Debati mbi ndryshimet klimatike, edhe tërmetet në to
Ekspertët thonë se përmbytjet që goditën Libinë lindore në fillim të këtij muaji janë vetëm një nga fatkeqësitë që godasin botën si rezultat i ndryshimeve klimatike, ndërsa marrëdhënia midis lëvizjes planetare dhe tërmetit që goditi Marokun qendror është ende duke u debatuar.
Shqetësimet për ngrohjen globale nuk janë më të pajustifikuara, sipas ekspertëve të cilët kanë konfirmuar se temperaturat rekord të regjistruara gjatë verës do t’i hapin derën surprizave, veçanërisht në brigjet e Mesdheut dhe në rajonin e Afrikës Veriore.
Shkencëtarët pohojnë se fatkeqësia në qytetin libian Derna nuk është gjë tjetër veçse një reflektim i ngrohjes globale dhe ndryshimeve të përshpejtuara klimatike, pasojat katastrofike të të cilave kanë filluar të përshpejtohen.
Përmbytjet në Libinë lindore gëlltitën një të katërtën e qytetit Derna dhe e lanë atë në gërmadha pasi blloqe të tëra banesash u përfshinë në det dhe pjesa tjetër u shndërrua në depozita balte.
Përmbytjet nuk janë asgjë e re për Derna-n, e cila është përballur me fatkeqësi të tilla natyrore pesë herë që nga viti 1941. Rasti më i rëndë i tillë ndodhi në vitin 1959. Megjithatë, dy diga të ndërtuara në periferi të qytetit kanë reduktuar shfaqjen e përmbytjeve.
Në rastin e fundit, situata ishte ndryshe pasi një sasi e madhe uji u derdh përmes lumit Ëadi Derna, duke rrëzuar të gjitha pengesat përpara tij. Niveli i ujit tejkaloi kapacitetin e dy digave, të cilat nuk kanë përballuar, pas së cilës uji ka rënë mbi qytet.
Ekspertët libianë kanë paralajmëruar gjatë viteve të fundit se Derna përballet me rrezikun e përmbytjeve për shkak të mundësisë së plasjes së digave. Megjithatë, shkencëtarët fajësojnë ngrohjen globale dhe ndryshimet klimatike për këto ngjarje, të cilat tani kërcënojnë të gjithë bregdetin e Mesdheut. Ata besojnë se verën e kaluar, sipas tyre, kishte shenja se do të ndodhnin fatkeqësi.
Temperaturat e larta rekord gjatë verës ishin një shenjë e ngrohjes së mëtejshme të atmosferës dhe rritjes së lagështisë në ajër, që nënkupton shira të furishëm, sasia e të cilave është e vështirë të parashikohet, thonë shkencëtarët.
Për t’i bërë gjërat më të rrezikshme, kjo temperaturë e lartë rrit tharjen e tokës dhe zvogëlon aftësinë e saj për të thithur shiun, duke rritur kështu mundësinë që reshjet e dendura të shkatërrojnë gjithçka në rrugën e saj.
Lëvizja planetare dhe tërmetet
Edhe pse shkencëtarët pajtohen se përmbytja shkatërruese në Derna është e lidhur me ndryshimet klimatike, çështja e lidhjes midis ngrohjes globale dhe tërmetit që goditi Marokun është ende një çështje debati.
Ekspertët mohojnë lidhjen midis ndryshimeve klimatike dhe tërmeteve, sepse ajo që ndodh brenda Tokës, thonë ata, nuk ka të bëjë fare me atë që ndodh në atmosferën e sipërme.
Ekspertët gjithashtu hedhin poshtë teorinë e paraqitur nga studiuesi holandez Frank Hoogerbeets se ekziston një lidhje midis lëvizjeve të planetëve në sistemin diellor dhe tërmeteve, edhe nëse këto parashikime ndodhin të përkojnë me realitetin, siç ndodhi në tërmetet në Turqi dhe Siri ne shkurt 2023 dhe tani në Marok, në shtator 2023.
Megjithatë, vitet e fundit, qendrat kërkimore gjermane kanë mbrojtur se ekziston një lidhje e qartë midis tërmeteve dhe ndryshimeve klimatike. Si argument për këtë ata thonë se shirat e rrëmbyeshëm çojnë në ngopjen e tokës, gjë që rrit peshën e kores së tokës, dhe në këtë mënyrë rrit presionin dhe lëvizjen e saj, duke shkaktuar përplasjen e tokës.
Këta shkencëtarë besojnë gjithashtu se shkrirja e poleve dhe rritja e nivelit të detit që rezulton, rrit sasinë e ujit që derdhet në brendësi të Tokës dhe krijon çarje që prodhojnë tërmete dhe cunami.
Në fund të fundit, shkaqet më të thella të fenomeneve të tilla qëndrojnë në aktivitetet njerëzore në planet, pasi ndotësit e mëdhenj ende nuk duan të pranojnë përgjegjësinë e tyre në shkatërrimin e planetit duke shfrytëzuar me lakmi pasurinë e tij. Rezultatet e një marrëdhënieje të tillë po shfaqen në formën e fatkeqësive natyrore që rriten vit pas viti. /tesheshi.com/
