Lista e ICG mbi vatrat e luftës që mbajnë botën nën ankth
Grupi Ndërkombëtar i Krizave (ICG) ka publikuar një raport të gjatë mbi dhjetë konflikte që duhen parë në vitin 2024. Ai tha se viti i ri fillon me luftëra të furishme në Rripin e Gazës, Sudan dhe Ukrainë, ndërsa përpjekjet diplomatike për t’i dhënë fund luftimeve në mbarë botën po dështojnë.
Raporti thekson se gjithnjë e më shumë liderë botërorë po kërkojnë të arrijnë qëllimet e tyre përmes mjeteve ushtarake dhe shumë prej tyre besojnë se mund t’i shpëtojnë ndëshkimit.
Më poshtë është një përmbledhje e dhjetë konflikteve të përmendura në raport:
- Gaza
Lufta e Izraelit në Rripin e Gazës, e cila pasoi Operacionin Përmbytja al-Aksa nga Hamas më 7 tetor, e ka çuar konfliktin izraelito-palestinez prej dekadash në një kapitull të ri.
Është bërë e qartë, pas gati tre muajsh, se operacionet ushtarake izraelite nuk do ta zhdukin lëvizjen Hamas, siç pretendojnë liderët izraelitë, dhe se një përpjekje për ta bërë këtë mund të shkatërrojë atë që ka mbetur nga Gaza.
Në përgjithësi, vazhdimi i luftës nuk duket se përfaqëson fillimin e përpjekjeve për të ringjallur procesin e paqes, siç pretendojnë disa liderë perëndimorë, por fundin e çdo rruge të njohur politike. Asnjëherë më parë në historinë e këtij konflikti paqja nuk është dukur kaq e largët.
- Konfrontim i mundshëm në Lindjen e Mesme
Askush nuk dëshiron një konfrontim rajonal, as Irani dhe as të ashtuquajturat “krahët e zgjatura” të tij në rajon, dhe as Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe as Izraeli nuk e duan këtë. Por ka shumë mënyra se si lufta në Gaza mund të nxisë atë konfrontim.
Pika e nxehtë më e rrezikshme është ndoshta kufiri midis Izraelit dhe Libanit.
Në të njëjtën kohë, Irani po i afrohet më shumë aftësive bërthamore, sipas vlerësimeve perëndimore. Prandaj, Amerika përballet me dy zgjedhje: të pranojë ekzistencën e një kundërshtari të hidhur me aftësi bërthamore ose të përpiqet ta pengojë atë me forcë, gjë që pothuajse me siguri do të shkaktonte atë lloj konfrontimi rajonal që Uashingtoni dëshiron të shmangë.
- Sudan
Lufta që shpërtheu në prill të vitit të kaluar midis ushtrisë dhe Forcave të Mbështetjes së Shpejtë e ka sjellë Sudanin në prag të kolapsit. Teksa frika e gjenocidit shfaqet edhe një herë mbi rajonin e Darfurit në perëndim të vendit, Forca e Mbështetjes së Shpejtë – përgjegjëse për shumë prej vrasjeve, sipas raporteve të organizatave të të drejtave të njeriut – po i afrohet marrjes së vendit.
Në këtë rast, nevojitet diplomaci shumë më urgjente. Rënia e Sudanit mund të ketë pasoja në Sahel, Bririn e Afrikës dhe Detin e Kuq. Së shpejti do të ketë gjithnjë e më pak mundësi për të shmangur një rezultat të tillë.
- Ukraina
Lufta mes Rusisë dhe Ukrainës është kthyer në një “futboll” politik në Uashington, por ajo që do të ndodhë në fushën e betejës do të përcaktojë sigurinë e ardhshme të Evropës.
Nëse Moska pushton pjesën më të madhe të territorit të Ukrainës, pjesë të ish-republikave sovjetike do të ishin të radhës në listën e presidentit rus Vladimir Putin.
- Mianmar
Sulmi, i cili e dëboi ushtrinë nga zonat në verilindje të Mianmarit, dhe luftimet diku tjetër përfaqësojnë kërcënimin më të madh për juntën që mori pushtetin gati tre vjet më parë.
Luftimet kanë çuar në zhvendosjen e brendshme të më shumë se 2.5 milionë njerëzve, përveç qindra mijëra anëtarëve të pakicës myslimane Rohingya që u dëbuan nga ushtria në vitin 2017. Prandaj, është e vështirë të pritet që kriza të përfundojë së shpejti.
- Etiopi
Viti i kaluar 2023 filloi me lajme të mira për Etiopinë, por përfundoi me shumë frikë. Lufta “brutale” në rajonin Tigray (në veri të vendit) pothuajse kishte përfunduar.
Në gusht, rebelët e Amharasë pushtuan për pak kohë pjesë të qyteteve në atë rajon të Etiopisë veriperëndimore. Rebelimi i Amharasë nuk është burimi i vetëm i dhimbjes së kokës për kryeministrin Abiy Ahmed. Ai gjithashtu përballet me një kryengritje të rrënjosur nacionaliste Oromo brenda vendit të tij.
Ndërsa mosbesimi rritet në marrëdhëniet e prishura midis Etiopisë dhe Eritresë, çdo konflikt i rastësishëm midis dy vendeve fqinje mund të shkaktojë një konfrontim me kosto të madhe.
- Rajoni Afrikan Sahel
Në vitin 2023, ushtria e Nigerit rrëzoi Presidentin Mohamed Bazum, i cili është një mik i ngushtë i Perëndimit, duke ndihmuar në konsolidimin e sundimit ushtarak në të gjithë rajonin e Sahelit, pas grushteve të shtetit në Mali dhe Burkina Faso.
Vala e grushteve të shtetit paralajmëron një kapitull të ri në krizat me të cilat është përballur rajoni të paktën që nga viti 2012.
- Haiti
Haitianët shpresojnë që një forcë e huaj e udhëhequr nga policia keniane, që do të arrijë në vitin 2024, mund të përballet me bandat shumë të dhunshme që kanë copëtuar vendin vitet e fundit.
- Armenia dhe Azerbajxhani
Ofensiva e rrufeshme e Azerbajxhanit në Nagorno-Karabakh vitin e kaluar çoi në zhvendosjen e pothuajse të gjithë banorëve të këtij territori të diskutueshëm me Armeninë.
Pyetja që lind në vitin e ri është: a do të vazhdojë Azerbajxhani, apo Armenia do të gjejë më në fund një mënyrë për të bërë paqe, me optimizmin se bisedimet që filluan në fund të vitit 2023 do të sjellin njëfarë progresi?
- Shtetet e Bashkuara dhe Kina
Në një takim të mbajtur në nëntor, presidenti i SHBA Joe Biden dhe presidenti kinez Xi Jinping kërkuan të rivendosin atë që deri më tani ishte një rënie e mprehtë në marrëdhëniet midis dy vendeve. Por interesat e tyre thelbësore vazhdojnë të përplasen në rajonin Azi-Paqësor dhe zgjedhjet në Tajvan dhe tensionet në Detin e Kinës Jugore mund të jenë një provë për përparimin në marrëdhënie.
Tani për tani, rreziku më i madh është ndoshta mundësia që aeroplanët apo anijet kineze dhe amerikane të përplasen. Administrata Biden, veçanërisht në këtë vit zgjedhor, mund të bëjë deklarata që do të zemërojnë Pekinin, pasi ligjvënësit amerikanë kundër Kinës mund të vendosin në tryezën e Kongresit projektligje që bien ndesh me “politikën e një Kine” kur bëhet fjalë për Tajvanin. /tesheshi.com/
