A do ketë një tjetër luftë të mundshme në Ballkan?
“Po sikur të fitojë Donald Trump”? Kjo është pyetja në titullin e analizës së publikuar nga Neue Zürcher Zeitung.
Dhe në nëntitull gazeta zvicerane ofron një përgjigje: “Një luftë në Ballkan do të kishte më shumë gjasa sesa ka qenë për një kohë të gjatë”, transmeton Deutsche Welle.
Formula e stabilitetit për rajonin
Autori i analizës, gazetari Andreas Ernst, shkruan:
“Forcat nacionaliste në Serbi po shpresojnë për një mandat të dytë për Donald Trump. ‘Trump, serbë’! – admiruesit e tij kanë vendosur tashmë postera në qytete të ndryshme pas zgjedhjes së tij në 2017. Richard Grenell, ish i dërguari i Trump për Ballkanin, është një avokat i Beogradit. Qeveria po e shoqëron dhe po e mbulon me çmime. Dhe Jared Kushner, dhëndri i Trump, planifikon të ndërtojë një kompleks hotelesh në qendër të Beogradit. E gjithë kjo nxit dëshirën për të ndryshuar rendin e pasluftës në rajon, të krijuar nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, në favor të Serbisë”.
Më pas autori shprehet se “rendi shtetëror në Ballkanin Perëndimor është rezultat i Pax Americana” dhe se “SHBA-ja i dha fund ushtarakisht luftërave në Bosnje-Hercegovinë dhe Kosovë dhe vendosi një rend të ri”.
Megjithatë, siç shtohet, ai rend i krijuar nga ndërhyrjet amerikane, nuk do të ishte i qëndrueshëm pa një aktor tjetër:
“Në vitin 2003, në të ashtuquajturën ‘Premtimi i Selanikut’, Bashkimi Evropian u premtoi vendeve të Ballkanit Perëndimor se në të ardhmen të gjitha do të bëhen anëtarë të BE-së. Me atë premtim, vendet morën një perspektivë për prosperitet dhe aktorët nacionalistë me plane revanshiste u margjinalizuan përkohësisht politikisht”.
“Pax Americana, plus perspektiva e BE-së, ishte formula e stabilitetit për rajonin. Por ajo formulë vlen sot vetëm në një masë të kufizuar”, thuhet në analizën e gazetës zvicerane.
Më pas autori i shkrimit paraqet vlerësimin se “revizionizmi serb mbështetet në dy premisa”.
“Gjeopolitikisht: që nga mesi i viteve 2010, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçicc, ka udhëhequr me sukses një lloj ‘politike të mos-angazhimit’ që qëllimisht tenton të ndërtohet sipas modelit jugosllav. (…) Ideologjike: termi ‘botë serbe’ ka disa vite që qarkullon. Ai bazohet në konceptin etno-kombëtar të shekullit të 19-të, dhe sipas tij, ‘çështja serbe’ duhet të zgjidhet duke i bashkuar të gjithë serbët në një shtet”. thekson autori i tekstit dhe shton:
“Në mënyrë të veçantë theksohet shembulli i Azerbajxhanit: Fakti që ai vend e ripushtoi Nagorno-Karabakun në vitin 2023 është kthyer në një argument politik në Serbi. (…) Vuçicc vlerëson durimin strategjik të presidentit Ilham Aliyev. Në vitet 1990, Azerbajxhani ishte shumë i dobët për të rivendosur integritetin e tij territorial. Ndërkohë, Aliyev ngriti ekonominë, përmirësoi ushtrinë dhe priti një ndryshim në mjedisin gjeopolitik. Ai goditi vetëm ‘kur një rezultat tjetër u bë i mundur’. Politikani serb i opozitës Vuk Jeremicc pajtohet: ‘Rrethanat ndërkombëtare po ndryshojnë,’ thotë ai. Është e qartë për të gjithë se kjo nënkupton Kosovën”, shkruan Neue Zürcher Zeitung.
Më pas autori i kthehet Trumpit dhe arsyeton se nuk do të prishë rendin e brishtë në Ballkanin Perëndimor dhe kjo vetëm sepse ai rajon nuk është prioriteti i tij.
“Në këtë drejtim, shpresat dhe frika serbe ndaj fqinjëve të tyre janë të ekzagjeruara”, thekson autori i shkrimit.
Por, shton ai, “Trump do të dobësojë boshtin transatlantik“, dhe për Ballkanin Perëndimor, “është thelbësore nëse kursi i Trumpit forcon apo dobëson Bashkimin Evropian si një aktor gjeopolitik”.
“Varet nga situata e brendshme në BE”, shkruan autori dhe vazhdon:
“Zgjedhjet evropiane mund të kenë shkaktuar tendenca të krahut të djathtë, por qendra politike e hodhi poshtë atë sulm. Megjithatë, ka marrëdhënie më të rëndësishme midis shteteve anëtare dhe organizimit të tyre të brendshëm dhe në këtë aspekt perspektivat janë shqetësuese”, thuhet në analizë, duke kujtuar suksesin e Frontit Nacional në Francë dhe faktin se në Gjermani koalicioni qeverisës. “mund të veprojë vetëm në një masë të kufizuar”.
“Presioni ekonomik ose politik nga jashtë do të çojë në fragmentimin e Unionit sesa në konsolidimin e tij”, shkruan gazeta zvicerane.
“Rezultati mund të jetë rinacionalizimi i politikës, i kombinuar me formimin e koalicioneve të disa vendeve. Sa i përket marrëdhënieve me Rusinë, për shembull, Austria, Hungaria, Sllovakia dhe ndoshta Bullgaria mund të ndjekin rrugën e tyre. Nëse Fronti Nacional merr pushtetin në Francë, ky kurs ndoshta do të merrte një shtysë nga Parisi”, shkruan gazeta zvicerane.
Serbia revanshiste
Autori i tekstit përfundon se e gjithë kjo do të “hapte hapësirë në Ballkanin Perëndimor që mund të shfrytëzohej nga Serbia revanshiste”.
“Në axhendë do të ishte riintegrimi i veriut të Kosovës të banuar nga serbët, si dhe shkëputja e Republikës Srpska nga Bosnja dhe Hercegovina me synimin e bashkimit me Serbinë. Këto synime do të mbështeteshin nga Rusia, e cila mund të rriste ndikimin e saj në Evropë. Në të njëjtën kohë, pafuqia e Bashkimit Evropian do të bëhej e dukshme”, shkruan gazeta zvicerane.
Prandaj, siç thuhet më tej, “çështja nëse Trump po destabilizon Ballkanin Perëndimor duhet të riformulohet: a po destabilizon Evropën njeriu në Shtëpinë e Bardhë dhe në këtë mënyrë hap hapësirë për konflikte në Ballkan”?
“Ky rrezik është shumë real duke pasur parasysh situatën e pasigurt në BE”, vlerësohet në analizën e Neue Zürcher Zeitung zvicerane, e cila përfundon:
“Nuk ka gjasa që Evropa të mund të mbajë Pax Americana pa Amerikën”, transmeton Deutsche Welle. /tesheshi.com/
