Nga prijësi i besimtarëve Umer ibn Hatab (radijallahu anhu) përcillet se ka thënë:
“Përnjëmend nuk ka Islam pa xhemat, dhe nuk ka xhemat pa udhëheqësi, dhe nuk ka udhëheqësi pa bindje. Atë që populli i tij e vë në krye për dijen e tij, kjo do t’i jap atij dhe popullit jetë, dhe atë që populli i tij e vë në krye dhe ai nuk ka dije, kjo do të jetë shkatërrim për të dhe për popullin.” (Sunen i Darimiut, nr. 257; Xhamiu Bejan el-ilm ue fadlihi, nr. 326.)
Fjala dije e përdorur këtu, në arabisht është fikh, që është më specifike sesa dija, ajo nuk nënkupton thjesht njohjen e fesë apo specifikisht atë të dispozitave të së drejtës islame, me të cilën emërtohet edhe kjo dije, por në radhë të parë kuptimin e saj gjuhësor, me të cilin e përdornin edhe më së shumti sahabët, që do të thotë njohja e diçkaje dhe të kuptuarit e thellë të saj. Kështu që Umeri në këtë thënie të tij flet për një njeri të ditur dhe të zgjuar, të cilin populli i tij e vendos si të parin e tij, pikërisht për këtë cilësi të tij. Si rezultat i këtij veprimi të tyre ai dhe ata do të kenë një jetë të begatë dhe mbarësi, do të mbijetojnë si popull në tallazet e jetës. Ndërsa e kundërta, pra kur në krye të tyre ata do të vendosin një njeri të paditur, apo mediokër, që nuk e zotëron cilësinë e mësipërme, kjo do të jetë me pasoja shkatërrimtare si për vetë prijësin ashtu edhe për ata që ai udhëheq.
E gjitha kjo ka lidhje me faktin se njerëzit përgjithësisht dhe bashkësitë njerëzore nuk jetojnë dot pa prijës, pa dikë që t’i udhëheq në jetën e kësaj bote, ndaj është e domosdoshme dhe e natyrshme që ata t’i binden këtij njeriu. Pra se nevoja për prijës dhe udhëheqësi është jetike për njerëzit, dhe pa këtë institucion nuk mund të ketë bashkësi njerëzore dhe fetare, e as islame. Në thelb kjo thënie e Umerit tregon se Islami nuk mund të mbijetojë pa një bashkësi njerëzish, dhe bashkësia islame e besimtarëve nuk mundet të mbijetojë pa pasur një udhëheqës, dhe udhëheqja nuk funksionon nëse njerëzit nuk i binden asaj. Por jo vetëm bindja ndaj të parit është kriteri i vetëm i mbijetesës së bashkësisë islame, por është e domosdoshme që edhe i pari që vihet në krye të jetë njeri i ditur, i mençur dhe i zgjuar, i tillë që di mirë ta udhëheq bashkësinë e tij, përndryshe nëse nuk është i tillë, bindja ndaj tij do të jetë me pasoja shkatërrimtare për të gjithë bashkësinë dhe vetë kreun e saj.
Hoxhë Justinian Topulli
