Vendimmarrjet e vështira mbi të ardhmen e planetit mbi tokën e pasur me naftë e gaz
“Si një vend i pasur me lëndë djegëse fosile, ne do të mbrojmë të drejtën e vendeve të tjera për të shfrytëzuar këto lëndë djegëse dhe për të investuar në to,” tha Presidenti i Azerbajxhanit Ilham Aliyev në Dialogun e Klimës në Petersburg në Berlin në prill. Me këtë, ai dha një udhëzim që vendi i tij mund të ndjekë në negociatat e ardhshme për klimën.
Për herë të 29-të, krerët e shteteve dhe qeverive të pothuajse 200 vendeve po mblidhen në Konferencën Botërore të Klimës COP29 të OKB-së për të diskutuar masat për mbrojtje më të mirë të klimës. Negociator: Azerbajxhani pritës.
Në një vit në të cilin miliona njerëz preken nga fatkeqësitë klimatike gjithnjë e më ekstreme, konferenca e klimës po mbahet në një vend të pasur me gaz dhe naftë, i cili ka pak interes të pushojë së shfrytëzuari lëndët djegëse fosile që dëmtojnë klimën. Pavarësisht potencialit të madh për burimet e rinovueshme të energjisë, të ardhurat nga nafta dhe gazi përbëjnë 60 për qind të të ardhurave shtetërore të Azerbajxhanit.
Nga do të vijnë paratë për mbrojtjen e klimës?
Konferenca ndërkombëtare për klimën e këtij viti përballet me një detyrë sfiduese: udhëheqësit duhet të vendosin se sa mbështetje financiare do të marrin vendet në zhvillim për t’u marrë me efektet në rritje të ndryshimeve klimatike dhe për të bërë kalimin drejt një ekonomie më të qëndrueshme.
Vendet më të pasura, përfshirë SHBA-në, Japoninë dhe anëtarët e Bashkimit Evropian, u zotuan disa vite më parë të japin 100 miliardë dollarë në vit nga viti 2020 për të mbështetur vendet në zhvillim në luftën kundër ndryshimeve klimatike. Ky synim nuk u arrit deri në vitin 2022. Një pjesë e konsiderueshme e fondeve u ofruan në formën e kredive me interesa të larta, gjë që shkaktoi kritika të ashpra dhe akuza për mospërmbushje të premtimeve.
Niklas Höhne i Institutit të Klimës së Re, një organizatë joqeveritare gjermane për politikat klimatike, vlerëson se një marrëveshje mund të arrihet për një shumë midis 200 dhe 700 miliardë dollarë në vit. “Kjo do të arrinte një ekuilibër të drejtë financiar midis vendeve të pasura, të cilat janë vërtet përgjegjëse për ndryshimet klimatike, dhe vendeve më pak të pasura, të cilat vuajnë më shumë për shkak të ndryshimeve klimatike,” tha Höhne.
Vendet afrikane dhe vendet e tjera në zhvillim, përfshirë Indinë, kanë kërkuar tashmë disa herë një shumë vjetore prej rreth një miliard dollarësh, që do të përfaqësonte një rritje dhjetëfish të angazhimit të mëparshëm. Por vendet e industrializuara e konsiderojnë këtë kërkesë joreale. Në të njëjtën kohë, ata duan që vendet e pasura me naftë të Gjirit dhe Kina të mbajnë një pjesë të barrës financiare.
Pyetje: Kush do ta paguajë faturën?
Historikisht, vendet e pasura janë fajtorët më të mëdhenj për krizën klimatike, por sot Kina është ajo që prodhon gazrat më të dëmshëm për klimën dhe në dokumentet zyrtare, kjo fuqi botërore ende trajtohet si një vend në zhvillim, i cili teorikisht merr para për mbrojtjen e klimës në vend që të mbështesë vendet më të varfra që vështirë se kontribuojnë në krizën klimatike.
Vitin e kaluar, negociatat u mbajtën në një vend të pasur me naftë – në Emiratet e Bashkuara Arabe, i cili gjithashtu zyrtarisht zhvillohet ende si një vend në zhvillim. Ata u premtuan vendeve më të varfra ndihmë financiare në tranzicionin dhe rindërtimin e energjisë pas katastrofave klimatike. Vëzhguesit e panë këtë si një fije shprese se tani vendet e pasura në zhvillim po ndihen gjithnjë e më të përgjegjshme.
Në Emirate, komuniteti ndërkombëtar për herë të parë ra dakord për një zgjidhje afatgjatë për shkaqet e krizës klimatike dhe braktisjen graduale të përdorimit të qymyrit, naftës dhe gazit. Megjithatë planeti vazhdon të ngrohet. Me marrëveshjen e Parisit për klimën, 197 vende u angazhuan për të kufizuar ngrohjen globale në 1.5 gradë Celsius në krahasim me nivelet para-industriale, por ky synim është ende larg.
Me politikën aktuale të klimës, shkencëtarët presin një ngrohje prej 3.2 gradë deri në fund të shekullit.
“Ka një hendek të madh midis retorikës dhe realitetit kur pretendohet se objektivi 1.5 °C është arritur dhe një nga detyrat kryesore nuk është përmbushur,” tha Alden Meyer, ekspert kryesor në institutin ndërkombëtar të mendimit E3G.
Emiratet e Bashkuara Arabe, Azerbajxhani dhe nikoqiri i ardhshëm i konferencës së OKB-së për klimën, Brazili, të gjithë kanë plane për të zgjeruar prodhimin e karburanteve fosile, shpjegon Meyer. E njëjta tendencë vërehet në SHBA, Kanada, Norvegji, Australi dhe Mbretërinë e Bashkuar.
Algat për të shpëtuar klimën
BE-ja, në veçanti, këmbëngul që një mbrojtje më e mirë e klimës duhet të vijë së bashku me më shumë fonde për vendet në zhvillim. Anëtarët e Marrëveshjes së Parisit duhet të paraqesin synime të reja klimatike vitin e ardhshëm, por shumica nuk kanë ende një draft, thotë Höhne.
Meyer pret gjithashtu që në COP të jetë në axhendë dyfishimi i fondeve të akorduara nga vendet e industrializuara për përshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike. Kjo mund të përfshijë sisteme paralajmërimi të hershëm për stuhi ose përmbytje, masa mbrojtëse bregdetare, hapësira të gjelbra kundër nxehtësisë në qytete ose masa sigurie për termocentralet në zonat e prekura nga stuhitë ose përmbytjet.
Kjo është rreth 40 miliardë lekë në vit. Përveç kësaj, një fond i ri për dëmet dhe humbjet duhet të vazhdojë të zhvillohet.
Sipas të dhënave nga Fondacioni gjerman Heinrich Böll, i cili është afër të Gjelbërve, vetëm nëntë fatkeqësitë më të mëdha në vendet në zhvillim në vitin 2023 shkaktuan 37 miliardë dollarë dëme.
Debati nëse vende si Kina apo vendet e pasura me naftë duhet t’i bashkohen financimit do të vazhdojë në Baku.
Zgjedhjet në SHBA, lufta: a është ende i arritshëm objektivi 1.5 gradë?
Këtë vit, lufta për fonde u intensifikua më tej për shkak të problemeve financiare të shumë vendeve, të cilat ndodhën për shkak të pandemisë COVID, pasigurisë ekonomike dhe luftës në Ukrainë, e cila nga ana e saj çoi në një rritje të konsiderueshme të buxheteve ushtarake.
Dhe fitorja e Donald Trump në zgjedhjet në SHBA, ekonomia më e madhe në botë dhe prodhuesi i dytë më i madh i emetimeve të dëmshme për klimën, do të ndikojë në negociatat. Rezultati i zgjedhjeve shqetëson ata që mbrojnë mbrojtjen më të mirë të klimës.
Si kandidat presidencial, gjatë mandatit të tij të parë, Trump vuri në dyshim besueshmërinë e njohurive shkencore për klimën, shfuqizoi një sërë ligjesh mjedisore dhe tërhoqi SHBA-në nga Marrëveshja e Parisit për Klimën. Ai njoftoi se, nëse ai merr një mandat të dytë, ai do të qëndrojë në përputhje me linjën e tij si president kundër veprimit klimatik dhe do të promovojë prodhimin e qymyrit, naftës dhe gazit si prioritet. /tesheshi.com/
