Shejh Muhamed b. Salih el-Uthejmin në librin e tij “El-Kaul el-mufid ala Kitabit-teuhid”, libër në të cilin shpjegon “Librin e Teuhidit” të Muhamed . Abdulvehabit, në temën “Kush i respekton dijetarët dhe udhëheqësit në bërjen haram atë që Allahu e ka bërë hallall, apo në bërjen hallall atë që Allahu e ka bërë haram i ka marrë për zota”, në mes tjerash thotë:
Dobi: Allahu i Lartësuar ata që gjykojnë me diçka tjetër përveç asaj që ka zbritur Ai i ka emërtuar me tre cilësi:
1- Allahu i Lartësuar thotë: “E kush nuk gjykon me atë që e ka zbritur Allahu, ata janë qafira.” (Maide: 44).
2- Dhe thotë: “E kush nuk gjykon me atë që e ka zbritur Allahu, ata janë zullumqarë.” (Maide: 45).
3- Si dhe thotë: “E kush nuk gjykon me atë që e ka zbritur Allahu, ata janë fasika.” (Maide: 47).
Në mes dijetarëve ka mospajtim në lidhje me domethënien e këtyre ajeteve:
Disa kanë thënë: Këto cilësi janë për një emërtim të njëjtë, sepse qafiri është zullumqar, siç thotë Allahu i Lartësuar: “Qafirat, mu ata janë zullumqarë.” (Bekare: 254). Po ashtu ai është fasik, siç thotë i Lartësuari: “Ndërsa ata që kanë bërë fisk, vendbanimi i tyre është xhehenemi.” (Sexhde: 20). D.m.th.: që kanë bërë kufër.
Ndërsa disa të tjerë kanë thënë: Këto cilësi janë për të cilësuar njerëz të ndryshëm dhe dallon gjykimi në bazë të ndryshimit të gjendjeve, e ky është mendimi më i saktë.
Prandaj ai që nuk gjykon me atë që e ka zbritur Allahu është qafir në tre gjendjet, në vijim:
1- Nëse beson se lejohet të gjykohet me diçka tjetër përveç asaj që ka zbritur Allahu. Argument për këtë është fjala e Allahut: “A gjykim të xhahilijetit kërkojnë?” (Maide: 50). Prandaj çdo gjë që e kundërshton gjykimin dhe ligjin e Allahut është gjykim xhahilijeti (injorance), me argument Ixhmain (konsensusin) e prerë, se nuk lejohet të gjykohet me diçka tjetër pos asaj që ka zbritur Allahu. Prandaj ai që beson se lejohet të gjykohet me ligj tjetër pos ligjit të Allahut kundërshton kështu ixhmain e prerë të myslimanëve, prandaj ai është kafir murted (i dalë nga feja), po ashtu sikurse edhe ai që beson se lejohet zinaja dhe rakia, apo si ai që beson se ndalohet buka dhe qumështi.
2- Nëse beson se ligji i dikujt tjetër pos Allahut është njësoj me ligjin e Allahut.
3- Nëse beson se ligji i dikujt tjetër pos Allahut është më i mirë se ligji i Allahut. Argument për këtë është fjala e Allahut: “E kush është ligjvënës më i mirë se Allahu, për një popull që beson me bindje.” (Maide: 50). Ky ajet tregon se ligji i Allahut është ligji më i mirë. Po ashtu argument është fjala e Allahut: “E a nuk është Allahu ligjvënësi më i mirë?” (Tin: . Pra, pasi Allahu është ligjvënësi më i mirë dhe ligji i Tij është ligji më i mirë, atëherë, kush pretendon se ligji i dikujt tjetër është njësoj me ligjin e Allahut apo më i mirë, ai është qafir, sepse ai përgënjeshtron Kuranin.
Ndërsa është zullumqar: Nëse beson se ligji i Allahut është ligji më i mirë dhe më i dobishëm për robërit dhe vendet, dhe se është detyrim veprimi sipas tij, mirëpo urrejtja dhe hakmarrja ndaj të gjykuarit (popullit) e çojnë që të gjykojë në kundërshtim me ligjin e Allahut, në këtë rast ai është zullumqarë.
Dhe është fasik (mëkatar i madh): Nëse gjykon me diçka tjetër përveç asaj që ka zbritur Allahu, për shkak të epshit të tij, duke besuar se ligji i Allahut është ligji i vërtetë, mirëpo gjykon ndryshe për shkak të epshit të tij. D.m.th: Gjykon ashtu për shkak të dashurisë së asaj me të cilën gjykon, jo për shkak të urrejtjes ndaj ligjit të Allahut e as për ta dëmtuar dikë. Si për shembull: Të gjykojë në dobi të dikujt, për shkak të ryshfetit që i kanë dhënë, apo për shkak se e ka të afërt apo shok, apo për shkak se kërkon prej tij kryerjen e ndonjë nevoje, etj., duke besuar se ligji i Allahut është më i miri dhe se është detyrim pasimi i tij. Në këtë rast ai është fasik, edhe pse në të njëjtën kohë është zullumqar, mirëpo cilësia e fiskut në rastin e tij është më parësore se cilësia e zullumit.
Ndërsa, për sa i përket atij që ka nxjerrë ligje, duke e ditur ligjin e Allahut dhe duke e ditur se këto ligje janë në kundërshtim me ligjin e Allahut, ky e ka zëvendësuar Sheriatin me këto ligje, prandaj ky është qafir, sepse e ka zëvendësuar Sheriatin me këto ligje vetëm për shkak se beson se këto ligje janë më të dobishme për robërit dhe vendet, se sa sheriati i Allahut. Kur themi se është qafir kemi si qëllim: Se kjo vepër të dërgon deri në kufër.
Mirëpo ka mundësi që ai që i vendos këto ligje të jetë i arsyetuar, si p.sh., të mashtrohet dhe të mendojë, se ato nuk e kundërshtojnë Islamin, apo se janë prej “el-mesalih el-mursele” (prej dobive të përgjithshme), apo mendon se këto gjëra Islami ua ka lënë në dorë njerëzve.
Ka disa prej dijetarëve që janë gabimtarë, të cilët thonë: Marrëdhëniet ndër-njerëzore (el-muamelat) nuk kanë të bëjnë me Sheriatin, por kanë të bëjnë me atë që është më e dobishme për ndonjë kohë të caktuar, dhe nëse koha e kërkon që të vendosin banka me kamatë dhe taksa, kjo gjë nuk është problem. Ky është një gabim në të cilin nuk ka dyshim, nëse kanë bërë ixhtihad, shpresojmë që Allahu t’ua falë, nëse jo, ata janë në një rrezik të madh, prandaj ata duhet të quhen “dijetarë të shtetit” e jo “dijetarë të popullit”.
S’ka dyshim se Sheriati ka ardhur për t’i rregulluar adhurimet, që janë ndërmjet njeriut dhe Zotit të tij dhe për t’i rregulluar marrëdhëniet ndërnjerëzore, siç janë: marrëveshjet, kurorat, trashëgimitë etj. Pra, sheriati është i plotë nga të gjitha aspektet, siç thotë i Lartësuari: “Sot ua përsosa fenë tuaj…” (Maide: 3). E si ka mundësi të thuhet se marrëdhëniet ndër-njerëzore nuk kanë lidhje me Sheriatin, ndërsa ajeti më i gjatë në Kuran ka zbritur në lidhje me marrëdhëniet ndër-njerëzore (quhet “ajeti i borxhit”, në suren Bekare sh.p.)?! E sikur mos të kishte Sheriat në çështjet e marrëdhënieve ndërnjerëzore, padyshim se do të shkatërroheshin njerëzit.
Unë nuk them: Të merret çdo fjalë që kanë thënë fukahatë, sepse ata ka mundësi që t’ia qëllojnë dhe ka mundësi që të gabojnë, përkundrazi e kemi detyrim që të marrim çdo fjalë që ka thënë Allahu dhe i Dërguari i Tij. S’ka mundësi që të ndodhë diçka ndërmjet njerëzve, e të mos ekzistojë zgjidhje për këtë problem në Librin e Allahut dhe Sunetin e Pejgamberit, paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të, mirëpo gabimi vjen ose prej mungesës së diturisë dhe kuptimit, ose prej mungesës së analizimit.
Ndërsa në rastin kur njeriut i jepet sukses, që të ketë dituri dhe kuptim, dhe mundohet maksimalisht për të arritur deri te haku, padyshim se do të arrijë deri tek ai, po edhe në çështjet që kanë të bëjnë me marrëdhëniet ndër-njerëzore (el-muamelat). Allahu i Lartësuar thotë: “A nuk e analizojnë ata Kuranin?” (Nisa: 82). Dhe thotë: “A nuk e analizojnë fjalën?” (Mu’minun: 67). Si dhe thotë: “Ky është një libër i begatshëm, të cilin ta kemi zbritur, në mënyrë që ata t’i analizojnë ajetet e tij.” (Sad: 29). Po ashtu thotë: “Ta kemi zbritur ty librin që është sqarues për çdo gjë.” (Nahl: 89). Pra, çdo gjë për të cilën ka nevojë njeriu në fenë apo dynjanë, ai do të gjejë sqarime të mjaftueshme në Kuran dhe të qartë në lidhje me të.
Prandaj kush vendos ligje që e kundërshtojnë Sheriatin dhe pretendon se ato janë prej dobive të përgjithshme, padyshim se ai është gënjeshtar në pretendimet e tij, sepse dobitë e përgjithshme nëse janë në pajtim me Sheriatin, ato janë hak edhe prej sheriatit, ndërsa nëse janë në kundërshtim me të, nuk janë dobi, e as që kanë mundësi të jenë, për këtë shkak mendimi i saktë është se nuk ka argument në Sheriat, që quhet “el-mesalih el-mursele”, përkundrazi ajo që pajtohet dhe merret në konsideratë nga sheriati, ajo është e dobishme, ndërsa ajo që kundërshtohet dhe nuk merret në konsideratë nga Sheriati, ajo nuk është e dobishme, ndërsa gjërat për të cilat ka heshtur Sheriati, ato janë gjëra që Allahu na i ka falur nga mëshira e tij dhe nuk na ka ngarkuar me to.
Shumë prej njerëzve janë zgjeruar shumë në çështjen e dobive të përgjithshme (el-mesalih el-mursele), duke i futur si të dobishme disa çështje të këqija, prej bidateve dhe të tjera, siç është festa e mevludit, duke pretenduar se në të ka ngritje të ambicieve të njerëzve, sepse ata e kanë harruar Resulullahun, paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të. Kjo është fjalë e kotë, sepse të gjithë muslimanët, në çdo namaz të tyrin dëshmojnë se Muhamedi është rob dhe i dërguar i Allahut, dhe çojnë salavate mbi të. Prandaj ai që nuk i ngjallet zemra e tij me këtë veprim, në rastin kur ai është duke u falur, përpara Zotit të tij, si ka mundësi që t’i ngjallet zemra në një orë kur këndohen kaside të kota, në të cilat ka teprim dhe që i ka kundërshtuar vetë Resulullahu, paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të?! Kjo gjë padyshim është e dëmshme, e assesi nuk është e dobishme.
“El-Mesalih el-mursele” edhe nëse janë vendosur nga disa dijetarë që janë muxhtehidë të mëdhenj, padyshim se qëllimi i tyre me këtë veprim është ndihmesa e fesë së Allahut, mirëpo këto “mesalih – dobi” janë përdorur për gjëra që nuk i kanë pasur si qëllim ata dijetarë dhe është zgjeruar në to. Prandaj ne themi: Këto dobi duhet të vendosen në peshoren e hakut. Nëse Sheriati i pranon, ato pranohen, e nëse jo, themi ashtu siç ka thënë Imam Maliku: “Fjala e çdokujt merret dhe lihet, pos fjalës së pronarit të këtij varri (Resulullahut, paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të).” Prandaj ne kemi rregulla të përgjithshme, në bazë të të cilave i vëmë në praktikë çështjet e tjera.
Prandaj duhet ditur se: Është e detyrueshme që njeriu ta ketë frikë Allahun në të gjitha dispozitat dhe nuk duhet të shpejtojë në to, e sidomos për çështjet e tekfirit, në të cilat disa pasues xhelozë dhe emocionalë shpejtojnë pa u menduar aspak, duke e ditur se njeriu kur t’i thotë dikujt “qafir”, duke mos qenë ai i tillë, kjo fjalë i kthehet thënësit të saj.
Ndërsa mbi bërjen “tekfir” të dikujt, ndërtohen dispozita të shumta. Pra, nëse i thua dikujt qafir, d.m.th., se gjaku dhe pasuria e tij është hallall, e po ashtu mbi të ndërtohen të gjitha dispozitat e kufrit.
Po ashtu siç nuk lejohet t’i themi qafir një personi të caktuar, derisa të plotësohen për të kushtet e tekfirit dhe të largohen pengesat, po ashtu nuk duhet të jemi frikacakë ndaj bërjes tekfir të atij që Allahu dhe i Dërguari i Tij e kanë bërë tekfir, mirëpo duhet të bëjmë dallim ndërmjet personit të caktuar dhe dispozitës së përgjithshme. Prandaj për ta bërë tekfir një person të caktuar duhet të plotësohen dy gjëra:
E para: Vërtetimi se kjo vepër në të cilën ka rënë ai, është kufër.
E dyta: Plotësimi i kushteve të tekfirit. Prej kushteve më të rëndësishme është dituria e tij se kjo vepër është kufër, e nëse është i paditur, nuk bën kufër, prandaj dijetarët e kanë përmendur, se prej kushteve për ta dënuar ndonjë person është që ai ta ketë ditur se ajo vepër është e ndaluar. Nëse kjo është në një dënim, e jo në shpalljen e tij qafir, atëherë në rastin e tekfirit të tij duhet të jemi edhe më të kujdesshëm.
Allahu i Lartësuar thotë: “Të dërguar, përgëzues e vërejtje-tërheqës, në mënyrë që njerëzit mos të kenë argument para Allahut pas dërgimit të pejgamberëve.” (Nisa: 165).
Po ashtu thotë: “E ne nuk dënojmë dikë, derisa të dërgojmë pejgamber.” (Isra: 15).
Si dhe thotë: “Allahu nuk është i tillë që ta devijojë një popull pasi ta ketë udhëzuar, derisa t’ua bëjë të qartë gjërat nga të cilat duhet të ruhen.” (Teube: 115).
Prandaj duhet patjetër që të plotësohen kushtet dhe të largohen pengesat. Për këtë shkak nëse një njeri vepron diçka që është kufër, duke qenë i detyruar ta bëjë këtë vepër, nuk bën kufër. Allahu thotë: “Kush bën kufër ndaj Allahut, pas besimit të tij, pos atij që është i detyruar, ndërsa zemra e tij është e mbushur me iman.” (Nahl: 106). Ndërsa ai njeriu që e gjeti devenë e tij pak para se të vdes tha: “O Allahu im! Ti je robi im, ndërsa unë jam zoti yt. Gaboi nga gëzimi i madh që kishte.” (shënon Buhariu). Mirëpo ai nuk u dënua, sepse atë fjalë e tha gabimisht nga gëzimi i madh.
Këtu përfundon fjala e Shejhut, Allahu e mëshiroftë.
Hoxhe Omer Zaimi.
