Gjykata Penale Ndërkombëtare në Hagë ka lëshuar një urdhër-arrest kundër presidentit rus, Vladimir Putin.
Ai e akuzon atë se është përgjegjës për krimet e luftës në Ukrainë, duke përfshirë dëbimin e paligjshëm të fëmijëve.
Komisionerja ruse për të drejtat e fëmijëve, Maria Lvova-Belova, është gjithashtu subjekt i një urdhër-arresti, raporton bbc.
Sipas Ukrainës, dhjetëra mijëra krime të mundshme lufte janë kryer nga forcat ruse që kur ata pushtuan Ukrainën në muajin shkurt të vitit të kaluar.
Çfarë është një krim lufte?
Vladimir Putin
“Edhe lufta ka rregulla”, thotë Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq.
Këto janë përcaktuar në traktatet e quajtura “Konventa e Gjenevës”, së bashku me ligje dhe marrëveshje të tjera ndërkombëtare.
Forcat ushtarake nuk mund të sulmojnë qëllimisht civilët – as infrastrukturën që është jetike për mbijetesën e tyre, transmeton Telegrafi.
Disa armë janë të ndaluara për shkak të vuajtjeve që shkaktojnë – të tilla si minat tokësore kundër personelit dhe armët kimike ose biologjike.
Të sëmurët dhe të plagosurit duhet të kujdesen – duke përfshirë ushtarët e plagosur, të cilët kanë të drejta si robër lufte.
Veprat e rënda si vrasja, përdhunimi ose persekutimi masiv i një grupi njihen si “krime kundër njerëzimit” ose në disa rrethana “gjenocid”.
Cilat janë akuzat e fundit kundër presidentit Putin?
Komisioni Hetimor i Kombeve të Bashkuara për Ukrainën ka thënë se ka prova të transferimit të paligjshëm të qindra fëmijëve ukrainas në Rusi.
Rusia ka prezantuar politika të tilla si detyrimi i fëmijëve për të marrë nënshtetësinë ruse dhe vendosja e tyre në familje kujdestare për të “krijuar një kornizë në të cilën disa nga fëmijët mund të përfundojnë përgjithmonë” në Rusi, thekson raporti i komisionit.
Ndërsa transferimet supozohej të ishin të përkohshme, “shumica u zgjatën”, me prindërit dhe fëmijët që përballeshin me “një sërë pengesash në vendosjen e kontaktit”, shkruajnë hetuesit e OKB-së.
Shifrat e qeverisë së Ukrainës thonë se numri i fëmijëve të dërguar me forcë në Rusi është 16,221.
Këto deportime të detyruara “shkelin ligjin ndërkombëtar humanitar dhe përbëjnë krime lufte”, përfundon raporti i OKB-së.
Çfarë krimesh të tjera lufte thuhet se ka kryer Rusia në Ukrainë?
Teatri i Mariupolit
OKB-ja njoftoi se përveç përdhunimeve, vrasjeve dhe torturave “të përhapura”, Moska mund të jetë përgjegjëse për “krimet kundër njerëzimit” edhe më të rënda – veçanërisht valën e sulmeve ruse ndaj infrastrukturës energjetike të Ukrainës që filloi tetorin e kaluar.
Varreza masive janë gjetur në disa pjesë të Ukrainës të pushtuara më parë nga trupat ruse, duke përfshirë disa trupa civilë që kishin shenja torture.
Prill, 2022 – më shumë se 400 trupa civilësh u gjetën në Bucha, një qytet në periferi të Kievit.
Shtator, 2022 – 450 trupa – kryesisht civilë – u gjetën në varreza masive në Izium, në rajonin Kharkiv.
Presidenti Volodymyr Zelensky ka thënë se trupat ruse mund të kishin kryer më shumë se 400 krime lufte në rajonin Kherson ndërsa ishte nën okupimin e tyre nga marsi deri në nëntor të vitit 2022.
Mars, 2022 – forcat ruse kryen një sulm ajror në një teatër në Mariupol, i cili përdorej si strehë për fëmijët.
Një spital në Mariupol u godit gjithashtu në mars të vitit të kaluar.
Si mund të ndiqen penalisht krimet e luftës?
Gjykatat e Ukrainës tashmë kanë ndjekur penalisht një ushtar rus.
Komandanti 21-vjeçar i tankeve ruse, Vadim Shishimarin u dënua me burgim të përjetshëm pasi qëlloi një civil të paarmatosur, 62-vjeçarin Oleksandr Shelipov, në fshatin veri-lindor të Chupakhivka, disa ditë pas fillimit të pushtimit.
Megjithatë, mund të jetë më e lehtë të ndiqen penalisht ushtarët individualisht për krime lufte sesa komandantët ushtarakë ose politikanë të lartë, transmeton Telegrafi.
Hugh Williamson i Human Rights Watch thotë se krijimi i “zinxhirit të komandës” është shumë i rëndësishëm për çdo gjyq të ardhshëm, duke përfshirë nëse një udhëheqës autorizoi një mizori – apo mbylli një sy ndaj tij.
Gjykata Ndërkombëtare Penale (ICC) po heton krimet e luftës dhe krimet kundër njerëzimit në Ukrainë – që nga viti 2013, para aneksimit të Krimesë nga Rusia nga Ukraina.
Kryeprokurori i saj, avokati britanik Karim Khan, beson se ka një bazë të arsyeshme për të besuar se janë kryer krime të luftës.
Vadim Shishimarin ishte ushtari i parë rus që u gjykua për krime lufte
Megjithatë, ICC nuk ka kompetenca për të arrestuar të dyshuarit dhe Rusia nuk është nënshkruese e marrëveshjes që ngriti gjykatën – kështu që nuk ka gjasa të ekstradojë ndonjë të dyshuar.
ICC në përgjithësi merr përsipër ndjekjet penale për krime lufte në vendet ku sistemet e gjykatave janë shumë të dobëta për të kryer vetë ndjekjet penale.
Megjithatë, deri më tani, duket se gjykatat e Ukrainës kanë qenë në gjendje të ngrenë çështjet e tyre. Deri në fund të gushtit, prokurori i përgjithshëm i saj kishte akuzuar 135 të dyshuar për krime lufte.
Gjykata e Hagës mund të ngrejë aktakuza penale kundër liderëve politikë për “luftë agresive”. Kjo mbulon një pushtim ose konflikt të pajustifikuar që nuk është ndërmarrë në vetëmbrojtje.
Megjithatë, profesori Philippe Sands, një ekspert për të drejtën ndërkombëtare në University College London, thotë se ICC nuk mund të ndiqte penalisht liderët rusë si presidenti Vladimir Putin për këtë – përsëri, sepse vendi nuk është një nënshkrues i gjykatës.
Në teori, Këshilli i Sigurimit i OKB-së mund t’i kërkojë ICC-së të hetojë këtë vepër. Por Rusia mund të vërë veton ndaj kësaj.
Prof Sands thotë se liderët botërorë duhet të krijojnë një gjykatë të vetme për të ndjekur penalisht krimin e agresionit në Ukrainë. /Telegrafi/
