Epoka post Assad me pikëpyetjet e shumta gjeopolitike
A do të humbasë Rusia, pas fitores së opozitës në Siri dhe arratisjes së presidentit Bashar al-Assad, dy bastionet e saj ushtarake në atë vend? Pyetja mbetet e hapur dhe përgjigjja nuk është ende në horizont.
Zëdhënësi i presidentit rus Dmitry Peskov tha të hënën, më 9 dhjetor, se ishte “shumë herët” për të folur për këtë. Mediat ruse raportuan se kryengritësit që morën pushtetin në Siri, të udhëhequr nga grupi Hayat Tahrir al-Sham (HTS), i dhanë Moskës garanci për sigurinë e bazave ushtarake. Rusia operon dy baza në Siri – bazën detare Tartus në Detin Mesdhe, e cila është një trashëgimi e Bashkimit Sovjetik, dhe bazën ajrore ushtarake Khmeimim, e krijuar në 2015.
“Për momentin, lëvizjet e avionëve të transportit mund të vërehen në Khmeimim, por jo në një shkallë që do të tregonte një evakuim të plotë,” tha Gustav Gressel, një ish-ekspert në institutin e mendimit të Këshillit Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë (ECFR). Anijet ruse janë aktualisht në Detin Mesdhe “në manovra”, por jo shumë larg nga Tartusi. “Unë besoj se Rusia po negocion prapa skenave se si të mbajë bazat në Siri”, tha Gresel për Deutsche Welle. “Nëse ata do t’i kishin lënë, një evakuim tashmë do të ishte duke u zhvilluar.”
Baza detare në Tartus më e rëndësishme?
Historiani ushtarak austriak, koloneli Markus Reisner, beson se baza detare në Tartus është “strategjikisht më e rëndësishme” për Rusinë, pasi mundëson “dislokimin e forcave në Mesdhe”. Baza ajrore Khmeimim i nevojitej Moskës për të mbështetur regjimin e Assad-it kundër rebelëve. “Por nuk ka nevojë për këtë tani,” shpjegon Reisner.
Mendimtari politik britanik Mark Galeotti, autor i librit “Luftërat e Putinit”, beson se të dyja bazat janë “shumë të rëndësishme për aktivitetet ruse në Mesdhe dhe Afrikë”. “Është interesante se sa shpejt u përpoqën të arrinin një marrëveshje me HTS”, shton Galeoti. Kohët e fundit, ministri i jashtëm rus Sergei Lavrov e quajti grupin “terrorist”, por fundjavën e kaluar Moska filloi t’i quante ata “rebelë”. Galeotti vëren se toni i Moskës ndaj opozitës në Siri është bërë “shumë më i butë”, edhe para rënies së Assad-it.
Çfarë mund t’u ofrojë Moska rebelëve?
“Rusia me siguri shpreson për një marrëveshje me HTS,” thotë Galeoti. Por çfarë mund të ofrojë Moska? Rebelët, edhe pse kanë mbështetjen e Turqisë, “nuk duan të jenë peng turq” dhe ata kanë nevojë për aleatë dhe marrëdhënie me vendet e tjera, beson ai. Rusia mund të luajë një rol të rëndësishëm këtu. “Rusët janë mjaft cinikë dhe pragmatikë, gjë që i jep HTS një mundësi për të diversifikuar varësinë e saj nga Ankaraja”, shton eksperti britanik. Ai kujton gjithashtu se Rusia nuk është e pranishme në Siri vetëm ushtarakisht, por ka edhe lidhje të ngushta ekonomike.
Burcu Ozcelik, një ekspert për Lindjen e Mesme në institutin britanik RUSI, nuk beson se rebelët sirianë do të përmbushin shpejt dëshirat ruse. “Është shumë e diskutueshme nëse HTS do të nxitojë të perceptohet si një aleat i Vladimir Putinit ose t’i japë dritën jeshile një pranie afatgjatë ushtarake ruse në brigjet siriane të Detit Mesdhe, veçanërisht duke pasur parasysh që Assad-it i është dhënë azil në territori rus”, vlerëson Ozçelik. Ajo parashikon negociata të gjata në të cilat aktorët rajonalë, Rusia dhe Irani, “do të përpiqen të rregullojnë politikat e tyre të jashtme ndaj Sirisë”.
Ku do të shkojë ushtria ruse nga Siria?
Nëse ushtria ruse largohet nga Siria, qoftë edhe gradualisht, ku mund të shkojë? “Nuk kanë mundësi të mira”, thotë Mark Galeoti. Sipas mendimit të tij, Siria nën Assad ishte shumë e varur nga Moska dhe nuk ka një vend të tillë në rajon.
Ndër opsionet e mundshme përmendet më shpesh Libia, ku Rusia mban kontakte me gjeneralin Khalifa Haftar. Mercenarët rusë nga grupi Wagner luftuan në anën e tij. Mediat perëndimore raportuan për synimin e supozuar të Rusisë për të krijuar një bazë detare në Libi, e cila mund të jetë në Tobruk, spekulon Markus Reisner. Galeoti beson se ky opsion nuk do të realizohet shpejt, sepse aty nuk ka infrastrukturë. E njëjta gjë vlen edhe për Sudanin, me të cilin Moska ka vite që negocion një bazë detare në Detin e Kuq. “Kudo që të shkojnë – Libi, Mali, Sudan – nuk do të kenë kushte si në Siri”, thotë eksperti.
Efekte të kufizuara në luftën në Ukrainë
Ai gjithashtu ngre pyetjen e mëposhtme: nëse Rusia tërheq trupat e saj nga Siria, çfarë do të thotë kjo për luftën kundër Ukrainës? “Nëse do të jemi të sinqertë, efektet janë të papërfillshme,” beson Galeoti. Sipas tij, numri i ushtarëve që Moska mund të transferojë nga Siria në frontin ukrainas është i parëndësishëm.
Dhe Gustav Gressel pohon: “Lajmi i mirë për Ukrainën (nga Siria) është i kufizuar. Rusia nuk ka as aftësinë dhe as dëshirën për të hapur një front të dytë, ndërkohë që bën një luftë të gjithanshme kundër Ukrainës. Ukraina nuk do të ndjejë asnjë përfitim të prekshëm nga dobësimi i Iranit për shkak të goditjeve izraelite”, beson eksperti, shkruan DW. E vetmja pasojë konkrete pozitive për Kievin mund të jetë se “disa njerëz në Perëndim bëhen më të guximshëm”, por ndoshta edhe se “dobësia e Putinit lë përshtypje te Donald Trump”, përfundon Gressel. Por edhe kjo mbetet një pyetje e hapur për të. /tesheshi.com/
