Malcom Kyeyune
Dështimi spektakolar amerikan në Afganistan, në çdo nivel të imagjinueshëm, na sjell tani në thelbin e vërtetë të çështjes. Sot shoqëria perëndimore sundohet hapur nga një klasë menaxheriale. Aty ku dikur mbretërit pretendonin një të drejtë hyjnore për të sunduar, dhe bolshevikët e vjetër pretendonin një të drejtë për të sunduar si mesia të një mbretërie të ardhshme në tokë (duke pasur një ngjashmëri të dukshme të fortë me një traditë shumë të vjetër të krishterimit mesianik me numrat serik të regjistruar, meqë ra fjala) teknokratët e sotëm i bazojnë pretendimet e tyre për zotërim jo domosdoshmërisht në idenë e vullnetit demokratik të njerëzve, por në pashmangshmërinë historike të teknokracisë si të tillë.
Ashtu siç dikur ishte një mënyrë e duhur “socialiste” për të kuptuar letërsinë e madhe, sot ekziston një mënyrë e duhur teknike, shkencore ose “kritike” (në kuptimin akademik të termit) për të kuptuar luftën, ndërtimin e kombit, kinemanë, martesën primitive, ritualet, apo çfarëdo tjetër.
Udhëheqësit tanë menaxherial meritojnë të na qeverisin, sepse menaxherializmi si një etikë botërore është mjeti i vetëm për të ndikuar në sundimin funksional në kontekstin e një sistemi modern, ndërkombëtar, post-kombëtar, të nxitur nga informacioni, ekonomisë së dijes, të bazuar në rregulla …ju ndoshta tashmë i dini të gjitha fjalët e njohura dhe të dashura nga kjo klasë njerëzish. Mbretërit sunduan në epokën e monarkive, sepse vetëm mbretërit mund të sundonin, ose të paktën kështu pretendonin të gjithë. Teknokratët qeverisin epokën tonë post-sovjetike për të njëjtën arsye; ata janë, sipas narrativës legjitimues të epokës sonë, të vetmit që mund të sundojnë. Ashtu si ju nuk mund të vendosni një majmun në krye të një beteje, po ashtu nuk mund të shpresoni të sundoni një vend modern pa qenë pjesë e klasës menaxheriale të arsimuar. Dhe ashtu si mbretërit e lashtë, teknokratët tanë në një moment pohuan (dhe madje shijuan) një formë të fuqisë thuajse magjike në sytë e fshatarësisë së tyre; një pikëpamje që dikur besohej gjerësisht se ata mund të përdorin atë që i bëri sundimtarë të ligjshëm – shkencën, logjikën, racionalitetin, të dhënat – për të vënë duart, për të shëruar sëmundjet dhe për të përmirësuar shoqërinë.
E thënë qartë: menaxherët, përmes fuqisë së menaxhmentit, dikur besohej se ishin në gjendje të mobilizonin shkencën dhe arsyen dhe përparimin për të arritur atë që të tjerët nuk mundën, dhe kështu vetëm ata mund të siguronin një shoqëri të drejtë dhe funksionale për subjektet e tyre, ashtu si vetëm mbretërit e ligjshëm të dikurshëm mund të mbështeteshin në Providencën dhe Perëndinë për të bërë të njëjtën gjë.
Në thelbin e tyre, të dyja këto pretendime janë vërtet metafizike, sepse të gjitha pretendimet për sundimin legjitim janë metafizike. Kur ajo fuqi metafizike e bindjes humbet, mbretërit ose socialistët bëhen “borgjezë”, në termat e Schmitt -it. Ata duhet të kthehen dëshpërimisht drejt dhënies së provave (për dobishmërinë e tyre), sepse besimi i vërtetë (tek e drejta hyjnore e tyre) është zhdukur. Por, sapo një bashkëshort fillon të kërkojë që bashkëshorti tjetër të dëshmojë vazhdimisht se ai ose ajo nuk ka tradhtuar, martesa tashmë ka mbaruar dhe divorci është thjesht çështje kohe.
Unë dyshoj se jemi aktualisht dëshmitarë të përfundimit katastrofik të kësaj fuqie metafizike të legjitimitetit që ka mbrojtur klasën drejtuese menaxheriale për dekada të tëra. Çdokush që njihet shkurtimisht me të dhënat historike e di se si një humbje e tillë nënkupton hapjen e kutisë së pandorës. Shenjat padyshim që janë shumëfishuar për shumë vite, por vetëm tani panorama po bëhet e qartë për të gjithë. Kur Michael Gove tha “Unë mendoj se njerëzit në këtë vend kanë pasur mjaft ekspertë” në një debat rreth meritave të Brexit, ai ndoshta gjurmoi konturet e diçkaje shumë më të madhe nga sa dikush e dinte në atë kohë. Atëherë, faza akute e delegjitimizimit të klasës menaxheriale sapo kishte filluar. Tani, me Afganistanin, është e pamundur të mos e vësh re.
Nuk është vetëm se klasa elitare është e paaftë – madje edhe mbretërit mund të jenë të paaftë pa minuar besimin në monarkinë si sistem – është se klasa elitare menaxherale është aq rëndë, spektakolarisht e paaftë sa sillet rreth nesh si kundërshtim i gjallë i vetë meritokracisë.
Zbatimi nga ana e saj logjikës menaxheriale në çfarëdo fushe mbi të cilat ata vejnë duart – nga problemi i të pastrehëve në Kaliforni deri tek politika industriale e drejtimi i një lufte – e bën atë gjë dhjetë herë më të shtrenjtë dhe njëqind herë më jofunksionale. Për ta përkeqësuar situatën, elitat aktuale duken pothuajse të qeta në shkatërrimin e tyre të vullnetshëm të fushave në të cilat mbështeten për legjitimitet. Kur “ekspertët” dalin nga vetja për të shkruar letra publike për mënyrën sesi kovidi infekton njerëzit që mbajnë demonstrata në mbështetje të “epërsisë strukturore të racës së bardhë “, ndërsa thonë se demonstratat Black Lives Matter nuk paraqesin rrezik për përhapjen e virusit më tej, kjo i ngjan shembullit të bujkut që kriposë me gëzim arat e tij për t’u siguruar që asgjë të mos mund të rritet atje në të ardhmen. Si mund të presë dikush që fshatarët e supozuar të rendit tonë shoqëror të “besojnë shkencën”, kur vetë elitat dalin nga vetja e tyre, kundër çdo arsyeje dhe parimi të vetë-ruajtjes bazë, për ta bërë një besim të tillë krejtësisht të pamundur, madje edhe për ata që me të vërtetë, vërtet, ende duan të besojnë?
Klasa menaxheriale gjithnjë e më shumë shfaqet si një lloj shtëpie me pasqyre por e përmbysur e fisnikërisë ruse të dënuar të epokës së vonë cariste; ata nuk dinë më të drejtonin një vend dhe vetëm duket se parazitonin në trupin politik duke mos dhënë pothuajse asgjë me vlerë në këmbim. Në Rusinë cariste, fisnikëria u tregua gjithnjë e më e paaftë për të fituar luftërat e Rusisë ose për të drejtuar ministritë e saj, duke i bërë narrativat e tyre legjitimuese, që i shpallin ata të kenë një të drejtë të lindur natyrshëm dhe kapacitet për sundim, gjithnjë e më të pamundur për t’u besuar.
Në Amerikën moderne, janë meritokratët ata që tani i mungon hapur ndonjë meritë ose aftësi për të sunduar, duke minuar shpejt aftësinë e personit mesatar për të besuar në pretendimet themelore që qëndrojnë pas urdhrit menaxherial. Dhe me çfarë të drejte sundon kolektivi i mbretërve jo-hyjnorë? Të huazosh nga Schmitt: me të njëjtën të drejtë si kolektivi i teknokratëve budallenj dhe injorantë. Me fjalë të tjera, thjesht në sajë të faktit që nuk është zëvendësuar ende.
Më duket shumë e mundshme që shumica e historianëve të ardhshëm do të vendosin datën e fillimit të vërtetë të kolapsit të rendit aktual politik dhe gjeopolitik pikërisht këtu, tani, në tërheqjen e SHBA nga Afganistani. Ashtu si me çdo proces tjetër të madh historik, megjithatë, shumë të tjerë do të vënë në dukje se farat e kolapsit u mbollën shumë më larg dhe se mund të argumentohet edhe për disa data të tjera, ose ndoshta asnjë datë specifike fare. Në fund të fundit, kështu e shikojmë ne njerëzit modern rënien e regjimit antik francez. Megjithatë, është krejtësisht e qartë se epoka e teknokratit liberal tani ka mbaruar. Këmbana ka rënë mirë dhe me të vërtetë për besimin e njerëzimit në aftësinë e tyre për të bërë asgjë tjetër përveç pasurimit të vetes dhe shkatërrimit të gjërave për të gjithë të tjerët.
Sa kohë do të duhet që institucionet e tyre të zhduken, ose para se të përfundojnë të përmbysur nga pakënaqësia dhe revolucioni popullor, askush nuk mund ta dijë. Por në këtë pikë, unë mendoj se shumica e njerëzve në njëfarë niveli tani e kuptojnë se në të vërtetë është vetëm çështje kohe.
