BABAI I KIRURGJISË Ebu el-Kasim Al-Zahravi (936-1013)
Abul Kasim ibn Khalaf el-Abas El-Zahravi (i njohur në Perëndim si Abulcasis) u lind në 936 er në Zahra në lagjen e Kordobës,Andaluzi-Spanje. Ai u bë një nga kirurgët më të njohur të epokës myslimane dhe ishte mjek personal i mbretit El-Hakam-II. Pas një karriere të gjatë mjekësore, të pasur me kontribut të rëndësishëm dhe shume te cmuar, ai vdiq në 1013.
Ai është i njohur mirë për perparime të tij të hershme dhe origjinale në Kirurgji, si dhe më e njohura e tij eshte Enciklopedia Mjekësore e quajtur “Al-Tasrif”, i cili është i përbërë nga tridhjetë vëllime që mbulojnë aspekte të ndryshme të shkencës mjekësore.
Pjesa më e rëndësishme e kësaj serie përbëhet nga tre libra në Kirurgji, të cilat përshkruajnë në detaje aspekte të ndryshme të trajtimit kirurgjik,si të bazuar në veprimet e kryera prej tij, duke përfshirë, heqjen e të djegurit ,e gurit nga fshikëza, autopsinë e kafshëve, mamive, rrjedhjen e gjakut, dhe kirurgji e syrit, veshit dhe fytit. Ai kishte perfeksionuar disa operacione delikate, duke përfshirë heqjen e fetusit të vdekur dhe amputimit.
“Al-Tasrif” është përkthyer per herë të parë nga Gherardi i Kremones ne latinisht ne Mesjete. Ajo u pasua nga disa redaktime të tjera në Evropë. Libri përmban diagrama dhe ilustrime të shumta e instrumenteve kirurgjike, në përdorim ose të zhvilluara prej tij, dhe përbëhet nga një pjesë e programit mësimor mjekësore në vendet Evropiane për shumë shekuj.
Përkundrzi për te pare se muslimanët nuk iu shmangn kirurgjisë, Al-Zahravi në “Al-Tasrif”-in e tij dha një koleksion monumentale për këtë degë te shkencave aplikative.
Al-Zahravi ishte shpikësi i instrumenteve të ndryshme kirurgjike, prej të cilave tri janë të theksuara: (1) një instrument për-testimin e brendshme të veshit, (2) një instrument për inspektim të brendshëm të uretrës, dhe (3) dhe instrumenti për vedosjen ose largimin e trupave të huaj nga gryka. Ai u specializua në shërimin e sëmundjeve nga të djegurit dhe aplikoi teknika për më shumë se 50 operacione të ndryshme.
Në librin e tij Al-Tasrif, Al-Zahravi ka diskutuar edhe përgatitjen e ilaçeve të ndryshme, përveç në një raport të trajtimit kirurgjik në degë të specializuara. Në
lidhje me përgatitjen e barnave, ai e ka përshkruar edhe në detaje zbatimin e teknikave të tilla si sublimimit dhe të dekantimit. Al-Zahravi
ishte gjithashtu një ekspert në stomatologji, dhe libri i tij përmban
skica e instrumenteve të ndryshme të përdorura prej tyre, përveç një
përshkrimi të operacioneve të ndryshme të rëndësishme të dhëmbëve. Ai diskutoi problemin “Non-Aligned” ose “dhëmbët e deformuar” dhe si për ti rregulluar këto defekte. Ai kishte zhvilluar teknikën e përgatitjes së dhëmbëve artificial dhe i zëvendësimit të dhëmbëve të dëmtuar nga këto. Në mjekësi, ai ishte i pari që përshkruajti në detaje sëmundjen e pazakontë, “haemophelia”.
Nuk mund të ketë asnjë dyshim që ndikimi i Al-Zahravi në fushën e mjekësisë dhe kirurgjisë jane shumë të thella dhe parimet e parashtruara prej tij janë të njohur si autentike në shkencën mjekësore, sidomos kirurgjia, dhe këto vazhduan të ndikojnë në botë mjekësore për pesë shekuj. Sipas Dr Cambell (Historia e Mjekësisë Arabe), parimet e Al Zahravit ne shkencën mjekësore kane tejkaluar ato të Galenit në programin evropian mjekësorë.
Al-hazen – Ibn al Haytham – Shkenctari i parë i cili vuri themelet e Kamerës moderne
I njohur në perëndim si Al-hazen, Alhacen, ose Alhazeni, Abu Ali ibn el-Hasan ibn el-Haytham ishte personi i parë që testoi …hipotezat me eksperimente të verifikueshme, zhvilloi metodën shkencore më shumë se 200 vjet para se dijetarët evropianë te mësonin prej tij -duke lexuar librat e tij. I lindur në Basra në vitin 965, Ibn al-Haitham studimet e para i kreu per teologji Islame.
Ibn el-Haitham pastaj ai kthyeu vëmendjen e tij në veprat e filozofëve dhe matematikanëve te lashtë grek , duke përfshirë Euklidin dhe Arkimedin. Ai përfundoi fragmetet Konike nga Apolloniusi i Pergas. Ibn al-Haitham ishte personi i parë që aplikoi në algjebër, gjeometri, themeloi degën e matematikës të njohur si Gjeometri analitike.
Si një mysliman i devotshëm qe ishte, Ibn el-Haitham besonte se qeniet njerëzore janë me të meta dhe vetëm Zoti është i përsosur.
Për të zbuluar të vërtetën në lidhje me natyrën, Ibn një-Haitham, e kishte për të eliminuar mendimin e njeriut dhe qe do të lejojë që universit të flas për veten përmes eksperimenteve fizike.”Në studimin e tij masiv të dritës dhe të vizionit, Kitab el-Manâzir (Libri i Optikes), Ibn al-Haytham paraqiti çdo hipotezë për një test fizik ose provë matematike.
Për të testuar hipotezën e tij se “dritat dhe ngjyrat nuk përzihen në ajër,” për shembull, Ibn al-Haytham hartoi për herë të parë në botë Kamerën e errët,e qe me vone u quajt si” Kamera Obscura” ku vërehet se çfarë ka ndodhur kur rrezet e dritës që ndërpriten në aperturen e saj, dhe regjistrohen rezultatet. Gjatë gjithë hetimeve të tij, Ibn al-Haytham ka ndjekur të gjitha hapat e metodës shkencore.Kitab al-Manazir (Libri i Optikës) ishte përkthyer në latinisht si ” De Aspectibus” dhe atribuohet Alhazen në fund të shekullit të trembëdhjetë në Spanjë.
Kopje të librit të qarkulluar në të gjithë Evropën. Roger Bacon, i cili ndonjëherë është kredituar si shkencëtar e parë, ka shkruajtur një përmbledhje të Kitab el-Manazir të drejtë Perspectiva (Optika) rreth dyqind vjet pas vdekjes së dijetarit të njohur si Alhazen.Ibn al-Haytham kishte kryer shume nga eksperimentet e tij hetuar vetitë e dritës gjatë një periudhe dhjetë vjeçare.Alhazeni është njëri nga shkenctarët e mëdhenje që dolen pikrisht nga .
