…me rastin e 562 vjetorit të shpërbërjes së Perandorisë Bizantine nga ushtria islamo-Osmane
…Pas disa shekujve ndërhyri Perandori Bizantin Konstantin Paleologos duke mbështetur patrikun Grigorlos Mammas’in e kishës ortodokse dhe atë katolike të dërguarin e papës Kardinali Isidor, me një solemnitet të madh fetar u shpall bashkimi i dy kishave në një Kishë të vetëm në Kishën Ajasofia në vitin 1452, me qëllim; largimi i Perandorisë Islamo-Osmane nga Lindja e Mesme duke e izoluar brenda anadolisë, me shpres të gllabërojnë tokatë islame nga kristianët. Por, u shkoi huq puna, kur në vitin 1453 Sulltan Fatih Mehmed’i befas do të pushtoj Stambollin ku më pas me marrëveshje mes dy palëve Kisha Aja Sofia u këthye në Xhami.
Kështu Kristianizmi Lindor plotësishtë u zhvendos nga Azia e Vogël dhe Konstantinopoli, kryeqytet i botës Kristiane. Mbeturinat e Kristianimit u hodhën nga kjo anë e Mesdheut në të tjetrën. Bizanti ra në duar të osmanëve, kurse Kisha e dobësuar Katolike dhe Evropa mbetën të vetmuar me dyertë krahëhapur për t’u pushtuar.
Çlirimi i Stambnollit ishte një ngjarje shumë e madhe, aty së pari herë u përdoren armët e zjarrta dhe teknika moderne ushtarake. Viti 1453, simbolizonë fundinë e mesjetës së errët evropiane dhe vuajtjeve të popullatës kristiane si dhe fillimi i depërtimit të dritës së renesancës islame në të, me mikpritje të plotë të vet evropianëve të përvuajtur në shekujë.
Si gjithmonë, Evropa Perëndimore përmes luftërave kryqëtare erdhi dhe plaçkiti kulturën dhe të arriturat teknike të popujve islame të azisë dhe afrikës veriore. Nga civilizimet lindore kanë qenë të përfituara shumë virtyte të tyre: para ngrënies larja e duarve, përdorimi i banjove të ngrohta, bartja e mjekrës së pastërt, zbukurimi i mburojave me stema të ndryshme etj…
Sulltan Fatih Mehmedi ashtu siç ka qenë shumë guximtar dhe i zgjuar, ka qenë edhe një prijës shumë i përgatitur dhe bujar. Sulltani arriti të pushtonte Stambollinë [Konstantinopolin] pas një rrethimi i cili zgjati 53 ditë. Vetëm pas çlirimit të Stambollit, kryeqyteti i shtetit superfuqi – Bizanti, i’u bë me dije se mbarojë periudha e dominimit të kristianëve barbar në Lindje të Mesme dhe në Ballkan. Pas kësaj filluanë të bien një nga një shtetet të gadishullit Ballkanik.
Të mos harrojmë se, me çlirimin e Stambollit, deri diku, fillon edhe shkatërrimi i shteteve italiane në Mesdhe, si Gjeneva dhe Venediku, që me të madhe e përkrahnin Skënderbeun. Popujtë nga Sicilia dhe shtete tjera evropiane, i bëninë thirrje Sulltan Fatihut, që të vjenë si çlirimtar për t’i shpëtuar nga zullumi i pushtetarëve të tyre! Nga urrejtja e madhe, pas dështimit në lindje të mesme kryqëtarët, i’u vërsulën shtetit të Andaluzisë në Evropë, duke e shkatërruar në gjak deri në themel”!
…Depërtimi i vrullshëm në Ballkan tronditi elitën politike të vendeve fqinje dhe drejtuese shqiptare. Kështu, pas Abasitëve, Osmanët i’a ngarkuanë vetes fuqinë mbrojtëse të Islamit. Fushata e Perandorisë Osmane ndaj Perandorisë Romako-Katolike dhe Bizantino-Ortodokse, synonte largiminë e përhershëm të kristianëve barbarë nga tokat Islame, që ushtroninë terrorë dhe zullumë mbi muslimanët, duke u’a shtyrë kufijtë kristiane thellë deri në Vjenë të Evropës Qendrore. Tani, për herë të dytë, Evropa u frikësua për vdekje nga Islami, pasi Osmanët e çliruan Ballkanin duke vendosur dy herë rrethimin në Vjenë, kryeqyteti mbretëror Habsburgut (1529-1683), prej ku synonte të pushtonte Vatikaninë, për t’i shuar përgjithmonë dy Kishatë Kristiano-barbare, që pastaj prej aty të del në Moskë e deri tek muri Kinez. S’ka dyshim se Turqia paraqiste rrezikun më të madh për Evropën. Evropa ishte ajo e cila u trondit nga kjo forcë e cila qëndroi para portave të Vjenës dy herë, poastu trokiti në dyert e Leningradit (Petersburg). Me të, osmanët bëhen shkaktar për përhapjen e vrullshëm të renesancës në Evropë duke e përhapur civiliziminë në mesin e Evropianëve Barbar, duke u bëre shkaktare për ndarjen e dytë të Kishës Katolike, në atë Kishën Veriore Protestante, me anë të reformistit, Martin Luter, i cili në vitin 1543, morri iniciativë për përkthimin e Kuranit duke shtypur në, Basle!
Savash Veliu
