Pyetja:
Katër vjet më parë, bëra një zotim dhe e shoqërova duke thënë “InshaAllah”. Kështu thashë: “Pasha Allahun, insha Allah, nëse gjej një punë do të jap një rrogë të tërë muaji në bamirësi”. Çfarë duhet të bëj tani, pasi rroga më është rritur që kur kam filluar këtë punë? Nëse duhet të jap bamirësi, atëherë duhet të jetë shuma e pagës sime kur kam filluar apo shuma e pagës sime tani? Nëse duhet ta bëj këtë, dhe dua të bëj haxhin, unë dhe gruaja ime, këtë vit, çfarë është më e rëndësishme: t’i jap përparësi zotimit apo haxhit? Ju lutem vini re se unë kam para të mjaftueshme për mua dhe gruan time për të bërë haxhin, por nuk kam mjaftueshëm për të përmbushur zotimin dhe gjithashtu për të bërë haxhin.
***
Përgjigjja:
Falënderimi i takon Allahut.
Ajo që thatë, “Pasha Allahun, inshaAllah, nëse gjej një punë do të jap një rrogë të tërë muaji në bamirësi”, vjen nën titullin e betimit, jo një betimi. Nëse ai që betohet thotë “In sha Allah”, ai nuk do ta thyejë betimin dhe nuk ka pse të bëjë shlyerje. E njëjta gjë vlen edhe për zotimet. Pra, nëse nuk keni dhënë sadaka, nuk keni pse të ofroni shlyerje.
Në Zad el-Mustakni‘ thotë: “Nëse dikush thotë “InshaAllah” me një betim që kërkon shlyerje nëse thyhet, ai nuk ka pse të bëjë shlyerje edhe nëse e thyen atë.”
Shejh Ibn Uthejmin (Allahu e mëshiroftë) ka thënë në komentin e tij: “Çfarë nënkuptohet me një betim që kërkon shlyerje nëse thyhet është një betim i bërë duke shqiptuar fjalët “për Allahun”, ose një zotim ose zihar (formë xhahili e divorcit në të cilën burri i thotë gruas së tij: “Ti je për mua si shpina e nënës sime”). Të gjitha këto tre gjëra kërkojnë shlyerje nëse prishen. Nga kjo përjashtohet shkurorëzimi (talaku) dhe lirimi i robit; ato nuk kërkojnë shlyerje nëse refuzohen.
Pra, nëse dikush thotë “InshaAllah” në një betim që kërkon shlyerje nëse prishet, ai nuk ka pse të ofrojë shlyerje edhe nëse e thyen atë.
Një shembull i një betimi të bërë është të thuhet: “Pasha Allahun, unë nuk do ta vesh këtë rrobë, inshaAllah”. Nëse e vesh atë rrobë, nuk ka pse të bëjë shlyerje, sepse ka thënë “InshaAllah”. Dhe nëse ai thotë: “Pasha Allahun, unë patjetër do ta vesh këtë rrobë sot, inshaAllah”, atëherë dielli perëndoi dhe ai nuk e veshi atë, ai nuk ka pse të bëjë shlyerje.
Dëshmi për këtë janë fjalët e Profetit (paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të): “Kush betohet dhe thotë “InshaAllah”, nuk ka pse të bëjë shlyerje edhe nëse e thyen atë…”.
Një shembull i zotimit është nëse dikush thotë: “Nëse Allahu e shëron të dashurin tim të sëmurë, atëherë i betohem Allahut, inshaAllah, se (do ta bëj këtë e atë)”. Ai nuk duhet të ofrojë shlyerje nëse nuk e bën atë. Në mënyrë të ngjashme, nëse ai thotë: “I betohem Allahut se nuk do t’i flas filanit, inshaAllah”, atëherë ai i flet atij, ai nuk ka pse të bëjë shlyerje.” [1]
Dhe ai (Allahu e mëshiroftë) tha: “Nëse ai bën një zotim dhe thotë: “InshaAllah”, si për shembull, “I betohem Allahut që do ta bëj këtë dhe atë, inshaAllah”, atëherë në rastin e një zotimi që është në të njëjtin rregull si betimi, ai nuk ka pse të bëjë shlyerje edhe nëse e thyen atë.
Por nëse është një zotim për të kryer një akt adhurimi ose vepër të drejtë, atëherë duhet ta shqyrtojmë atë më tej. Nëse qëllimi i tij ishte ta lidhte atë me vullnetin e Allahut (duke thënë “inshaAllah”), atëherë ai nuk duhet të ofrojë shlyerje edhe nëse e thyen atë, por nëse qëllimi i tij ishte të pohonte se dëshiron ta bëjë atë ose të kërkojë bekim duke thënë “InshaAllah”, atëherë ai duhet ta bëjë atë ashtu siç ka dashur”. [2]
Betimi që hyn në të njëjtin rregull si betimi është një zotim me të cilin personi synon të pohojë diçka, të mohojë diçka, të parandalojë diçka ose të inkurajojë diçka. Ky quhet betimi i mosmarrëveshjes dhe zemërimit.
Për sa i përket zotimit për të kryer një akt adhurimi ose vepër të drejtë, nëse personi thotë “InshaAllah”, ne duhet ta shqyrtojmë atë më tej: nëse ai synonte ta lidhte atë që u zotua të bënte me vullnetin e Allahut, atëherë ai nuk ka për të ofruar ndonjë shlyerje. Nëse ai kishte për qëllim duke thënë “InshaAllah” thjesht për të kërkuar bekim ose për të pohuar dhe theksuar atë që po thoshte, atëherë ai duhet ta përmbushë zotimin.
Kemi vënë në dukje më lart se ajo që thatë ka ardhur në formën e një betimi, jo një zotim, kështu që ju nuk keni për të ofruar shlyerje edhe nëse e thyeni atë.
Dhe Allahu e di më së miri.
islamqa.info
—————-
[1] Esh-Sherh el-Mumti‘ (15/139)
[2] Esh-Sherh el-Mumti‘ (15/221)
