Iraku ka potencial të madh ekonomik, por edhe dhjetë vjet pas hyrjes së trupave amerikane, shumë firma gjermane ngurrojnë të investojnë atje. Firma Trapp guxoi të rikthehet në tregun jo të lehtë irakian.
Kur Ernst-Joachim Trapp shkoi për herë të parë në Irak ai ishte 17 vjeç. “Atëherë firma jonë mori porosinë e parë në Irak. Babai im, që drejtonte atëherë firmën, nuk dinte anglisht. Kurse unë kisha mësuar gjashtë vjet anglisht në shkollë. Kështu më morën si përkthyes.”
Ishte viti 1952. Iraku u bë një klient i rëndësishëm i firmës: “Ne kemi ndërtuar qindra kilometra rrugë, diga, zona industriale dhe shumë të tjera në Irak.” Bizneset e mira atje morën fund me vendosjen e sanksioneve të OKB-së dhe luftës së parë kundër Saddam Hussein-it, në fillim të viteve ’90.
Ernst-Joachim Trapp është sot 77 vjeç. Sipërmarrjen familjare të themeluar në 1872 në Wesel, landin e Rinit Verior – Vestfalisë, ai e drejton ndërkohë bashkë me të birin. Por Iraku kurrë nuk u kthye në libër të mbyllur për Trapp, i cili është edhe zv/president i Shoqatës Gjermano-Arabe.
Pas një ndërprerjeje të gjatë, firma tani guxoi sërish të rifillojë aktivitetin në Irak: “Bëhet fjalë për zgjerimin e një fabrike për prodhimin e lëndëve fertilizuese.” Trapp e pati ndërtuar fabrikën në vitet ’80 së bashku me kompaninë Hochtief.
Nevoja e përparimit në Irak
“Potenciali i Irakut si vend ekonomik është shumë i madh”, deklaron Steffen Behm, ekspert për Irakun në Dhomën e Industrisë dhe Tregtisë. “Ajo është ekonomia me rritjen më të fortë në Afrikën e Veriut, Lindjen e Afërme dhe të Mesme.” Vendi ka nevojë të madhe për të ecur përpara, pas viteve të embargos dhe dy luftërave. Në sektorin e naftës dhe gazit, infrastrukturë apo teknologjinë e mjedisit, të shumtë janë sektorët ku ka prapambetje të madhe në modernizim. “Mundësi ka thuajse në të gjithë sektorët, duke filluar nga mallrat e konsumit, tek paisjet elektroteknike dhe mjekësore e deri te teknika e ndërtimit”, thotë Steffen Behm.
Edhe sipërmarrjet gjermane po rikthehen ngadalë por me hap të sigurt në tregun irakian: “Në pesë – gjashtë vitet e fundit shohim një tendencë pozitive”, thotë Behm. Vitin e kaluar ekonomia gjermani eksportoi mallra dhe shërbime për rreth 1,3 milionë euro në Irak. Pas hyrjes së trupave amerikane dhjetë vjet më parë volumi i eksporteve ishte “ende në nivelin e ulët prej 100 milionë eurosh”. Por ka endde vend për përmirësim. Këtë e tregon një krahasim me kohën para lufte. Në fillim të viteve ’80, eksportet gjermane arrinin vlerën e rreth 4 miliardë eurove.
Behm nuk beson se firmat amerikane apo britanike janë të favorizuara në Irak në sajë të pjesëmarrjes së tyre në rrëzimin e Saddam Husseinit. Britania e Madhe për shembull gjatë vitit 2012 eksportoi mallra në vlerë rreth 350 milionë euro në Irak, shumë më pak se Gjermania.
Treg i vështirë
“Interesi i firmave gjermane për Irakun është shumë i madh por ka ende shumë pengesa”, thotë Behm. Situata e vështirë e sigurisë bën që shumë firma të kenë rezerva për investime në Irak. Shumë sipërmarrje përqendrohen për këtë arsye tek veriu me shumicë kurde i vendit, pasi atje situata është relativisht e qetë. “Kjo është një mundësi e mirë për të lidhur kontaktet e para në kushte pak e shumë të qendrueshme.”
Një tjetër problem i madh është paqendrueshmëria politike. Që prej zgjedhjeve parlamentare në 2010 shiitët, sunitët dhe kurdët luftojnë me njëri-tjetrin. Lufta e vazhdueshme për pushtet, pengon angazhimin ekonomik privat nga jashtë, thotë Behm. Edhe miratimi i ligjeve dhe reformave të rëndësishme pengohet. Një shembull i rëndësishëm është ligji për naftën, i cili duhet të sqarojë shitjen e burimeve të naftës, miratimi i të cilit bllokohet prej vitesh.
Nevojitet durim
Iraku në masë të madhe është një ekonomi me drejtim të centralizuar, thotë Behm. Rreth 90 për qind e ekonomisë irakiane, vlerëson eksperti i IHK-së, kontrollohet dhe ndikohet nga shteti. Për këtë arsye rrugët e vendimmarrjes janë të gjata.
Edhe sipërmarrësi Ernst-Joachim Trapp ankohet për zvarritjet administrative. Negociatat për porosinë e re në Irak për firmën e tij, filluan në 2011. Porosia u dha më në fund një vit e gjysmë më vonë, në shtator 2012, por ndërtimi ende nuk ka filluar. Shkaku: Trapp ende është në pritje të sigurimit të nevojshëm financiar të biznesit nga autoritetet irakiane dhe një bankë rajonale. Kohëzgjatja e procedurës “nuk është e pazakontë për Irakun”, tregon Trapp. Kolegë të tjerë sipërmarrës i kanë treguar për probleme të ngjashme.
Kohët kanë ndryshuar
Më parë ka qenë ndryshe: “Situata ka ndryshuar shumë, para së gjithash këto zvarritje dhe pasiguria. Më parë irakianët quheshin ‘prusianët e Lindjes’. Respektimi i kontratave ishte absolut, nuk kishte aspak korrupsion, gjithçka kryhej në mënyrë shumë të rregullt, shumë pedante. E gjitha kjo është zhdukur. Sot është shumë, shumë e vështirë të mbarosh punë.”
Por edhe Trapp beson në potencialin e Irakut: “Kur raportet politike të jenë rregulluar disi, do të ketë sërish një shpërthim të madh ekonomik.” Dhe atëherë sipërmarrjet gjermane duhet të jenë të pranishme./dw
