Dilemat e Kontinentit të Zi mes ekonomisë dhe klimës
Vendet perëndimore kanë rënë në një krizë energjetike dhe po kërkojnë një zgjidhje për gazin afrikan, në kurriz të tranzicionit të gjelbër, paralajmërojnë aktivistët dhe studiuesit.
Vendet evropiane duan të gjejnë një zëvendësim për gazin rus dhe i janë drejtuar Norvegjisë dhe SHBA-së, por shohin potencial të madh edhe në rezervat afrikane.
Ata zbuluan depozita premtuese të naftës dhe gazit në Senegal dhe Republikën Demokratike të Kongos.
Evropa dëshiron ta kthejë Afrikën në stacionin e saj të benzinës, tha Mohamed Adow nga “Power Shift Africa” në samitin e klimës të OKB-së të javës së kaluar në Egjipt, raporton AFP.
“Nuk duhet të ndjekim shembullin e botës së pasur që shkaktoi krizën klimatike”, shtoi ai.
Sipas aktivistëve dhe studiuesve, eksporti i gazit natyror mund të sjellë fitime në afat të shkurtër, por në terma afatgjatë vetëm do të përkeqësonte krizën klimatike dhe do t’i vinte vendet afrikane në një situatë edhe më të keqe.
Gara globale për gazin është një kërcënim serioz për Marrëveshjen e Parisit, e cila do të kufizonte rritjen e temperaturës në më pak se dy gradë Celsius, mundësisht në 1.5 gradë Celsius në krahasim me nivelet para-industriale, paralajmëron Climate Action Tracker.
Miliona pa energji
Disa liderë afrikanë besojnë se përfitimet e mundshme për banorët e kontinentit më të varfër janë më të mëdha se dëmi që sjell prodhimi dhe eksporti i lëndëve djegëse fosile.
“Ne qëndrojmë për një tranzicion të drejtë dhe të drejtë të gjelbër, jo për vendime që dëmtojnë zhvillimin tonë,” u tha pjesëmarrësve të COP27 Presidenti i Senegalit Macky Sall.
Gjermania është veçanërisht e interesuar për gazin senegalez, i cili, deri në pushtimin rus të Ukrainës, varej nga gazi rus më shumë se të gjitha vendet e tjera evropiane.
Sekretari i Përgjithshëm i Organizatës së Prodhuesve Afrikanë të Naftës, Omar Farouk Ibrahim, pretendon se një rritje e lehtë e emetimeve modeste të gazeve serrë në Afrikë “mund të nënkuptojë ndryshimin midis jetës dhe vdekjes”.
“Gjashtëqind milionë njerëz në Afrikë nuk kanë akses në energji elektrike, 900 milionë nuk kanë akses në një formë moderne të energjisë për gatim apo ngrohje”, thotë Ibrahimi.
“Asnjë shoqëri nuk mund të përparojë pa energji,” thotë ai.
Kërkesa afatshkurtër
Aktivistët nuk janë saktësisht të bindur se të varfërit e Afrikës do të përfitonin shumë nga nxjerrja e naftës dhe gazit.
“Historia na tregon se … nuk ka sjellë zhvillim në vendet afrikane,” thotë Thuli Makama, Drejtor i Programit të Afrikës në Oil Change International.
Makama, një avokat nga Eswatini, thotë se lufta në Ukrainë do të gjenerojë vetëm kërkesë “afatshkurtër” në vendet perëndimore. Vendet afrikane do të mbeten me infrastrukturë të vjetëruar ndërsa bota do t’i kthehet burimeve të rinovueshme, thotë ai.
Qeveritë dhe kompanitë do të investojnë në infrastrukturë dhe më pas nuk do të dinë çfarë të bëjnë me të, dhe do të marrin përsipër kostot e pastrimit dhe do të paguajnë çmimin e shkatërrimit që industria u sjell afrikanëve, paralajmëroi Makama.
Qeveritë dhe kompanitë do të investojnë në infrastrukturë dhe më pas nuk do të dinë çfarë të bëjnë me të, dhe do të marrin përsipër kostot e pastrimit dhe do të paguajnë çmimin e shkatërrimit që industria u sjell afrikanëve, paralajmëroi Makama.
Potenciali
Investimet perëndimore në lëndët djegëse fosile përfundimisht do të thahen, përfundoi Iniciativa e Gjurmimit të Karbonit në një raport të botuar të hënën, duke sugjeruar që vendet afrikane të kthehen në potencialin e ofruar nga energjia diellore.
“Zgjidhja e sfidës së varfërisë sonë energjetike do të ishte realizimi i potencialit të madh të burimeve të rinovueshme të energjisë në kontinentin afrikan,” thekson Adow.
Vendet afrikane mund të ndalojnë shfrytëzimin e lëndëve djegëse fosile dhe ta kthejnë kontinentin në një “lider të gjelbër”, shtoi ai.
Por investimet në burimet e rinovueshme në Afrikë ranë në nivelin më të ulët 11-vjeçar në vitin 2021, paralajmëruan të mërkurën studiuesit në BloombergNEF.
Nga 434 miliardë dollarë të investuar në mbarë botën në projekte në Afrikë, vetëm 0.6 për qind shkuan, theksojnë ata.
Një raport nga Carbon Tracker Initiative tregoi se sistemet fotovoltaike në Afrikë prodhuan 14 gigavat energji elektrike vitin e kaluar.
Megjithatë, kostot e prodhimit po bien dhe Afrika ka potencialin të prodhojë më shumë se 400 gigavat deri në vitin 2050, gjë që do të plotësonte gjysmën e nevojave të saj, thekson iniciativa. /tesheshi.com/
