a) Përbërja
Fjala “infak” që emërton dhënien, dhurimin ushqyerjen, dhe që përmendet në Kur’an në më shumë se 200 vende, është kushtimi Allahut i pasurisë dhe jetës.
Kështu, muslimani është njeriu që ia kushton edhe jetën, edhe pasurinë Allahut.
Në Besëlidhjen e Dytë Akabe, Abdullah bin Revaha e pati pyetur Profetin (s.a.s.):
“O i Dërguari i Allahut! Mund të vësh kushtet që do për Zotin tënd dhe për veten tënde!”
I Dërguari i Allahut (s.a.s.) i qe përgjigjur: “Kushtet e Zotit tim janë ta adhuroni, t’i faleni e të mos i përngjasoni asgjë Atij. Kurse kushti im është të më mbroni mua ashtu siç mbroni jetën dhe pasurinë tuaj!”
Të pranishmit e pyetën:
“Po vepruam kështu, ç’na jepet ne?”
“Xhenneti!” – U qe përgjigjur Profeti.
Pas kësaj, të pranishmit patën thënë:
“Ç’dhënë e marrë me ętim! As heqim dorë prej kësaj, as pranojmë të na bëjnë të heqim dorë!” (Ibni Kethir, Tefsir, II, 406)
Pas kësaj marrëveshjeje, qe zbritur ajeti i mëposhtëm: Dhurimi dhe mënyra e tħ / 71
“Pasuria e pakët për të cilën mund të falenderosh, është më e mbarë e më e dobishme
se pasuria për të cilën nuk mundesh të falenderosh!..” (Taberi, Xhamiul Bejan, XIV, 370, 372)
“Allahu ka blerë nga besimtarët pasuritë dhe jetën e tyre në shkëmbim të xhennetit!..” (Kur’ani, etTevbe, 111)
Shfaqja më ideale e shitjes së jetës Allahut është rënia dëshmor në luftën në rrugën e Allahut dhe dalja fitimtar gjithashtu në luftën në rrugën e Allahut!
Sa mësimdhënës është për ne rasti i zonjës Thumejje, dëshmores së parë të Islamit!
Me ç’emocione të një besimi të lartë e pati dhuruar ajo jetën në rrugën e Allahut!
Tani ajo është duke pritur çastin kur do t’i jepet shpërblimi i amshuar si njeri që e ka blerë xhennetin dhe që ka ngritur fron në zemrat e të gjithë muslimanëve gjer në kiamet! Kjo do të thotë se edhe ne duhet të priremi për të dhënë me jetën dhe pasurinë tonë për të fituar pëlqimin e Allahut.
Në luftën e Çanakalasë, megjithëse ushtrisë turke s’i kishte mbetur më barut për të gjuajtur, qe arritur fitorja vetëm si rrjedhojë e një dhurimi konkret jete e pasurie. Shembuj të tillë ka shumë në histori.
Ndërkaq që shitja e pasurisë Allahut ka, në të vërtetë, kuptim figurativ, shpreh dhënien, dhurimin dhe shpenzimin në rrugën e Allahut.
Duke radhitur cilësitë e njerëzve të devotshëm, Allahu thotë: “Dhe japin në rrugën e Allahut nga pjesa që u kemi dhënë!..” (el-Bakara, 3)
Llojet e dhënies për hir të Allahut që në literaturën islame emërtohen përgjithësisht sadaka dhe infak, janë të ndryshme.
Sadaka-ja dhe infak-u nisin me dhënien e gjësë ekzistuese. Kështu edhe dhënia e një gjysëm kokrre hurmaje ka vlerën e sadakasë dhe infakut, domethënë, të dhënies, dhurimit, lëmoshës, ushqyerjes, mirësisë, bamirësisë për hir të Allahut dhe e mbron dhënësin (ushqyesin, mirëbërësin) nga zjarri i xhehennemit.
Për rrjedhojë, Profeti çdo musliman e sheh të pasur. Në porositë e tij profetike, ai thotë se këshillimi për mirë, ndihma për të vuajturin dhe viktimën, ngushëllimi i besimtarit, gëzimi i zemrave të dëshpëruara, pastrimi nga rruga i gjërave penguese e shqetësuese, vizita e të sëmurëve, etj. janë secila më vete mirëbërësí (sadaka dhe infak).
Ndërkaq, të gjitha këto janë shërbime të pavarura nga fuqia ekonomike, gjë që do të thotë se janë shumë lloje mirëbërësish që mund t’i bëjë edhe muslimani më i dobët ekonomikisht.
Me të vërtetë, e mira nuk bëhet vetëm materialisht. Edhe veprime të panumërta që mund t’i bëjë kushdo, si udhëzimi në një punë, ngushëllimi dhe qetësimi, këshilla dhe porosia, trajtimi i njerëzve me buzëqeshje, etj., janë akte që sigurojnë qetësinë dhe prehjen e shoqërisë, rrënjosjen e ndjenjave të vëllazërisë dhe ndihmën shoqërore.
Ngaqë lëmoshat dhe dhuratat si ndihma për individët e varfër e të vuajtur të shoqërisë, sigurojnë rregullin dhe harmoninë shoqërore, janë pretekste begatie edhe në këtë botë, edhe në jetën tjetër. Shembulli i mëposhtëm e reflekton bukur këtë të vërtetë.
Një ditë, një lypës u ndal para Hz. Aliut (r.a.) dhe i kërkoi diçka. Hz. Aliu iu tha të bijeve Hasan dhe Hysen:
“Shkoni në shtëpi te nëna, merrni gjashtë dërhemët që ndodhen atje dhe sillini!”
Djemtë shkuan në shtëpi, i morën paratë dhe ia sollën të atit, Hz. Aliut. Edhe ai ia dha të gjashtë dërhemët lypsarit në një kohë kur ata vetë kishin nevojë për ato para. Me ato gjashtë dërhemë Hz. Fatimja (r.anha) do të merrte miell. Pastaj Hz. Aliu u nis për në shtëpi.
Kur arriti në shtëpi dhe po bëhej gati të hynte brenda, i erdhi një person me një deve dhe i tha se kërkonte t’ia shiste për njëqind e dyzet dërhemë. Hz. Aliu pranoi ta blinte.
Burri i tha:
“Paratë mund të m’i japësh më vonë!”
Dhe e lidhi devenë dhe u largua.
Pas një kohe të shkurtër, se nga doli dikush që i propozoi Hz. Aliut t’ia blinte devenë. Ai i jepte dyqind dërhemë që ia paguante në dorë. Hz. Aliu pranoi. Burri i pagoi dyqind dërhemë, mori devenë dhe u largua.
Hz. Aliu ia dha të zotit të devesë njëqind e dyzet dërhemët për të cilat ia bleu devenë, dhe gjashtëdhjetë dërhemët që i tepruan, ia dorëzoi Hz. Fatimesë duke i thënë kështu:
“Kjo është mirësia e premtuar nga Allahu që na ka thënë: “Për atë që bën një të mirë, ka shpërblim dhjetëęsh!” (el-En’am, 160)
Ne dhamë gjashtë dërhemë dhe Allahu i Lartë na e shpërbleu me dhjetëfish!”
“O Zot! Mbështetem tek Ti nga intriga e varfërisë dhepasurisë!” (Muslim, Dhikr, 49)
Përveç këtyre begative, si domosdoshmëri e deklaratës hyjnore, “përgjegjësja e mirësisë, a s’është vetëm mirësi?” (er-Rahman, 60), zeqatet dhe dhurimet, ndërsa nga njëra anë u hapin mirëbërësve sa e sa porta mirësish e mëshire, nga ana tjetër, mbyllin për ta portat e të këqijave!
Kjo ngjarje e jetuar në një periudhë kur anarkia në Stamboll kishte arritur kulme, është njëra prej shfaqjeve mësimdhënëse të kësaj të vërtete: Pesë-gjashtë grabitës kishin hyrë në një dyqan të madh dhe i kishin kërkuar pronarit t’u jepte të gjitha paratë që kishte në kasë. Pronari plak i pashpresë po bëhej gati t’ua dorëzonte çelësat, kur shoku i tyre që po bënte roje te dera, arriti me vrap gjer aty dhe i doli para plakut si mburojë, ua drejtoi armën shokëve të vet dhe u tha:
“Prej këtu do të dalim pa marrë asnjë para!”
Para këtħ zhvillimi të papritur, të habitur, shokët e pyetën kështu:
“Ç’pate?
Grabitëm disa dyqane gjer këtu, nuk the gjë!
Ç’të ndodhi kështu, përnjëherë? Hiqu e të mbarojmë!”
Por ai, edhe i vendosur për t’i penguar shokët, edhe si me turp, u tha kështu shokëve:
“Jo, prej këtu s’do të marrim as edhe një gjilpërë, madje!
Mos këmbëngulni!
Dijeni se pa shkelur mbi kufomën time, ju s’do të merrni dot asgjë nga ky dyqan!
A e dini se kush është ky plak?
Në atë kohë kur unë i kisha braktisur gruan dhe fëmjët dhe e kaloja kohën në qoshet e punetoreve dhe sallave të bixhozit, ky është ai njeriu i jashtëzakonshëm që, duke u zgjatur atyre dorën e mëshirës dhe dhembshurisë, i pati ushqyer, i pati rritur dhe u pati dhënë shkollë!..”
“Morali juaj i bukur është të mos e ktheni pa gjë, qoftë edhe pa një kokërr hurma, atë që ju del para e ju zgjat dorën! O Aishe! Mos e kthe prapë të varfërin, qoftë edhe pa një gjysmë hurmaje!” (Tirmidhi, Zuhd, 37)
Shokët ulën kokën të turpëruar, i kërkuan falje plakut dhe dolën nga dyqani!
Ja, një shembull i jetuar, konkret dhe plot mësim i dobisë materiale të mirëbërësisë për hir të Allahut! (Një shfaqje e thënies “Sadakaja e pakët e përzë belanë e shumtë”! )
Shfaqjet më të përsosura të mundësisë për të ofruar një ngushëllim që u jep qetësi njerëzve të varfër dhe të vetmuar duke ua lidhur plagët atyre, pa asnjë dyshim që mund të vëzhgohen në jetën shembullore të profetit Muhammed (s.a.s)!
Nga njëra anë, duke dëshiruar që bujaria të bëhet natyrë e vërtetë e muslimanit, ai ka nxitur dhënien, dhurimin dhe mirëbërësinë:
“Dora që jep është më e lartë se dora që merr!” (Buhari, Zekat, 18)
“Vetëm dy veta kihen zili: njëri, personi që i ka dhënë Allahu pasuri duke i dhënë edhe mundësinë për ta shpenzuar në rrugën e Allahut, tjetri, personi që i ka dhënë Allahu dituri, që punon me këtë dituri dhe ua mëson edhe të tjerëve (që dhuron dituri)!” (Buhari, Ilm, 15)
Nga ana tjetër, është lutur kështu: “O Zot! Bëmë të jetoj si i varfër, merrma jetën si i varfër dhe në ditën e ringjalljes më bashko me të varfërit!” (Tirmidhi, Zuhd, 37)
Dhe, duke u lutur kështu, një skaj të faltores profetike e ka shndërruar në çerdhe dhembshurie ku mund të strehoheshin të varfërit, të dobëtit dhe të vetmuarit, dhe me ta që quheshin me një emër të përbashkët, shokët e sufës (sofatit), është marrë nga afër, është përpjekur t’ua zgjidhë të gjitha shqetësimet dhe, me jetën e vet të thjeshtë, u ka dhënë atyre ngushëllimin më të mirë!
Gjithashtu, duke u shprehur si më poshtë, ai ka sugjeruar vazhdimisht se kriteri i nderit dhe dinjitetit të vërtetë nuk është pasuria, por vlerat njerëzore dhe devocioni:
“Të varfërit (që s’kanë për të dhënë llogari para Allahut për pasuri) do të hyjnë në xhennet gjysmë dite (sipas llogaritjeve tokësore, pesëqind vjet) më parë se të pasurit!” (Tirmidhi, Zuhd, 37)
“Ata që e shtojnë pasurinë pa shpenzuar në rrugën e Allahut, janë ata që e pakësojnë mirësinë për ditën e kiametit!” (Buhari, Rikak, 13)
Në të njëjtën kohë, ai u ka dhënë zemër edhe të varfërve që s’kanë mundësi të dhurojnë, duke u treguar se dhurimi mund të bëhet në të gjitha kushtet: “Ruhuni nga zjarri qoftë edhe me gjysmë hurmaje. Ai që s’e ka as këtë, të ruhet me fjalë të bukura e të këndshme!” (Buhari, Edeb, 34)
Prandaj, po qe se një njeri nuk ka diçka për të dhënë, por sillet mirë dhe thotë fjalë të ëmbla që ta jetojnë zemrën, edhe kjo është një lloj sadakaje. Madje, kjo është më e dobishme se sadakaja e dhënë me vështirësi dhe mundim.
“Të thuash një fjalë të mirë dhe t’ia mbulosh të metat tjetrit është më e dobishme se sadakaja e mu ndimshme. Allahu është i pasur e i butë!” (el-Bakara, 263)
“Shejtani ju frikëson duke ju thënë se do të varfëroheni dhe ju urdhëron
koprracërinë!..” (el-Bakara, 268)
Pohimet e mësipërme të Profetit (s.a.s.) nuk mbështesin as pasurinë, as varfërinë. Përkundrazi, duke shprehur anët e mira të të dy gjendjeve dhe domosdoshmërinë për të vepruar sipas tyre, parashtrojnë rëndësinë që çdo njeri të pajtohet me gjendjen ku ndodhet. E rëndësishme është që robi, pavarësisht nëse është i varfër apo i pasur, të jetojë i orientuar nga pëlqimi hyjnor!
Profeti (s.a.s.) i quante të gjithë muslimanët të pasur me zemër. Megjithëse Ebu Dherri nga sahabet, shokët e tħ, ishte aq i varfër sa s’kishte as dhe një gur të ngulur në një vend,
Profeti e porosiste:
“O Ebu Dherr! Shtoji ujë supës dhe jep!” (Muslim, Birr, 142)
Ai i thoshte t’i shtonte ujë, sepse Ebu Dheri nuk kishte asgjë tjetër për t’ia shtuar!
Atij që e ka zemrën të pasur, varfëria e kuletës nuk i sjell dëm. Po qe se pasurisë së zemrës i shtohet edhe pasuria e kuletës, kjo e bën zemrën edhe më të pasur, edhe më të bukur. Edhe atij që e ka zemrën të varfër, pasuria e kuletës nuk i bën dobi. Për më tepër, ja shton varfërinë e zemrës. Sa për ata që e kanë të varfër edhe zemrën, edhe kuletën, Zoti na ruajt, bëhen fatkeqë të të dy botëve!
……………
