Pasha natën kur ajo ia beh me errësirë. Pasha agimin kur ia shkrep! (Kur’an, 81:17-18)
Drita është një nga elementet më thelbësore në kryerjen e fotosintezës. Fotosinteza ndryshon në proporcion me intenzitetin dhe kohëzgjatjen e burimit të dritës. Me pranimin e rrezeve të Diellit në mëngjes, fotosinteza-me fjalë tjera, prodhimi i oksigjenit fillon. Kur bimët I nënshtrohen fotosintezës, ato marrin dioksidin e karbonit, një gaz I dëmshëm që njerëzit nuk mund të konsumojnë, nga ajri, dhe lëshojnë oksigjen. Oksigjeni, të cilin ne e thithim dhe I cili është burimi kryesor I jetës tonë, është produkti kryesor I fotosintezës. Rreth 30% e oksigjenit në atmosferë prodhohet nga bimët në tokë, 70% i mbetur prodhohet nga bimët dhe gjallesave njëqelizore në detëra dhe oqeane.
Fotosinteza është një proces kompleks, dhe një që shkencëtarët ende nuk kanë arritur ta kuptojnë plotësisht. Ky proces nuk mund të shihet me sy të lirë, sepse aparati përdorë atome dhe molekula. Megjithatë, ne mund të shohim rezultatet e fotosintezës në oksigjenin që na mundëson ta thithim, dhe në produkte ushqimore që na mbajnë gjallë. Fotosinteza është një sistem i cili përfshin formula të komplikuara kimike dhe njësi peshe, dhe në shkallë shumë të vogël, dhe të përbërë nga ekuilibrat më të ndjeshëm. Ka triliona laboratore kimike që kryejnë këtë proces në të gjitha bimët e gjelbërta rreth nesh. Furthermore, plants have been meeting our oxygen, food and energy needs non-stop for millions of year.
Veç kësaj, bimët kanë plotësuar nevojat tona për oksigjen, ushqim dhe energji për miliona vjet. Produktiviteti i fotosintezës matet nga niveli i prodhimit të oksigjenit. Niveli më i lartë ëshë në mëngjes, kur rrezet e Diellit janë më të forta. Në agim, gjethet fillojnë të djersiten, dhe fotosinteza rritet në përputhje me rrethanat. Pasdite, megjithatë, e kundërta zbatohet; me fjalë tjera fotosinteza ngadalësohet, dhe rritet frymëmarrja sepse me ngritjen e temperaturës rritet gjithashtu djersitja. Natën, me rënien e temperaturës, djersitja zvogëlohet dhe bimët pushojnë.
Termi “itha tanaffasa” në Suren Tekëir, në lidhje me orët e mëngjesit, me fjalë të tjera, “kur ia shkrep”, është një referim metaforik për frymëmarrjen apo frymëmarrjen e thellë. Ky term thekson në veçanti mënyrën se si fillon prodhimi i oksigjenit në mëngjes, dhe se niveli më i lartë i oksigjenit, i domosdoshëm për frymëmarrje, lirohet në këtë kohë. Rëndësia e fenomenit theksohet gjithashtu nga mënyra se si Allahu betohet mbi të. Mënyra se si Allahu tregon veprimin e fotosintezës në këtë ajet, e që është një ndër zbulimet më të rëndësishme të shekullit 20, është një tjetër mrekulli shkencore e Kur’anit.
Fotosinteza është përdorimi i rrezeve të Diellit nga bimët dhe nganjëherë nga disa bakterie dhe forma jetësore njëqelizore në mënyrë që të prodhojnë sheqer (karbohidrate) nga dioksidi i karbonit dhe uji. Si rezultat i këtij reaksioni, energjia në rrezet e Diellit ruhet brenda molekulës së prodhuar të sheqerit. Formula e mëposhtme përmbledh reaksionin që ndodh gjatë procesit me të cilin energjia e papërdorshme diellore transformohet në energji të përdorshme kimike:
6H2O + 6CO2 —PHOTOSYNTHESIS—> C6H12O6+ 6O2
(6 molekula uji + 6 molekula dioksidi të karbonit kthehen në 1 molekulë sheqeri dhe 6 molekula oksigjeni me anë të procesit të fotosintezës).
