Gjithmonë e më pak studentë gazetarie preferojnë që të ndjekin zanatin ku po diplomohen. Ky fenomen po vërehet edhe në Shqipëri, por duket se është një trend global. Një profesor universiteti na tregon se përse kjo ndodh. Në kohën kur zanatin e gazetarit e përçmojnë dhe kur ‘djemtë e mëdhenj’ nuk lejojnë prurjet e reja, Richard Fern bën thirrje për të parë përtej dhe për t’u treguar shpresëplotë
Nga Richard Fern, The Conversation -Profesor në Universitetin e Shefildit
Unë kam gjashtë vite që kam dhënë mësim për studentët e gazetarisë, në tre universitete shumë të ndryshme. Ajo që ata mësojnë është shumë larg asaj që unë mësoja në Kolegjin Teknik të Darlington në vitin 1994, nëpër klasa stenografike. Nuk kishte internet apo media sociale – në fakt unë mendoj se ne ishim grupi i fundit që mësuam aftësitë tona të raportimit në makina shkrimi.
Nxënësit e mi më kanë mësuar shumë për atë se çfarë do të thotë të jesh një student universitar në një kurs mediash apo gazetarie në vitin 2018. Ata mund të jenë fitues ose të shtypur, të frikshëm ose të frikësuar, por ata janë të gjithë fëmijë me të vërtetë të këndshëm. Kush do të besonte se gazetaria, biznesi më i urryer, do të tërhiqte në radhët e saj njerëz të tillë të sjellshëm, të mprehtë dhe të angazhuar?
Megjithatë, gjatë një leksioni të fundit të vitit të kaluar, pyeta se sa prej 80 studentëve po planifikonin një karrierë në gazetari. As edhe një duzinë nuk ngriti duart. Pjesa tjetër ishin të orientuar ose në marrëdhënie me publikun ose nuk dinin se çfarë do të bënin me kualifikimin e fituar me vështirësi. Kjo ndryshon nga universiteti në universitet, por në një sektor të mbushur me praktika të papaguara, rrjete të vjetra dhe tallje të përhapura gjithandej, kush mund t’i fajësojë ata?
Në librin e tij ‘Hack Attack’, ish-gazetari i ‘Guardian’ Nick Davies argumentoi se dallimi kryesor midis gazetës së tij dhe News of the World ishte ‘koeficienti i bulizmit’. Në të vërtetë, kjo është një industri në të cilën duart e vjetra i mbajnë mendimet e tyre të keqtrajtimit si medalje nderi.
Më kanë thënë shumë prej këtyre tregimeve – kryeredaktori që hedh topa letrash në pjesën e pasme të kokës së një stazhieri. Ose gazetari i ri që thirret çdo ditë në të gjithë redaksinë për t’iu thënë nga një tjetër ekzekutiv i lartë: ‘Ti je tepër i ngadaltë, je plehrë, tani qërohu’.
Redaktori i ‘Daily Mail’ që po largohet Paul Dacre thuhet se është shumë pjesë e kësaj shkolle të vjetër të menaxhimit të urryer sidomos me përdorimin e fjalës “piçkë”, një term i favorizuar në takimet editoriale. Nuk është befasuese atëherë për shumë njerëz që përmbajtja e Daily Mail është sinonim me një agjendë sarkastike të lajmit – për shkak se këto ngacmime rrjedhin nga lart-poshtë.
Në të kundërt, kurset e gazetarisë në të cilat jam përfshirë, vënë theks të veçantë në rrugën e drejtë dhe të ngushtë të etikës, saktësisë, gjykimit të lajmeve dhe pushtetit të katërt demokratik. Plus, ne me të vërtetë kujdesemi për studentët tanë.
Ne, gjithashtu, u mësojmë atyre për ekonominë politike të medias, propagandës dhe truket e zanatit. E vërteta më e vështirë që kanë për të mësuar është se mundësitë në gazetarinë tradicionale po zvogëlohen. Gjithnjë e më shumë gazetarë e përshkruajnë veten si të pavarur – dhe linjat mes gazetarisë, menaxhimit të përmbajtjes dhe marrëdhënieve me mediat gjithnjë e më shumë po bëhen të paqarta. Ndërkohë, industria e PR është bërë një forcë dominuese në shoqërinë tonë.
Edhe pse mund të jetë shumë herët për të shkruar një nekrologji të gazetarisë, është e vërtetë se për gazetarët e sapokualifikuar shifrat janë në rritje dhe perspektivat e karrierës janë të diskutueshme për sa i përket redaksive dhe gazetarisë qytetare.
Përveç kësaj, gazetarët janë të përçmuar gjerësisht. Duke biseduar kohët e fundit me një akademike të lartë universitare, i thashë asaj se vetëm një grusht të studentëve të mi donin të ishin gazetarë. ‘Mirë!’ u përgjigj ajo. ‘Bravo’.
Ajo mund të ketë qenë duke bërë shaka. Por kush do të hyjë në këtë tregti – nuk është një profesion – në të cilin shkrimtarët më të suksesshëm i përshkruajnë njerëzit si buburreca, ish-kancelarët e qeverisë bëhen redaktorë në një teke të një pronari, ku faktet shpesh duket se luajnë rolin e dytë në një histori të mirë dhe ku të gjithë po flasin për lajme të rreme?
Detoksikimi i markës
Largimi i Dacre nga karrigia e redaktorit pas 26 vjetësh është raportuar të jetë pjesë e një plani për të ‘detoksifikuar’ markën Daily Mail. Si një punëdhënës i madh i gazetarëve, kjo do të ishte një lëvizje e mirëpritur për klasat e vitit 2018 dhe më gjerë. Dhe ndoshta në të njëjtën kohë mund të detoksikojmë edhe imazhin e gazetarisë.
Duke ligjëruar për raportimin e luftës, u lexova nxënësve të mi nga veprat e mbledhura të Marie Colvin, korrespondentit të ngurtë të Sunday Times, e cila u vra gjatë raportimit të luftës në Siri.
Nderuar dhe admiruar gjerësisht, Colvin paraqiti kopje nga pothuajse çdo vrimë djegëse në planet gjatë karrierës së saj. Pse? Për shkak se ajo besonte se ‘nevoja për linjën e parë, raportimi objektiv nuk ka qenë kurrë më e qartë’. Pas ndarjes së disa prej veprave të Colvin, unë mbajta suspancë: ‘Pra, kush dëshiron të bëhet një gazetar?’ Një nga nxënësit e mi ngriti dorën e saj, dhe kishte zjarr në sytë e saj – dhe unë mendova: ‘Të lumtë’.
