Edhe pse nuk arritëm në mes të verës, zjarret që shpërthyen në Ballkan, Itali dhe Mesdheun juglindor tashmë e kanë tejkaluar mesataren vjetore.
Deutsche Welle u përgjigjet katër pyetjeve që në përmblidhen në një – Pse po digjet Evropa?
Muajin e kaluar, zjarret pyjore kanë përfshirë Evropën jugore. Pavarësisht nëse shkëndija e parë u krijua natyrshëm – nga rrufeja, ose ishte vepër e njeriut, nuk ka dyshim se nxehtësia e madhe dhe thatësira ndikuan në zjarr. Shkencëtarët thonë se ndryshimi i klimës është nxitësi kryesor i një sezoni tjetër zjarri ekstrem.
Deutsche Welle zbulon pse Mesdheu dhe vendet e Ballkanit janë të prirë ndaj zjarreve dhe cilat janë pasojat e ngrohjes globale.
1. Pse Mesdheu është kaq i prirë ndaj zjarreve?
Zjarret e verës janë një fenomen natyror në pyjet mesdhetare. Zjarri, përveçse shkatërron gjithçka para tij, gjithashtu mund të inkurajojë restaurimin e biodiversitetit, pohojnë shkencëtarët.
Pesë vendet që më shpesh i shuajnë zjarret janë Spanja, Franca, Portugalia, Italia dhe Greqia. Sipas EEA (Agjencia Evropiane e Mjedisit) në vitet 1980, strategjitë e parandalimit të zjarrit u zhvilluan në të gjithë rajonin që reduktuan numrin e zjarreve dhe intensitetin e tyre, transmeton Telegrafi.
Sidoqoftë, pas vitit 2016, zjarret u bënë shumë më të shumtë dhe shkatërrues. Ato mbuluan zonën që shtrihej nga Turqia në Spanjë dhe mori qindra jetë, duke shkaktuar dëme edhe në Evropën Qendrore dhe Veriore.
Zjarre të tilla shkatërruese shoqërohen në mënyrë të pashmangshme me thatësira ekstreme dhe valë nxehtësie.
2. Çka i shkakton zjarret e tilla?
Korriku i këtij viti është korriku i dytë më i ngrohtë në Evropë i regjistruar ndonjëherë, dhe i treti globalisht.
Greqia dhe Turqia janë goditur nga vala më e fortë e të nxehtit në 30 vitet e fundit. Nxehtësia ekstreme është fajtori më i madh. Deri më 5 gusht të këtij viti, 55 për qind më shumë territor u prek nga zjarret në Evropë sesa mesatarja e dekadës së fundit. Në Turqi, 200 zjarre pyjorë shpërthyen brenda një jave, duke detyruar shumë banorë dhe turistë të evakuohen.
Edhe pse teknologjia ka përparuar, në disa zona natyra është më e mbrojtur nga njerëzit sesa nga zjarret, gjë që shihet qartë në shembullin e zjarrit që shpërtheu më 1 gusht në një pyll pishe në qytetin italian të Pescara.
Kjo zonë është një rezervat pyjor i mbrojtur dhe toka dhe shkurret e saj nuk janë pastruar rregullisht. “Shkurret u dogjën shpejt”, tha kryebashkiaku Carlo Mashi.
Në zona të tjera, teknikat e menaxhimit të pyjeve janë të vjetruara dhe ndikimi i ngrohjes globale në inflamacion nuk merret parasysh. Një shembull i kësaj janë periferitë e Athinës të përfshira nga zjarri këtë javë.
“Në shumicën e rajoneve të Mesdheut, mënyra e menaxhimit të zjarreve në pyje nuk është përshtatur me ndryshimet aktuale globale, por fokusohet në luftimin e vetë zjarreve”, shkruan autorët e një studimi të vitit 2021 mbi “Kuptimi i ndryshimeve në zjarret e Evropës Jugore”.
3. Çfarë lidhje ka klima me zjarret?
Ngrohja globale rrit rrezikun e zjarreve në të gjithë planetin – i cili mund të nxirret nga zjarret e mëdha në Australi dhe Kaliforni, madje edhe në zonat që zakonisht nuk janë të prirura për zjarre.
Thatësira rekord aktuale dhe valët e të nxehtit në shumë mënyra të kujtojnë ato në vitin 2018, kur, siç thotë EEA, “më shumë vende se kurrë më parë kanë pësuar zjarre”. Atë vit, më shumë se 100 njerëz vdiqën nga zjarret në Attica në Greqi, që është zjarri i dytë më vdekjeprurës i shekullit, pas “E Shtunë e Zezë” nga viti 2009 në Australi, transmeton Telegrafi.
Emetimet e karbonit nuk po bien aq shpejt sa është rënë dakord në marrëveshje të tilla si Marrëveshjet e Gjelbra Evropiane dhe Marrëveshja e Parisit për Klimën, kjo është arsyeja pse “shumica e vendeve evropiane po planifikojnë të zgjerojnë zonën e ekspozuar ndaj zjarreve, por edhe sezone më të gjata të zjarrit”, sipas EEA.
Një shkencëtar i klimës në Qendrën Helmholtz për Kërkimin e Oqeanit, Modib Latif, i tha Deutsche Welle se “ndërsa emetimet globale të karbonit janë rritur me 60 për qind që nga viti 1990, flitet vetëm për plane dhe objektiva, por asgjë nuk po bëhet”.
4. Cilat janë pasojat klimatike të zjarreve?
Në nivel global, siç raportohet nga grupi klimatik Carbon Brief, zjarret janë shkaku i sasive të mëdha të emetimeve të gazrave serrë, si dhe 5 deri në 8 për qind të 3.3 milionë vdekjeve të parakohshme për shkak të cilësisë së dobët të ajrit.
Sidoqoftë, fakti është se për shkak të përmirësimit të mbrojtjes nga zjarri, ai numër ka rënë në dekadat e fundit.
Shkatërrimi i zjarreve ka pasoja më të gjera sesa emetimet e karbonit. Sidomos kur pyjet digjen aq shumë saqë natyra nuk mund të rinovohet më.
Nëse zjarret e forta shkatërrojnë një zonë të konsiderueshme të pyjeve evropiane këtë verë, pasojat mund të jenë edhe më shkatërruese për klimën e planetit tonë. /Telegrafi/
