Nga: Muhamed El-ivedij
Hasedi 1
Fillojmw me emrin e Zotit, Mwshiruesit, Mwshirwbwrwsit.
Falederimet janë për Zotin, paqa dhe mëshira e Zotit, qofshin mbi profetin Muhamed a.s, familjen e tij tw nderuar, shokët e tij dhe të gjithë ata që ndjekin rrugën e tij.
Nw vitin 1997, ndodhesha nw bordin e njw avioni dhe isha nisur pwr nw kryeqytetin e Jordanisw, Aman. Teksa vazhdonim udhwtimin, vjen njw burrw dhe mw thotw:”A wshtw e mundur tw dwgjosh njw sugjerim nga gruaja ime?” Pasi pranova, u afrua gruaja e tij dhe mw tha:”Selamu alejkum.” Unw i ktheva pwrshwndetjen dhe ajo shtoi:”Ka mbi njw vit qw ju prezantoni njw emision tw pwrjafshwm, me tematikw fetare. Unw dua t’ju kujtoj mbi njw temw tw cilwn mesa duket e ke harruar dhe neglizhuar. Wshtw njw temw dominon zemrat e njerwzve, po shkatwrron lidhjet mes tyre dhe i ka mbushur zemrat me urrejtje dhe zili.” I habitur, unw e pyeta:”Cila wshtw kjo temw o motwr?” Ajo mw tha:”Wshtw hasedi, smira. Pwrse nuk flisni mbi smirwn dhe zilinw qw ka depwrtuar thellw nw zemrat tona?!”
Nw fakt, njw temw e tillw e merriton tw trajtohet, pasi kemi tw bwjmw me njw swmundje tw rrezikshme, e cila pwr=an dhe nuk bashkon.
Pwrkufizimi i hasedit (zilisw, smirws)
Ajo wshtw dëshirë e madhe për të pasur a për të arritur atë që ka a që ka arritur dikush tjetër; ndjenjë lakmie a keqdashjeje që na ngjallet kur shohim dikë tjetër më mirë se veten; dwshira qw na shoqwron pwr t’i parw tw mirat dhe privilegjet e dikujt t’i shuhen dhe t’i zhduken. Kwto tw mira dhe privilegje, mund tw jenw pasuri e shumtw, poste dhe pushtet, shwndet, fwmijw etj… Ziliqari kwrkon dhe uron qw kwto tw mira t’i shuhen, tw privilegjuarit dhe personit qw ka zili.
Imam El-Xhahidh, nuk mjaftohet me pwrkufizimin e mwsipwrm. Pwrkufizimit tw mwsipwrm, ai i shton dhe fjalwt “Ziliqari ndjen dhimbje dhe digjet pwrprenda kur konstaton tw mirat dhe privilegjet e dikujt.”
Zilia e ndaluar wshtw ajo qw shoqwrohet me urim dhe dwshirw qw tw mirat dhe privilegjet e dikujt, t’i shuhen dhe zhduken.
Lind pyetja: A mw lejohet mua qw tw uroj shuarjen dhe zhdukjen e privilegjeve tw dikujt qw i tejkalon kufinjtw dhe kwto tw mira i pwrdor pwr tw ngopur epshet e tij tw shthurrura? Pwrgjigja wshtw “po”, lejohet di=ka e tillw. Kushdo, ka tw drejtw ta ketw zili njw qeveritar dhe udhwheqws i cili shfrytwzon pushtetin, pwr tw nwpwrkwmbur tw drejtat e popullit, pwrvetwsimin e pasurive tw tyre, shtypjen dhe monopolizimin e tw gjithw burimeve. Dikush tjetwr, mund tw jetw njw tregtar dhe biznesmen i pasur, por qw ka monopolizuar tw gjithw burimet e furnizimit me lwndw ushqimore. Njw njeri tw tillw, mund ta kesh zili dhe tw urosh shuarjen e pasurisw dhe privilegjeve tw tij, tw cilat i shfrytwzon pwr qwllime tw mbrapshta.
Zilia dhe smira e ndaluar, wshtw kundrejt atyre njerwzve tw pafajshwm, tw cilwt Zoti i ka privilegjuar me disa tw mira ose talente tw ve=anta.
Historitw dhe ndodhitw nw kwtw aspekt, janw tw shumta. Nw kwtw kontekst, ne duhet tw bwjmw diferencim mes hasedit dhe syrit tw keq, pasi shpesh herw ka lidhje mes tw dyve. Jo =do sykeq wshtw ziliqar. Ka njerwz qw janw sykeq ndaj tw afwrmve, madje dhe ndaj vetes sw tyre. Njerwz tw tillw duhet tw lexojnw sa mw shumw Kuran dhe tw thonw “Masha Allah” kur shohin di=ka qw u pwlqen.
Njw grua vajti tw vizitoi komshinw e saj, tw cilws i kishin lindur dy binjakw. Me tw hyrw nw dhomw, asaj i vajtwn sytw tek dy binjakwt, tw cilwt dukeshin si dy pika uji. Duke hapur sytw, ajo iu drejtua nwnws sw dy binjakwve duke i thwnw:”Si wshtw e mundur qw i dalloni kush wshtw Ahmedi dhe kush Hasani?!” Me tw mbaruar kwto fjalw, njwrit nga pjestarwve tw familjes, i derdhet filxhani me =aj tw nxehtw mbi krahun e njwrit nga binjakwt, i cili nuk iu shwrua kurrw plotwsisht. Ajo qw bwri kjo grua wshtw sa arriti t’i dallojw dy binjakwt, me tw djegurwn e =ajit tw nxehtw, si pasojw e syrit tw keq.
Pwr kwtw, ne muslimanwt jemi tw obliguar tw themi “Masha Allah”, kurdo qw shohim di=ka tw bukur dhe qw twrheq vwmendjen tonw.
Duke studiuar fenomenin e zilisw dhe smirws, dijetarwt muslimanw kanw arritur nw rezultatin se smira dhe zilia, wshtw gjynahu i parw me tw cilin u kundwrshtua urdhwri i Zotit nw qiell dhe nw tokw. Ai wshtw gjynahu i parw nw qiell, pasi shejtani ndjeu zili dhe smirw ndaj Ademit a.s dhe privilegjeve qw Zoti i kishte dhwnw. Duke ndjerw zili dhe smirw ndaj Ademit, ai i tha Zotit:“Unë jam më i mirë se ai. Mua më
krijove nga zjarri, kurse atë e krijove nga balta”.” (A’raf: 12) Me kwtw, shejtani e kundwrshtoi ndarjen e privilegjeve nga ana e Zotit dhe kundwrshtoi caktimin e Tij.
Po ashtu, zilia dhe smira wshtw gjynahu i parw me tw cilin u kundwrshtuan urdhwrat e Zotit mbi tokw. Ishin dy djemtw e Ademit a.s, nga njw baba dhe nwnw, megjithatw zilia dhe smira =oi nw vrasjen e vwllait. Smirwkeqi dhe ziliqari mund tw arrijw deri atje sa ta eleminojw personin qw ka zili. Thotw Zoti nw Kuran mbi atw qw ndodhi mes dy djemve tw Ademit a.s:”Nëse ti ngre dorë të më vrasësh mua, unë nuk do ta ngre dorën që të të vras, sepse, në të vërtetë, unë i frikësohem Allahut, Zotit të gjithësisë. Unë parapëlqej të marrësh barrën e gjynahut tim dhe të gjynahut tënd e kështu të bëhesh ndër banorët e zjarrit. Ky është ndëshkimi i keqbërësve”. Vetja e tij e nxiti në vrasjen e të vëllait dhe e vrau. Kështu, ai u bë nga të humburit.” (El-Maide: 29-30)
Tani le tw kalojmw tek njw ndodhi tjetwr, tw cilwn na e ilustron Kurani famwlartw, nw formwn mw tw bukur. Ata rridhnin nga e njwjta familje dhe ishin fwmijw tw njw Profeti. Kwtw ndodhi, e pwrshkruan Kurani me fjalwt:”Vëllezërit e tij thanë: “Jusufi dhe vëllai i tij, janë më të dashur se ne për babanë tonë, ndërkohë që ne jemi një grup i tërë. Babai ynë, me të vërtetë, po gabon rwndw.” (Jusuf 8)
Zilia dhe smira nw kwtw rast, ndodh si rezultat i njw krahasimi mes dashurisw sw njwrit nga fwmijwt dhe tw tjerwve. Ndodhia e Jusufit a.s, na mwson qw nwse njwri nga fwmijwt ka nevojw pwr njw trajtim tw ve=antw, duhet t’u bwhet e qartw fwmijwve tw tjerw, pwrse bwhet ky trajtim i ve=antw pwr vwllanw apo motrwn e tyre. Ata duhet ta ndjejnw se tw gjithw duhen njwlloj dhe tw mos ketw tw privilegjuar, pwrve=se nw raste tw ve=anta, ku duhet t’u bwhet e qartw tw tjerwve.
Zilia dhe smira, arriti deri atje mes vwllezwrve tw Jusufit, saqw me njwri-tjetrin thanw:“Vriteni Jusufin ose braktiseni në ndonjë vend të largët, se pastaj babai juaj do të kthehet nga ju dhe, pas kësaj, do të bëheni njerëz të mirë” (Jusuf 9)
Njw nga shokwt e mi, nw celularin e tij ka foton e djalit tw tij mw tw madh. Kjo, pasi ai wshtw i dhwnw mw shumw ndaj djalit mw tw madh. Unw e kwshillova qw tw mos e bwjw kwtw dallim, pasi do tw nxisw kureshtjen dhe mw vonw dhe zilinw e fwmijwve tw tjerw. Pwrse vetwm fotoja e djalit mw tw madh, u dashka vwnw nw celularin e babait? Po ne tw tjerwt…? Shpesh herw, ne ndwrmarrim veprime tw tilla, tw cilat kultivojnw dhe ngulisin thellw nw psikologjinw e tyre zilinw dhe smirwn, pa e ndjerw dhe pa dashur.
Mbi zilinw, ka mbetur e gjallw njw fjalw e urtw, e cila thotw:”Sa e drejtw wshtw zilia! Ajo vret vetw ziliqarwt.”
Kjo fjalw e urtw, ka mbetur nga njw histori e kwndshme nw historinw islame. Ajo pwrmendet nw literaturwn e muslimanwve, qw nga koha e dinastisw abasite.
Tregon autori i kwtij libri:”Njw ditw, hyri nw kwshillin e Halifes Abasit, Elmutesim, njw beduin. Ai i foli me fjalw tw buta dhe prekwse, duke pwrmendur merritat dhe moralet e tij tw larta. Me kwtw, ai fitoi zemrwn e Halifes El-Mutesim, i cili nga ana e tij filloi t’a mbajw sa mw pranw. Njw nga vezirwt e Halifes, filloi tw ndjejw zili dhe smirw, pwr kwto marrwdhwnie tw kwtij beduini me vetw Halifen. Zilia dhe smira vazhdoi tw shtohej, saqw veziri filloi tw thurrw plane, pwr tw futur armiqwsi mes Halifes dhe beduinit dhe sw fundmi pwr ta hequr atw qafe. Veziri, e ftoi njw ditw pwr drejtw beduinin. Kur beduini vajti, veziri i ofroi ushqim qw pwrmbante shumw hudhra, era e tw cilave wshtw e padurueshme. Vetw Profeti a.s ka thwnw nw njw hadith:”Kush han nga kjo bimw, mos tw vijw nw xhami.” Muslimani e ka detyrw qw nw xhami dhe nw ceremoni tw ndryshme ku ka njerwz tw tjerw, tw pwrfurmoset dhe tw mos lwshojw erw tw keqe.
Pasi pwrfunduan nga tw ngrwnit, veziri iu drejtua beduinit dhe i tha:”Prijwsi i muslimanwve, plas nga inati, nwse dikujt i vjen era hudhwr nga goja.” Nw anwn tjetwr, veziri vajti tek Halifeja dhe i tha:”Beduini qw mban afwr dhe qw e preferon shumw, ka hapur fjalw nw tw gjithw pallatin se gojws twnde i vjen erw e padurueshme.” Kwto fjalw e =mendwn Halifen El-Mutesim. Menjwherw ai i dwrgoi fjalw beduinit qw tw paraqitej para tij. Duke qenw se kishte ngrwnw hudhwr dhe nuk dwshironte qw Halifes t’i arrijw era e saj, beduini mbulonte gojwn e tij me krah, teksa fliste. Halifeja, i siguruar tashmw nga ajo qw i tha veziri i tij, nxorri njw letwr dhe pasi shkroi di=ka, iu drejtua beduinit dhe i tha:”Merre kwtw letwr dhe shko me tw tek organet ekzekutive tw Kalifatit. Nw letwr, Halifeja kishte shkruar:”Kur tw arrijw tek ju mbajtwsi i kwsaj letre, t’i pritet koka menjwherw.” Me tw marrw letrwn, beduini doli jashtw, ku takoi vezirin. Me ta parw veziri me letwr nw dorw, mendoi se Halifeja i ka caktuar ndonjw shumw parash, si= e kishte zakon tw shpwrblejw miqtw e tij. Kwshtu, i kwrkoi t’ia japw atij letrwn, nw kwmbim tw dy mijw derhemwve. Veziri e morri letrwn dhe u nis me nxitim drejt organeve ekzekutive, duke shpresuar se do tw marrw ndonjw shpwrblim tw madh. Kur organet ekzekutuese hapwn letrwn dhe e lexuan, zbatuan porosinw e Halifes dhe i prenw kokwn vezirit tw shkretw.
Pas disa ditwsh, duke ndjerw mungeswn e vezirit tw tij, Halifeja u interesua pwr tw dhe tw pranishmit i thanw se nuk e kanw parw. U interesua dhe pwr beduinin dhe i thanw se e kishin parw rrugwve tw qytetit. Halifeja El-Mutesim e thirri menjwherw beduinin dhe e pyeti mbi atw qw kishte ndodhur ditwn qw i kishte dorwzuar letrwn. Beduini i rrwfeu gjith=ka dhe pasi El-Mutesim kuptoi atw qw kishte ndodhur, tha fjalwn e urtw tw mwsipwrme.
Nw fshatrat dhe fiset egjyptiane qw banojnw nw shkretwtirw, wshtw i pwrhapur fenomeni i zilisw dhe smirws. Njw nga kwto banorw tw shkretwtirws, kishte zili komshinw e tij, i cili kishte arritur ta shtojw kopenw e delwve. Duke ndjerw zilinw qw i digjte zemrwn dhe e brente =do ditw, ai vajti tek njw njeri qw njihej pwr syrin e tij tw keq dhe i kwrkoi qw tw marrw mwsysh kopenw e komshiut, nw kwmbim tw njw shume. Tw dy, dolwn jashtw fshatit dhe u ulwn nw njw vend, nga do tw kalonte komshiu me kopenw e deleve. Me t’u shfaqur nw horizont komshiu me delet e tij, ziliqari dhe smirwkeqi i tha sykeqit:”Shiko! Ja ku wshtw komshiu me delet e tij!” Sykeqi i tha:”Si wshtw e mundur qw ti e dallon dhe unw nuk dalloj gjw?!” Nw =ast, ziliqari humbi shikimin ngaqw u morr mwsysh. Me kwtw, vwrtetohet dhe njw herw thwnia e urtw:”Kush i hap gropwn mikut, bie vetw brenda.”
Shpesh herw ballafaqohemi me persona tw cilwt e mohojnw syrin e keq dhe ndikimin e tij. Kwtyre personave u themi qw tw lexojnw sa mw shumw, tw hyjnw nw internet dhe tw kwrkojnw mbi studime tw kwsaj fushe, studime tw cilat pwrfshihen nw shkencat shoqwrore dhe psiqike. Studimet nw kwtw fushw janw tw shumta dhe wshtw e papranueshme nga dikush qw tw flasw gjwra mbi tw cilat nuk ka njohuri dhe madje as nuk ka lexuar gjwsend.
Unw do tw rrwfej njw ndodhi tjetwr, e cila ka ndodhur nw vendin tonw, nw Kuvajt. Njw grua qw i kishte kaluar tw peswdhjetat, shkoi nw njw daswm. Duke ditur qw nw dasma, gratw vishen bukur dhe me rroba tw shtrenjta, pasi janw tw ve=uara nga burrat dhe janw vetwm nw prezencwn e grave tw tjera, edhe kjo grua u vesh dhe u zbukurua si= dwshironte vetw. Me tw hyrw mes grave tw tjera dhe hoqi rrobat e gjata dhe shaminw, njw nga gratw e pa dhe e habitur i tha:”Uau! Qenke veshur si adoleshente!” Pa pwrfunduar fjalwt, gruaja peswdhjetw vje=are u shemb pwrtokw. Menjwherw e transportuan nw spital. Atje, fwmijwt e saj thirrwn njw dijetar musliman, me qwllim qw t’i lexojw Kuran. Me tw arritur i dituri, e pyeti se =farw kishte ndodhur. E swmura i tha:”Sa mw tha filania:”Uau! Qenke veshur si adoleshente!” unw u shemba pwrtokw dhe mw janw paralizuar duart dhe kwmbwt. Profeti a.s ka porositur qw nw raste kur dihet sykeqi, ai duhet qw tw marrw abdes dhe me ujin e abdesit tw tij, tw lahet personi qw wshtw prekur nga syri i keq. Tw afwrmit i treguan gruas sykeqe mbi atw qw kishte ndodhur dhe i kwrkuan tw merrte abdes. Ujin e mblodhwn nw njw enw dhe me tw u la gruaja e swmurw. Me t’u larw me ujin e abdesit tw sykeqes, ajo u ngrit dhe u largua nw shtwpi.
Nw njw histori tjetwr, tregohet pwr njw person qw ishte shumw i shkathwt. Edhe pse nuk kishte asnjw post nw administratwn shtetwrore, ai ishte nw gjendje tw zgjidhte =do hall. Madje, tw gjithw njerwzit e tij tw afwrm, i kwrkonin atij tw ndwrmjetwsonte dhe t’i ndihmonte nw problemet qw kishin me shtetin dhe institucionet e tij. Njw ditw, teksa po ndihmonte dikw, e pa njw person dhe i habitur tha:”Bah! Mbaroka punw pa qenw as ministwr, as zwvendwsministwr…! =farw qenka ky njeri?!” Me tw dalw nga institucioni ku ndodhej, ky person filloi t’i merrej goja dhe kishte vwshtirsi tw mwdha nw tw folur. Vetwm pasi iu kwndua Kuran dhe disa lutje tw posa=me pwr raste tw tilla, iu kthye goja pwrswri.
Nw emisionin e ardhshwm, do tw flasim mw gjerwsisht dhe do tw pwrmendim rrugwt e shwrimit nga kjo swmundje.
Paqja e Zotit qoftw me ju!
…
