Rituali i debatit mbi festat – Nga hoxhë Dorian Balliu

Me mbarimin e festave të fundvitit merr fund edhe brenga e muslimanit, një brengë që përsëritet si ritual dhe shfaqet sa herë që shoqërisë sonë i bie data për të festuar. Shoqëria jonë me gjithë të metat e saj, që janë të panumërta, ka krijuar një ritual festash dhe ka konsoliduar një kulturë të vetën edhe pse të mangët sipas këndvështrimit tonë, ndryshe nga ne që ende nuk e kemi një të tillë, pra një kulturë fetare të konsoliduar si grup, me të cilën mund të përfaqësohemi në sferën publike në përballje me kulturat e tjera.

Në mungesë të alternativës fetare ndjenja e inferioritetit është një ritual i pashmangshëm, dhe pyetjet klasike çfarë është hallall dhe haram po ashtu. Megjithëse çfarë na sugjerohet nga profecia është krejt e kundërta: “Hallalli është i qartë po ashtu edhe harami, por mes tyre ekzistojnë veprime të dyshimta që shumica e njerëzve nuk i di.”, -thotë profeti -alejhi selam-.

Njohja dhe kontakti sipërfaqësor me profecinë nuk mund të prodhojë kulturë, frymë dhe art, maksimumi që mund të arrihet është ruajtja e nivelit të praktikave të besimit dhe riciklimi i përvitshëm i pyetjeve mbi hallallin dhe haramin. Për besimin tonë, Zoti e ka krijuar njeriun dhe e ka pajisur atë me mjetet e nevojshme për të shkuar një jetë të lumtur në këtë botë, jetë që zhvillohet në tre dimensione: fizik, intelektual dhe shpirtëror. Dhe çdo njëri prej dimensioneve në fjalë ka hisen e vet në këtë jetë.

Por ne si shoqëri jemi peng i keqformimit doktrinor, sepse ne ja i përkushtohemi vetëm shërbimit të fesë, pra dimensionit shpirtëror, sepse nuk ka vend për argëtim dhe gaz në këtë jetë, gjë që është utopike, ja zgjedhim një mënyrë të jetuari që e shndërron jetën në ekspozitë argëtimesh, gjë që çon në shthurje. Ndërkohë që e vërteta qëndron mes dy qasjeve. Qasja islame mbi jetën është reale, e drejtpërdrejtë dhe gjithëpërfshirëse. Islami e nxit njeriun të plotësojë nevojat biologjike, intelektuale dhe shpirtërore me masë, pa teprim dhe as neglizhencë. Allahu thotë në Kuran: “dhe ata që, kur shpenzojnë, nuk janë as dorëshpuar, as dorështrënguar, por i përmbahen të mesmes.”

Rruga e mesme mes dy ekstreme është përzgjedhja e artë, mënyra e duhur e të jetuarit. Ajo pasqyron një kod moral jo vetëm në çështjet financiare, por në të gjitha aspektet e jetës. “O bijtë e Ademit, vishuni përshtatshëm kudo dhe kurdo që të faleni! Hani e pini, por mos e teproni, se Ai nuk i do ata që e teprojnë. Thuaj: “Kush i ka penguar stolitë dhe ushqimet e këndshme, të cilat Ai i ka krijuar për robërit e Vet?

Të gjithë e dimë se sporti është shëndet për trupin, por edhe adhurimi e pastron dhe lartëson shpirtin dhe plotëson nevojat e tij, dituria zhvillon intelektin ndërsa arti është burim i plotësimit emocional. Këto dimensione gjenden si në Kuran po ashtu edhe në traditën profetike, që mundësojnë një jetë të lumtur, por për fat të keq kontakti ynë me to është sipërfaqësor, prandaj do të vazhdojmë të pyesim për festën e radhës, Shën Valentinin, lejohet apo nuk lejohet dhe kështu edhe për festat e mbetura deri sa të vijë sërish viti i ri.

Sepse në vend që të prodhojmë kulturën tonë dhe maksimalizojmë festat tona plot kuptim, duke i dhënë edhe shoqërisë sonë një shans për të tejkaluar veten dhe kontaktuar me të vërtetën, ne e kemi kufizuar jetën intelektuale dhe shpirtërore, artin dhe argëtimin në kufijtë e hallallit dhe haramit që për çudi profecia na sugjeron se janë të qarta.

Ne jemi zhytur në debate teologjike por harrojmë që debatojmë me veten tonë, sepse këto diskutime nuk pasqyrohen as në media dhe as në gezeta.

Për një studiues që jeton në shekullin 21 që ka lexuar dhe studiuar për artin islam, ose do të pranojë se ata që kanë jetuar në shekujt e mëhershëm nuk kanë qenë muslimanë, ose do të dalë në përfundimin se ne nuk jemi muslimanë. Sepse nuk ka mundesi për një përfundim të mesëm, duke qenë se si ne edhe ata kontaktojmë të njëjtën profeci por që produkti yne është i ndryshëm, madje i pakrahasueshëm. Nuk është e mundur që një shoqëri të udhëheqë botën për kaq shekuj duke mos i ofruar asgjë asaj, përkundrazi, ne jemi të bindur që e kundërta ka ndodhur. Muslimanët prodhuan aq art dhe kulturë sa qenë të papërballueshëm, për këtë arsye kush dëshironte të ngrihej intelektualisht dhe të zhvillohej i duhej patjetër të integrohej në shoqërinë muslimane.

Xhamitë, mihrabet, oborret, minaret, kupolat, hollet, harqet, mimberet, medresetë, dekoret, qeramika, qelqi, gdhendja në dru, gurë dhe fildish, punimi në bronz, dorëshkrimet, pikturat, zejet, tekstilet, qilimat, armët, sexhadet, pallatet, spitalet, parqet etj qenë një bum kulturor dhe arkitekturor i papërballueshëm dhe i pakonkurrueshëm, ndryshe nga çfarë ndodh sot, këtu gjendet edhe përgjigjja për pyetjet dhe inferioritetin ritual që shfaqim.

“Sikur Allahu të mos u kishte dhënë njerëzve mundësinë për t’u mbrojtur nga njëri-tjetri, do të shkatërroheshin manastiret, kishat, sinagogat dhe xhamitë, në të cilat përmendet shumë emri i Allahut. Vërtet, Allahu e ndihmon këdo që e ndihmon Atë. Allahu është vërtet i Fortë dhe i Plotfuqishëm.”

Në një ajet të ngjashëm Allahu i Madhëruar thotë: “Sikur Allahu të mos i shtynte njerëzit për t’u mbrojtur nga njëri-tjetri (njerëzit e mirë kundër të këqinjve), bota do të ishte shkatërruar. Por Allahu është shumë Bujar me krijesat e Veta.”

Kjo tezë kuranore sugjeron se njerëzit janë të ndryshëm sepse mes të ndryshmëve lind dialogu, përndryshe të qenurit njëlloj është utopi, të paktën për sa kohë që me vullnet të lirë ndajmë bindje të ndryshme, “Ju keni fenë tuaj, ndërsa unë kam fenë time.”

Përndryshe ose do të na duhet të pranojmë hipokrizinë, ose dhunimin e lirive. Për çdo rast asnjëra nga dy inercitë e shfaqura nuk është e dobishme për shoqërinë tonë. Njëra palë do të jetojë me iluzionin e një triumfi të patestuar, ndërsa pala tjetër do të jetë e kënaqur me triumfin iluzionar. Zhvillimin e një debati të ndershëm e garanton vetëm një shoqëri e zhvilluar që transhendon, e cila nuk frikësohet ta përballë të vërtetën e saj me të vërtetat e tjera, gjë e cila me sa duket është e pamundur për shoqërinë tonë, të paktën për momentin. Sepse nga njëra anë ata që transhendojnë nuk janë të sinqertë, ndërsa nga ana tjetër ata që nuk transhendojnë nuk janë të gatshëm të përballen në rastin më të mirë, dhe intolerantë në rastin më të keq. Barra bie mbi muslimanët, mbi ne që besojmë Zotin dhe kontaktojmë me profecinë. Ne duhet të jemi të qartë për besimin tonë dhe të sinqertë me shoqërinë. Kjo është e vetmja rrugë për ta çuar në vend amanetin dhe për t’i dhënë shansin e munguar shoqërisë sonë.