Një kompani zvicerane ka dërguar izopropanol në Siri në vitin 2014. Ky element kimik është i nevojshëm për prodhimin e gazit nervor sarin. Sekretariati Shtetëror për Çështjet Ekonomike (Seco) e vlerësoi tregëtimin e këtij elementi si “të besueshëm”në atë kohë, ndonëse lufta kishte shpërthyer në mbarë vendin.
Eksportuesi zviceran ia paraqiti SECO-s më 28 maj 2014 eksportin e planifikuar të izopropanolit, i cili kishte si destinacion një prodhues privat farmaceutik sirian, sipas deklaratës. Në atë kohë dhe madje edhe sot, Seco nuk kishte dëshmi se kjo kompani siriane kishte lidhje me regjimin sirian.
“Kompania nuk ishte e prekur nga sanksionet ndërkombëtare,” thotë njoftimi për shtyp. Përdorimi i deklaruar nga eksportuesi zviceran i shpërndarjes së izopropanolit për prodhimin e produkteve farmaceutike u vlerësua nga Seco si “i besueshëm”.
Ekziston rreziku i abuzimit
Kimikati “2-propanol” (izopropanol) nuk ishte i mbuluar nga listat e kontrollit të mallrave të Zvicrës, e as nga anekset e Urdhrit të Sanksioneve të Sirisë, siç shkruan më tej Seco. Izopropanoli gjithashtu nuk është i listuar në listën kimike të Konventës për Armët Kimike (CWC). Prandaj, nuk ka detyrim t’i raportojmë Organizatës për Ndalimin e Armëve Kimike (OPCW).
Sipas ekspertëve federalë teknikë, izopropanoli konsiderohet në përqëndrime të larta si një kimikat komercial për prodhimin e barnave. Megjithatë, sipas Seco, ekziston rreziku i keqpërdorimit të izopropanolit për prodhimin e armëve kimike nga një marrës i paligjshëm.
Megjithatë, kontrolli i eksportit të planifikuar në maj 2014 nuk dha ndonjë arsye për të supozuar se një abuzim i tillë ka ndodhur. “Pas ngjarjeve të fundit mbi vendosjen e armëve kimike të raportuara dhe përkeqësimi masiv të situatës në vitet e fundit, një eksport i tillë do të ishte shumë i penguar”, vazhdon Seco. OPCË do të informohet për eksportin.
Në përputhje me ligjin zviceran
Sipas ligjit zviceran, eksporti i kimikateve ndërkombëtare të pakontrolluara është subjekt i një të ashtuquajturi “detyrim për raportim”, nëse këto kimikate mund të keqpërdoren. Ligji për kontrollin e eksporteve në Zvicër, nuk parashikon një ndalim eksporti.
Më 4 qershor 2014, eksportuesi ishte informuar se eksporti ishte në përputhje me ligjin zviceran. Megjithatë, eksportuesi zviceran u informua qartë për detyrimin për të njoftuar Seco-n për njohuritë e tij për çdo keqpërdorim të mundshëm.
Zvicra ka miratuar plotësisht sanksionet e BE-së kundër Sirisë. Në raste të caktuara, masat nuk janë identike sepse kufizimet rregullohen ndryshe, për shembull në kontrollin e legjislacionit të kontrollit të mallrave.
Ky është agjens i fuqishëm i armëve kimike
Siria ka qenë anëtare e Konventës për Armët Kimike (CWC) që nga viti 2013. Në maj 2014, Misioni i Përbashkët i OPCË dhe OKB konfirmuan në një deklaratë “shkatërrimin e të gjitha rezervave të specifikuara siriane të izopropanolit”.
Ky shkatërrim i referohet kampeve shtetërore, të cilat kanë programin e armëve kimike dhe janë shpallur nga Siria si të tilla në vitin 2013 në KËC, shkruan Seco. Rezervat e izopropanolit në kompanitë private për prodhimin e barnave nuk ishin shkatërruar.
Gazi nervor sarin, i cili hyn në trup përmes lëkurës dhe traktit respirator, është një nga agjensët më të frikshëm kimik. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, gazi sarin është 26 herë më vdekjeprurëse sesa cianidi. Antidotët punojnë vetëm me administrim të menjëhershëm. Edhe të mbijetuarit e një helmimi sarin shpesh vuajnë dëmtime afatgjata.
