. E thënë ndryshe, për njeriun e mirë qan toka dhe qielli.
275. Stolia e të varfrit është ndershmëria (të ruajturit nga të ligat).
276. Kur vjen të ftohtit, ruhu prej tij, por kur të përballesh me të, përshtatiu ambientit, sepse të ftohtit i punon trupit të njeriut atë që u bënë drurëve: në fillim i than, pastaj u rrëzon gjethet.
277. Ai që jep pa i kërkuar, është zemërbardhë; ndërsa ai që jep pasi t’i kërkohet, këtë e bën nga turpi.
278. Më i keqi i qyteteve është ai që s’ka rregull, qetësi e siguri për qytetarët.
279. Qortoje tët vëlla duke i bërë mirë dhe largoje të ligën e tij, gjithashtu, po me të mirë.
280. Më mirë të kënaqesh me një minimum jetese, se sa të notosh në mirëqenie materiale, por me plot brenga shpirtërore.
281. Kur’ani ju tregon se ç’është bërë përpara jush, në të shkuarën dhe se ç’do të bëhet më pas, në të ardhmen. Ai është gjyq që sqaron mosmarrëveshjet ndërmjet jush.
282. Zoti është jashtë çdo përfytyrimi që mund t’i vijë ndërmend njeriut.
283. Bëhu zemërbardhë, por mos prish pa hesap (pa llogari), dhuro me shumicë, por jo sa të bëhesh kërmë.
284. Ka shumë të mençur, sa s’ka mbi mendjen e tyre, por janë aq të këputur (të varfër) sa s’kanë bukë të hanë; ka edhe shumë të paditur, që kanë aq, sa s’dinë ku t’i vënë; kështu e ka krijuar Ai, Zoti i madh e i ditur.
285. Kërkesat e tepërta të lënë pa asgjë.
286. Njeriu ose di, ose mëson, ose dëgjon; në mos qoftë kështu, atëherë ai është i trullosur.
287. E liga e ligë është, por mundimi i saj është më i lig. Dhe e mira e mirë është, por shprehja e saj është ca më e mirë.
288. Kjo jetë me atë jetë i ngjet lindjes me perëndimin, po t’i afrohesh njërës, i largohesh tjetrës.
289. E pyetën Aliun: “Sa e doje Muhammedin (pastë ndjesë e shpëtim për jetë!)”? Ai u përgjigj: “Bëj be për Zotin e vërtetë se e donim më tepër se çdo gjë në jetë: më tepër se baballarët, se nënat, e bijtë dhe më tepër se ujin që pimë, kur jemi të zhuritur”.
290. Një njeriu iu ankua H. Aliut për një person, i cili kishte thënë: një natë, në gjumë kam parë një ëndërr, në të cilën u bëra për t’u larë me nënën time. Imam Aliu i dha këtë zgjidhje: “Nxirre atë person në diell dhe rrih hijen e tij!”.
291. E pyetën H. Aliun: “Sa mban që nga ku lind e deri ku perëndon?” Përgjigjja e tij ishte: “Pas diellit mban një ditë”.
292. Një nga bashkëpunëtorët e pyeti H. Aliun: “Përse qe i turbulluar hilafeti yt dhe i Osmanit, ndërsa hilafeti i Ebu Bekrit dhe i Omerit nuk qe kështu?” Kësaj pyetjeje ai iu përgjigj kështu: “Ata patën ndihmës mua dhe Osmanin, kurse ne patëm ndihmës ty dhe shokët e tu”.
293. Lyhuni me manushaqe, sepse ajo në verë ju flladit, ndërsa në dimër ju nxeh.
294. Më tepër ma do shpirti të liroj një rob, se sa të mblidhem me disa në një vaktë bukë.
295. Mbani unazë me gurë akik, sepse sa të keni atë, nuk ju gjen ngushtim në zemër.
296. Kush ngul këmbë shumë, duhet dëbuar.
297. Leri mos i merr nëpër gojë gratë se janë të pabesa si era, edhe fjalët e tyre një janë: ta lëndojnë zemrën, pastaj ta shërojnë”. Zemrat e tyre nga besa janë të lara.
298. Kur i lutej Zoti, H. Aliu thoshte: “Mjaftë nder është për mua që jam robi Yt, mjaftë përgëzim është për mua, kur të kam Zot Ty!”
299. Prej dheu u krijove, edhe për së shpejti nën palë të dheut do prehesh; lakmon të rrosh e të jesh gjithë jetën e jetës në këtë të shkretë botë, por mos lakmo, se këmbën e ke mbi uzengji.
300. Fjala “Amin” është vula e Zotit për lutjen e robit.
301. Për burrat nuk shihet fisi, por vështrohet të ketë edukatë, sjellje të mira. Prandaj hap sytë e mëso dituri dhe diturinë zbukuroje me edukatë. Ai që nuk e mëson besën (fenë) e Muhammed Mustafait (s.a.s), gjithë jetën mbetet në paqartësi të mëdha.
302. Dita e djeshme shkoi, ja u gdhive përsëri. Të ligën e djeshme stolise me të mirën e sotme; dhe punën e mirë të sotme mos e lër për nesër, sepse mundet që, kur të vijë e nesërmja, ty s’të gjen; edhe dita e djeshme s’kthehet më.
303. S’ka më mirë se sa të pyeturit, këshillimi me të tjerët.
304. S’ka më keq se të punuarit në kokën e vet (pa u këshilluar me dikë).
305. Fjalën e fshehtë, sekretin, vetëm të ndershmit tregoja, sepse ai i vë kyçin asaj dhe çelësin e thyen.
306. Aliu, kur i lutej Zotit, thoshte: “O Zot! Ti je i madh, je durues, kurse unë jam fajtor, a s’më duron! O Zot! Unë mendimin për ty e kam të mirë. O Zot! Sipas mendimit që kam, ashtu më ki dhe ti mua!”
307. Largohu prej gënjeshtarit, dhe përpiqu të zësh shok atë që s’gënjen.
308. O mëkatmadh mos e pre shpresën, sepse Zoti është më Mëshirëmadhi, por as mos shko i papërgatitur, sepse udha është e frikshme!
309. Ki kujdes, që birit tënd t’i japësh edukatë dhe mësim për një kohë tjetër, dhe jo sipas kohës tënde (sepse çdo kohë do mësimin e saj)!
310. Ai që nuk ka turp, nuk ka as fe.
311. Mos iu përul njeriut nga lakmia për interesa të çastit, sepse të dobësohet besimi. Ushqimin kërkoje nga Zoti (xh.sh). Ai njeri tek i cili ke shpresë ti, ai vetë është i mjerë dhe bir i të mjerit. Nuk ka gjë më të ligë se kamja pa fe.
312. Lëre lakminë nga kjo e shkretë botë. Mos ki zili të rrosh shumë. Mos mblidh mall shumë, se nuk e di për kë e mbledh, ushqimi është ndarë që me kohë; Pandehma e ligë s’vlen gjë fare. Lakmuesi është i varfër, syngopuri është i pasur.
313. Kur mbush gjashtëdhjetë vjeç, gjysmën e jetës njeriut ia ka ngrënë nata; edhe gjysma e gjysmës i shkon me foshnjëri e me rini duke mos e kuptuar atë. Një e treta e gjysmës është shpresë, lakmi dhe mundime për fitime e për jetesë. Edhe ajo pjesë tjetër e jetës që mbetet, është sëmundje, pleqëri e vdekje. Prandaj kërkimi i njeriut për jetë të gjatë është një padituri shumë e madhe, sepse jeta në këtë mënyrë ndahet, sado e gjatë që të jetë ajo.

 

Përzgjedhur dhe përkthyer prej Hafiz Aliut,

Hatib i Korçës

Mbaruar në muajin Rexheb 1326 (1910)