Stuhia që mbuloi Pekinin disa ditë më parë me një ngjyrë kafe-portokalli nuk ishte me rërë, domethënë ajo që mbart grimca rëre, por ishte një stuhi pluhuri.
Kjo mund të tingëllojë si një ndryshim i parëndësishëm që ka rëndësi vetëm për gjeologët, por madhësia e grimcave luan një rol të madh në shëndetin e banorëve.
Grimcat e rërës janë grimca më të mëdha se 0,06 mm në diametër, dhe grimcat e pluhurit janë më të vogla, më të lehta dhe mund të udhëtojnë shumë, shumë më larg. Era nuk do të dërgojë rërën aq lehtë në distanca të mëdha, pra qindra kilometra, ndërsa pluhuri do të përhapet shumë më lehtë në të gjithë botën, transmeton Telegrafi.
Grimcat më të vogla se 10 mikrometra, dhe veçanërisht ato më të vogla se 2.5 mikrometra, përbëjnë një kërcënim serioz për shëndetin e njeriut, sepse ato janë mjaft të vogla për të përfunduar në mushkëritë tona.
Kush është fajtori kryesor?
Çfarë i shkakton stuhitë e pluhurit të sotëm – a është ai një proces i natyrshëm apo ndoshta është rezultat i ndryshimit të klimës? Përgjigja është komplekse dhe është ndoshta një kombinim i disa faktorëve, thotë gjeologu Matt Telfer i Universitetit të Plymouth në revistën Conversation.
Në një studim të fundit, shkencëtarët analizuan shkallën në të cilën sisteme të ndryshme shoqërore në Kinë gjatë 2000 viteve të fundit, si dhe ndryshimi i klimës, kanë ndikuar në frekuencën e stuhive të pluhurit. Ata zbuluan se rritja e numrit të stuhive përkoi me rritjen e popullsisë dhe forcimin e qarkullimit muson aziatik.
Dhe është interesante që frekuenca e stuhive të tilla u rrit gjatë periudhës së shirave të mëdha, sepse në atë periudhë popullsia u zhvillua më shpejt dhe u përdor një zonë më e madhe bujqësore.
Një faktor tjetër që ndikon në shfaqjen e stuhive të pluhurit është me origjinë natyrore. Për shembull, Sahara, me popullsi të pakët, është burimi më i madh i pluhurit atmosferik në botë, pavarësisht nga madhësia e tij modeste. Arsyeja për këtë janë kushtet e thata të shkretëtirës, zonat e depozitave të imta të sedimenteve dhe malet afër që drejtojnë erën në zonë.
Roli pozitiv
Stuhitë e pluhurit gjithashtu kanë një rol pozitiv për të luajtur. Gjegjësisht, ato transportojnë lëndë ushqyese kryesore minerale në oqean, të tilla si hekuri, kështu që nganjëherë quhen plehra për fitoplanktonin e oqeanit.
Një studim i vitit 2014 tregon se më shumë se tre të katërtat e hekurit të shkrirë në Atlantikun e Veriut vijnë nga pluhuri i Saharës. Disa studime të tjera kanë sugjeruar që pluhuri Saharian luan një rol vendimtar në fekondimin e pyjeve të Amazonës me fosfor ushqyes.
