Në udhëtimin e tij të parë në Azi si president i Shteteve të Bashkuara javën e kaluar, Joe Biden dha paralajmërimin e tij më të fortë deri më tani për Pekinin – se Uashingtoni është i përkushtuar për të mbrojtur Tajvanin ushtarakisht, në rast të një sulmi nga Kina.
Sipas CNN, përcjell Telegrafi, komentet e Biden, të cilat krahasuan një sulm të mundshëm kinez në Tajvan me pushtimin rus të Ukrainës, dukej se devijonin nga politika e vjetër e Uashingtonit për “paqartësi strategjike” për këtë çështje dhe në dukje ngritën mundësinë e një përplasjeje ushtarake midis forcave amerikane dhe kineze.
Sidoqoftë, në mënyrë të pashmangshme shtrohet pyetja: nëse Kina përpiqet të marrë Tajvanin, a janë në gjendje Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj ta ndalojnë atë?
Dhe përgjigja, siç shkruan CNN është: Ka shumë mundësi që jo.
Analistët thonë se Kina ka më shumë trupa, më shumë raketa dhe më shumë anije sesa Tajvani ose mbështetësit e tij të mundshëm, si SHBA ose Japonia, që mund të dërgonin në një luftë.
Kjo do të thotë se nëse Kina është absolutisht e vendosur për të marrë ishullin, ndoshta mund ta marrë.
Por ka një paralajmërim: ndërsa Kina ka të ngjarë të mbizotërojë, çdo fitore do të vinte me një çmim jashtëzakonisht të përgjakshëm si për Pekinin ashtu edhe për kundërshtarët e tij.
Andaj, shumë analistë thonë se një pushtim i Tajvanit do të ishte më i rrezikshëm dhe më kompleks se zbarkimi i aleatëve në Ditën D në Francë në Luftën e Dytë Botërore.
Dhe vrasjet civile mund të jenë shumë, shumë më të mëdha, shkruan më tej CNN, përcjell Telegrafi.
Në këtë drejtim, vë në pah mediumi në fjalë, popullsia e Tajvanit prej 24 milionë banorësh është e vendosur në zona të dendura urbane si kryeqyteti Taipei, me një mesatare prej 9,575 njerëz për kilometër katror.
Kjo është një dendësi shumë më e madhe, për shembull, nëse e krahasoni me Mariupolin në Ukrainë – të shkatërruar nga agresioni rus – me një mesatare prej 2,690 njerëz për kilometër katror.
Por me gjithë avantazhet e saj numerike në forcat me bazë në det, ajër dhe tokë në rajon, Kina ka “thembra të Akilit” në çdo anë lufte që do ta detyronte Pekinin të mendonte gjatë dhe mirë nëse një pushtim ia vlen.
Sidoqoftë, këtu janë disa skenarë se si mund të ndodhë një pushtim kinez:
Lufta detare
Kina ka marinën më të madhe në botë, me rreth 360 anije luftarake – më e madhe se flota e SHBA-së me pak më pak se 300 anije.
Pekini ka gjithashtu flotën tregtare më të avancuar në botë, një roje të gjerë bregdetare dhe, thonë ekspertët, një milici detare – anije peshkimi të lidhura jozyrtarisht me ushtrinë – duke i dhënë asaj qasje në qindra anije shtesë që mund të përdoren për të transportuar qindra e mijëra trupa që analistët thonë se Kinës do t’i duheshin për një pushtim të tillë.
Megjithatë, ato trupa do të kishin nevojë për sasi masive të furnizimeve.
“Që Pekini të ketë perspektiva të arsyeshme fitoreje, PLA (Ushtria Çlirimtare Popullore) do të duhet të vinte në lëvizje mijëra tanke, armë artilerie, automjete të blinduara dhe raketahedhës…”, shkroi Ian Easton, një drejtor i lartë në “Project 2049 Institute”, në The Diplomat vitin e kaluar.
Kalimi i një force të asaj madhësie në 110 milje (177 kilometra) të ngushticës së Tajvanit do të ishte një mision i gjatë dhe i rrezikshëm.
Megjithatë, Kina mundet – duke pasur parasysh avantazhin e saj numerik – thjesht të vendosë se humbjet ia vlejnë, vuri në dukje Thomas Shugart, një ish-kapiten i nëndetëseve të Marinës së SHBA-së dhe tani një analist në Qendrën për Sigurinë e Re Amerikane.
“Do të ketë qindra, nëse jo mijëra anije (kineze) atje për të përballuar raketat (tajvaneze)”, mendon Shugart.
Duke lënë mënjanë raketat, Kina do të përballej me pengesa masive logjistike në zbarkimin e mjaftueshëm të ushtarëve.
“Me një forcë të mundshme mbrojtëse prej 450,000 tajvanezë sot… Kina do të kishte nevojë për mbi 1.2 milion ushtarë (nga një forcë totale aktive prej më shumë se 2 milionë) që do të duhej të transportoheshin nga mijëra anije”, vlerësoi Howard Ullman, ish-oficer i marinës amerikane dhe profesor në Kolegjin e Luftës Detare të SHBA-së, në një ese për Këshillin Atlantik.
Ai vlerësoi se një operacion i tillë do të zgjaste me javë dhe se pavarësisht fuqisë detare të Kinës, “thjesht i mungon aftësia dhe kapaciteti ushtarak për të nisur një pushtim në shkallë të plotë të Tajvanit për të ardhmen e parashikueshme”.
Disa nga problemet me të cilat do të përballej marina e Kinës në Tajvan do të ishte gjithashtu përballja me çdo forcë detare amerikane të dërguar për të mbrojtur ishullin.
Marina amerikane i sheh aeroplanmbajtëset e saj dhe anijet sulmuese amfibe, të mbushura me aeroplanë F-35 dhe F/A-18, si “shtizën” e saj të fuqishme në Paqësor dhe do të kishte një avantazh numerik në këtë fushë.
SHBA ka 11 transportues në total, krahasuar me dy të Kinës. Megjithatë, vetëm rreth gjysma janë gati për luftim në çdo kohë.
Lufta ajrore
Kina ka të ngjarë të kërkojë epërsinë ajrore herët në çdo konflikt, thonë analistët, dhe mund të ndjejë se ka një avantazh në qiell.
Sipas të dhënave të Flight Global 2022 për forcat ajrore botërore, PLA disponon pothuajse 1600 aeroplanë luftarakë, krahasuar me më pak se 300 të Tajvanit.
Aty tregohet se SHBA-ja ka më shumë se 2700 aeroplanë luftarakë, por ata “mbulojnë botën” ndërsa të Kinës janë të gjithë në atë rajon.
Në luftën ajrore, Kina gjithashtu do të ketë mësuar nga dështimet e Rusisë në Ukrainë.
“Jam i sigurt se PLA po mëson nga ajo që po shohin”, thotë Shugart.
Por edhe në ajër Kina do të përballej me vështirësi të konsiderueshme, thuhet në shkrimin e CNN, përcjell Telegrafi.
Në luftën ajrore, Kina gjithashtu do të ketë mësuar nga dështimet e Rusisë në Ukrainë.
“Jam i sigurt se PLA po mëson nga ajo që po shohin”, thotë Shugart.
Por edhe në ajër Kina do të përballej me vështirësi të konsiderueshme, thuhet në shkrimin e CNN, përcjell Telegrafi.
Kjo pasi që edhe dështimi i Rusisë për të marrë shpejt kontrollin e qiejve në Ukrainë fillimisht i habiti shumë analistë.
Disa e konsiderojnë dështimin për shkak të raketave që ushtritë perëndimore ia kanë ofruar Kievit.
Në këtë drejtim, theksohet se Tajvani ka marrëveshje me Shtetet e Bashkuara për ta furnizuar atë me raketa kundërajrore Stinger dhe bateritë e mbrojtjes raketore Patriot.
Dhe gjithashtu ka investuar shumë në objektet e veta të prodhimit të raketave gjatë tre viteve të fundit në një projekt, kur të përfundojë këtë verë, me të cilin do të shohë aftësitë e tij të prodhimit të raketave të trefishohen.
Nga ana tjetër, Kina do të kishte një avantazh ndaj SHBA-së për shkak të afërsisë me Tajvanin.
Lufta tokësore
Edhe në një skenar ku Kina do të ishte e gatshme të merrte këto rreziqe dhe do të arrinte të nxirrte një sasi të konsiderueshme trupash në breg, forcat e saj më pas do të përballeshin me një tjetër betejë të vështirë.
Tajvani ka rreth 150,000 trupa dhe 2.5 milionë rezervistë – dhe e gjithë strategjia e tij e mbrojtjes kombëtare bazohet në “ballafaqimin me një pushtim të mundshëm kinez”.
Ashtu si homologët e tyre në Ukrainë, tajvanezët do të kishin avantazhin e terrenit në vendin e tyre, duke e njohur terrenin dhe duke qenë shumë të motivuar për ta mbrojtur atë.
Së pari, PLA do të duhet të gjejë një vend të përshtatshëm “aterrimi” – në mënyrë ideale afër kontinentit dhe një qyteti strategjik si Taipei me lehtësira pranë portit dhe aeroportit.
Ekspertët kanë identifikuar vetëm 14 plazhe që do t’i përshtateshin dhe Tajvani sigurisht e di mirë se cilat janë ato.
Madje, inxhinierët e saj kanë shpenzuar dekada duke gërmuar tunele dhe bunkerë për t’i mbrojtur ato.
Trupat e Tajvanit do të ishin gjithashtu relativisht të “freskëta” në krahasim me homologët e tyre kinezë, të cilët do të “shterreshin” nga udhëtimi dhe do të duhej ende të kalonin nëpër malet perëndimore të ishullit, me vetëm rrugë të ngushta për t’i kaluar, drejt Taipeit.
Trupat kineze mund të hidhen nga ajri, por mungesa e parashutistëve në PLA e bën të pamundur këtë.
Një problem tjetër për trupat kineze do të ishte mungesa e përvojës së tyre në fushën e betejës. Herën e fundit që PLA ishte në luftime aktive ishte në vitin 1979, kur Kina zhvilloi një luftë të shkurtër kufitare me Vietnamin.
Në këtë përpjekje, Kina “me të vërtetë mori një goditje, nuk ishte një operacion shumë i suksesshëm”, mendon Bonnie Glaser, drejtore e programit të Azisë në Fondin Gjerman Marshall të Shteteve të Bashkuara.
“Pra, ushtria e Kinës sot nuk është testuar në betejë dhe mund të pësojë humbje të mëdha, nëse me të vërtetë sulmon Tajvanin”, vlerëson Glaser.
Të tjerë vunë në dukje se edhe trupat e testuara në betejë mund të përballen me një forcë mbrojtëse të motivuar mirë – duke vënë në dukje se ushtria ruse ishte bllokuar në Ukrainë pavarësisht përvojës së saj të fundit luftarake në Siri dhe Gjeorgji.
Megjithatë, si me skenarët e tjerë, nuk janë vetëm forcat kineze ato që mund të kenë të meta nga mungesa e përvojës.
Siç vlerësohet në shkrim, trupat e Tajvanit gjithashtu nuk janë testuar, dhe në varësi të skenarit, ka “vrima” edhe në përvojën e SHBA-së.
Cilat janë shanset që Kina të sulmojë?
Glaser, analistja gjermane e fondit Marshall, mendon se një pushtim kinez i Tajvanit nuk duket të ndodhë.
“Unë mendoj se PLA-së i mungon besimi i plotë se mund të marrë dhe kontrollojë Tajvanin. Vetë PLA flet për disa nga mangësitë në aftësinë e saj”.
“Dhe padyshim, lufta në Ukrainë nxjerr në pah disa nga sfidat me të cilat mund të përballet Kina; sigurisht që është shumë më e vështirë të nisësh një luftë 100 milje (160 kilometra) përtej një territori ujor sesa përtej kufijve tokësorë, (si ato) midis Rusisë dhe Ukrainës”.
Ajo vuri në dukje se rezistenca e fortë ukrainase gjithashtu mund t’i japë popullit të Tajvanit arsye për të luftuar për tokën e tyre.
Ndërkohë Phillips O’Brien, profesor i studimeve strategjike në Universitetin e St. Andrews në Skoci, shkroi në The Spectator këtë vit se çdo luftë mbi Tajvanin do të çonte në humbje shkatërruese nga të gjitha anët, diçka që duhet t’i bëjë udhëheqësit e tyre të mendojnë me kujdes.
“Nëse lufta e Ukrainës na mëson diçka, është se lufta është pothuajse gjithmonë një zgjedhje e nxituar. Mos e nënvlerësoni kundërshtarin tuaj dhe mos supozoni se të gjitha sistemet tuaja do të funksionojnë aq mirë”, citohet të ketë thënë ai.
Ndonjë opsion tjetër?
Sigurisht, PLA ka opsione të tjera përveç një pushtimi të plotë.
Këto përfshijnë marrjen e ishujve periferikë tajvanezë ose vendosjen e një “karantine” në ishullin kryesor, kanë shkruar Robert Blackwill dhe Philip Zelikow vitin e kaluar në një raport për “Këshillin për Marrëdhëniet me Jashtë”.
Objektivat e mundshëm të PLA mund të jenë ishulli Taiping; ishulli i vogël Pratas, 320 kilometra në juglindje të Hong Kongut; Ishujt Kinmen dhe Matsu, territore të vogla vetëm disa kilometra larg bregut të Kinës kontinentale; ose Penghu në ngushticën e Tajvanit.
Ndërsa një fitore e PLA-së e cilësdo prej të katërve është pothuajse e garantuar, ajo mund të vijë me koston e nxitjes së mbështetjes për Tajvanin në pjesën tjetër të botës – ashtu siç pushtimi rus i Ukrainës ka bashkuar Perëndimin kundër Rusisë.
Por Blackwill dhe Zelikow thanë se opsioni i “karantinës” mund të jetë më efektiv.
“Në një skenar karantine, qeveria kineze do të merrte efektivisht kontrollin e kufijve ajror dhe detar të Tajvanit”, shkruan ata.
“Qeveria kineze do të drejtonte në mënyrë efektive një operacion ‘pastrimi’ në det të hapur ose në ajër për të kontrolluar anijet dhe aeroplanët në hyrje”.
Çdo gjë që konsiderohet si luftarake, siç është ndihma ushtarake e SHBA-së për Tajvanin, mund të bllokohej ose ‘konfiskohej’ me arsyetimin për shkelje të sovranitetit kinez, thonë ata.
Ndërkohë, Kina mund të lejojë që qeveria e Tajvanit të funksionojë normalisht, përveç çështjeve të jashtme.
Ky opsion do të kishte një avantazh në sytë e Kinës: topi do të ishte në fushën e SHBA-së nëse do të përdornin forcën për t’i dhënë fund “karantinës”.
Dhe atëherë do të ishin SHBA-të që do të duhej të konsideronin nëse do të rrezikonin një luftë që mund të kishte një kosto të lartë të jetëve të humbura. /Telegrafi/
