Cili është dallimi mes kredisë dhe shitjes?

Pyetja:

Cili është dallimi mes kredisë dhe shitjes?

***

Përgjigjja:

Falënderimi i takon Allahut.

Së pari: Ka shumë hadithe nga Pejgamberi ﷺ të cilat përshkruajnë llojet e ribasë, duke përfshirë hadithin e Ubadah ibn es-Saamitit (Allahu qoftë i kënaqur me të), i cili ka thënë: I Dërguari i Allahut ﷺ ka thënë: “Ari për ar, argjendi për argjend, gruri për grurin, elbi për elbin, hurma për hurma, kripa për kripë, si për të ngjashme, e njëjta për të njëjtën, dorë për dorë. Por nëse këto mallra ndryshojnë, atëherë shisni si të doni, për sa kohë që është dorë më dorë.” [1]
Së dyti: Dhënia e huasë është e lejuar dhe rekomandohet, sipas konsensusit të muslimanëve, pavarësisht nëse ka të bëjë me llojet e pasurisë që i nënshtrohen kamatës apo të tjera. Ibn el-Kattan ka thënë: Të gjithë dijetarët nga të cilët kam marrë njohuri janë njëzëri dakord se huazimi i dinarëve dhe dirhemëve, grurit, elbit, hurmave, arit dhe llojet e ngjashme të ushqimeve që peshohen dhe maten lejohen. [2]
Së treti: Pyetësi hutohet nga fakti se është hua ari me ar dhe mendon se është një lloj shkëmbimi i një lloj pasurie që i nënshtrohet ribasë kur shkëmbimi nuk bëhet aty për aty. Përgjigja ndaj kësaj përfshin shënimin e disa pikave: 1.. Tekstet që përcaktojnë se shkëmbimi bëhet aty për aty, “dorë më dorë”, i referohen vetëm blerjes dhe shitjes: “pastaj shisni si të doni”. Këtu nuk flitet për kredi. 2.. Huaja synon të jetë një akt dashamirësie dhe ndihme, në ndryshim nga një shitje ose transaksion, që është një shkëmbim pasurie pa asgjë për t’u kthyer më vonë. Ibn el-Kajjim ka thënë: Sa i përket huave, ata që thonë se huazimi është një përjashtim nga vendimi gabojnë duke menduar për hua si shkëmbim pasurie i të njëjtit lloj që i nënshtrohet kamatës, pa u bërë këmbimi aty për aty. Kjo është e gabuar, sepse kredia është një lloj dhënia e një pasurie dikujt tjetër, që ky i fundit të përfitojë prej saj dhe më pas t’ia kthejë. Prandaj Profeti ﷺ e quajti atë maneeh (një send i huazuar si favor), pasi tha: “Kush jep një maneh prej ari ose një maneh argjendi…” Kjo është nën titullin: duke treguar mirësi dhe ndihmën, jo të shkëmbimit të pasurisë. Blerja dhe shitja bazohet në idenë e shkëmbimit të pasurisë që nuk kthehet mbrapsht, ndërsa kreditë janë nën titullin e huadhënies dhe kjo nuk ka të bëjë fare me idenë e blerjes dhe shitjes; përkundrazi vjen nën titullin e shfaqjes së dashamirësisë dhe dhënies së dhuratave ose bamirësisë. [3]
Shejh Ibn Uthejmin ka thënë: është një lloj marrëveshjeje e bazuar në mirësi dhe me qëllim të ndihmës në të cilën huamarrësit i jepet përkohësisht posedimi i sendit të huazuar. Me fjalë të tjera, ju i jepni përkohësisht asaj që i jepni si hua njeriut që e merr hua, pra është një transaksion për qëllimin e ndihmës dhe nuk synohet si shkëmbim ose për të bërë një fitim; përkundrazi bazohet në mirësinë e pastër. Prandaj lejohet dhënia e huasë mbi këtë bazë, edhe pse mund të duket si një transaksion i bazuar në riba, sepse nëse një burrë shet një dirhem për një dirhem por shkëmbimi nuk bëhet aty për aty, atëherë është riba. por nëse i jep hua një dirhem dhe një muaj më vonë ia kthen, kjo nuk është kamatë edhe pse mund të duket si kamatë, dhe ndryshimi i vetëm është qëllimi që qëndron pas këtij procesi. Sa i përket qëllimit të huasë, ajo është të ndihmosh dhe të tregosh mirësi ndaj tjetrit dhe është e lejuar. 3.. Dihet se njerëzit i kanë dhënë hua njëri-tjetrit para, dirhemë, dinarë dhe të gjitha llojet e pasurisë dhe sendeve, si elbi dhe devetë, dhe ia kthejnë me të njëjtin kalibër pasurie, që nga koha e Profetit ﷺ deri në ditët e sotme, dhe askush nuk tha se kjo është kamatë. [4] Transmetohet se Aishja (Allahu qoftë i kënaqur me të) ka thënë: I Dërguari i Allahut ﷺ bleu ushqim me kredi nga një çifut dhe ai i dha atij një mburojë të tij të hekurt, si peng. [5] Elbi është një nga llojet e pasurisë që i nënshtrohet kamatës. Nëse do të përcaktonim që këmbimi të bëhej aty për aty në rastin e huave, nuk do të kishte huazim të asnjë prej llojeve të pasurisë që i nënshtrohen kamatës. Allahu e di më së miri.