عَنْ أَبِي أَيُّوبَ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ عَلِّمْنِي وَأَوْجِزْ قَالَ إِذَا قُمْتَ فِي صَلَاتِكَ فَصَلِّ صَلَاةَ مُوَدِّعٍ وَلَا تَكَلَّمْ بِكَلَامٍ تَعْتَذِرُ مِنْهُ غدًا وَأَجْمِعْ الْيَأْسَ عَمَّا فِي أَيْدِي النَّاسِ.
Ebu Ejub el-Ensariu thotë: “Erdhi një njeri tek i Dërguari i Allahut dhe i tha: “O i Dërguar i Allahut, më mëso me pak fjalë (përmbledhëse)!” Ai i tha:
1- “Kur të ngrihesh për (ta falur) namazin tënd, fal namazin lamtumirës.
2- Mos fol ndonjë fjalë për të cilën më pas duhet të kërkosh falje.
3- Mos lakmo (bëhu i pavarur) atë që është në duart e njerëzve.”
(Raporton Ibni Maxhe, hadithi është hasen sipas shejh Albanit)
Ky është një hadith i shkurtër që na tregon për interesimin e sahabëve për vepra të mira, duke e kërkuar këshillën të shkurtër dhe përmbledhëse. “Më mëso” do të thotë që këshilla të jetë urdhër për veprim të dobishëm dhe urdhër ndalimi ndaj së dëmshmes. Gjithashtu kërkesa thoshte që këshilla të ishte në trajtë të shkurtuar, duke i paraqitur gjërat me pak fjalë, në mënyrë të përmbledhur.
Shumë sahabë shkuan te Muhamedi alejhi selam dhe kërkuan këshilla. Sipas natyrës së pyetësit jepej edhe këshilla, si: “Mos u bëj mallkues”, “Mos i bëj shok Allahut, edhe nëse digjesh me zjarr”, ”Përmbaje dorën”, etj..
Të nderuar!
Me lejen e Allahut, le të ndalemi në këto tri porosi të shkurtra, një nga një.
Porosia e parë: “Kur të ngrihesh për të falur namazin tënd, fal namazin lamtumirës.”
Namazi është ndër shtyllat kryesore të Islamit dhe ky adhurim e dallon atë prej jobesimtarit. Porosia pejgamberike është se ti o besimtar, kur dëshiron të falësh namazin dhe të qëndrosh para Allahut të Lartësuar, merr në konsideratë faktin se mund të jetë namazi i fundit dhe pas këtij namazi nuk do të jetosh më. Kush mendon kështu, mundohet ta bëjë namazin ashtu si duhet dhe siç urdhëron Allahu.
Përpjekja duhet të jetë e vazhdueshme për çdo namaz që falim, me qëllim që ky adhurim të bëhet ashtu si duhet. Kur ti e di se namazi i drekës është namazi i fundit, si do ta bëje atë?!
Pa dyshim që do të jetë njëri ndër namazet më të përkushtuara, të cilin do ta falësh me përpikërinë më të madhe të mundshme. Do të tregosh kujdes të madh në ruknet (shtyllat), vaxhibet dhe sunetet e namazit, përqendrimi do të jetë në maksimum.
Bekër El-Muznij (بكرٌ المزنيُّ) ka thënë: ”Nëse dëshiron që namazi të të bëjë dobi, atëherë thuaj: “Ndoshta nuk do të fal më namaz tjetër.”
Allahu i Lartësuar thotë: “Me të vërtetë, janë të shpëtuar besimtarët, të cilët janë të përulur në namazin e tyre.” (Muminun,1-2)
D.m.th. të përulur e të qetësuar. Frikërespekti është qetësimi, dinjiteti dhe modestia. E gjithë kjo është rezultat i frikës ndaj Allahut dhe i mbikqyrjes së Tij. Hushuja (frikërespekti) është edhe kur zemra të dalë para Allahut të Lartësuar në namaz të dalë me përulje dhe e gjorë.
Transmetohet nga Muxhahidi, Allahu qoftë i kënaqur me të, se ai e ka lexuar ajetin: “…e ndaj Allahut të jeni respektues (në namaze)” (Bekare, 238), e pastaj ka thënë: “Prej këtij respekti është rukuja e gjatë, leximi i shumtë duke qenë në kijam, frikërespekti, ulja e shikimit dhe modestia apo thjeshtësia për hir të Allahut të Lartësuar. Frikërespektin e arrin ai i cili ia ka falur zemrën namazit dhe është i zënë vetëm me të.”
Omer ibën Hattabi, Allahu qoftë i kënaqur me të, ka thënë: “Vërtet njeriut mund t’i zbardhet mjekrra e të mos e plotësojë asnjë namaz si duhet.” (Njerëzit) thanë: “Si ashtu?”
Ai tha: “Nuk është i përqendruar, nuk është modest dhe nuk i drejtohet Allahut si duhet.” Kjo fjalë e Omerit ka të bëjë me kohën e atëhershme. Ç’do të thoshte vallë ai për ditët e sotme?! Shumicën e njerëzve në namaz merrin nëpër këmbë nga hallet e dynjasë. Ai është duke u falur, por me mendjen e tij shëtit në të gjitha tregjet, blen e shet, shton e pakëson.
Abdullah ibën Zubejri, kur binte në ruku, mund të pushonte shpendi mbi shpinën e tij, ndërsa në sexhde dukej si i vdekur.
Ebu Bekër ibën Ajashi thotë: “E kam parë një herë Habab ibën Ebi Thabitin duke qenë në sexhde. Sikur mos ta kisha ditur se po falej, do të thosha se është i vdekur (sepse qëndroi shumë në sexhde). “
Ibnu Vehbi ka thënë: “E kam parë Sufjan eth-Thevriun një herë në xhami pas akshamit. U fal, pastaj ra në sexhde dhe nuk u ngrit derisa u thirr ezani i jacisë.”
Atyre nuk u ka interesuar tjetër gjë në namaz përveç Allahut, saqë mes tyre dhe Allahut nuk ka pasur kurrfarë pengese. Të mendaurit e tyre ka qenë për namazin dhe si të përqendrohen sa më tepër.
Ebu Abdullah en-Nebaxhi një herë ishte duke u falur, kur papritmas një grup njerëzish e thirrën, por ai nuk e ndali namazin. Pasi e mbaroi namazin, ata i thanë: “Ti je i keq.” Ai tha: “Pse?” Ata thanë: ”Kur të thërritëm, pse nuk e ndale namazin?!” Ai tha: “Unë nuk mendoj se një njeri duke u falur mund të dëgjojë diçka tjetër përveç asaj që lexon vetë.”
Një natë, imam Buhariu, Allahu e mëshiroftë, ishte duke u falur dhe një grerëz e kafshoi 17 herë. Kur e mbaroi namazin, tha: “Shikoni, më paska kafshuar diçka.”
Ibnu Hajjani ka thënë: “Nuk e kam parë asnjëherë Muslim ibën Jesarin në namaz të kthyer në anë tjetër përveç kibles. Njëherë u rrëzua një pjesë e xhamisë dhe njerëzit u frikuan se do të vritej, por ai mbeti në xhami duke u falur pa u kthyer aspak dhe nuk e goditi asgjë.”
Hafs ibën Ejjubi njëherë u pyet: “Pse nuk e largon mizën kur të pengon gjatë namazit?” Ai tha: “Nuk dua t’ia prish bukurinë namazit.” Njerëzit i thanë: “Po si duron atëherë?” Ai tha: “Kam dëgjuar se njerëzit e këqij, kur dënohen me rrahje, bëjnë durim e pastaj lavdërohen dhe thonë se janë trima, ndërsa unë jam në namaz para Allahut të Lartësuar. Andaj, a më ka hije të lëviz për një mizë?!”
Njëherë, Ebu Talha, Allahu qoftë i kënaqur me të, ishte duke u falur në kopshtin e tij, ku kishte një zog, i cili erdhi e u ndal në një dru. Këtij i iku shikimi për një moment, kështu që kishte harruar se sa rekate kishte falur. Shkoi te Resulullahu sal-lallahu alejhi ve sel-lem, i tregoi për këtë që i ndodhi dhe i tha: “Kopshtin tim e lë për sadaka, jipja kujt të duash!”
Për të arritur këtë nivel përqendrimi dhe frikërespekti, që të përjetohet çdo namaz si namaz lamtumirës, duhet të mobilizohemi në dy drejtime:
Së pari: Duhet ta shprehim njëshmërinë e Allahut duke e njohur Atë dhe duke treguar sinqeritet të njëmendtë. Ai na shikon kudo që jemi dhe çfarëdo që veprojmë.
Së dyti: Të përqendrohemi në namaz sa më mirë duke kujtuar se para kujt po dalim. Të mos shpejtojmë gjatë faljes së namazit dhe njëkohësisht të mendojmë rreth ajeteve që lexohen. Duhet të tregojmë edukatë në namaz duke kontrolluar lëvizjet dhe duke mos bërë lëvizje të panevojshme. Duhet kujtuar thënia pejgamberike: “Faluni ashtu siç më shihni mua duke u falur.” Në namaz duhet larguar zemra nga dynjaja.
Porosia e dytë: “Mos fol ndonjë fjalë për të cilën më pas duhet të kërkosh falje.”
Porosia për ta ruajtur gjuhën nuk do të thotë se njeriu nuk duhet të kërkojë falje. Nëse gabon, patjetër duhet kërkuar falje. Nëse nuk e bën këtë, ka gabuar dy herë. Por qëllimi është që duhet pasur kujdes në ruajtjen e gjuhës prej fjalëve; fjalët që thuhen a janë të dobishme apo heshtja është më e mirë. Të gjitha këto duhet të analizohen dhe të mendohen.
Ibën Mesudi ka thënë: “Pasha Allahun, që nuk ka Zot tjetër veç Tij mbi këtë tokë, asgjë si gjuha nuk e meriton burgimin e gjatë!”
Fudajli ka thënë: “Nuk ka haxh, as xhihad e as përgatitje për xhihad më të fortë e më të vështirë se ruajtja e gjuhës.”
Llukmani e këshilloi djalin e tij me këto fjalë: “Nëse fjala është argjend, heshtja është flori.”
“Ai që hesht me dije është si ai që flet me dije.”
Omer ibën Abdul Azizi mbajti një hytbe e cila i preku zemrat e njerëzve dhe ata filluan të qajnë. Omeri e ndërpreu hytben dhe njerëzit thanë: “Pse nuk e vazhdove fjalimin, i cili shpresonim se do të na kishte bërë dobi?” Omeri tha: “Fjala është sprovë. Vepra është më e mirë për besimtarin se fjala.”
Ubejdullah ibën Ebi Xhaferi ka thënë: “Nëse njeriu në një tubim flet dhe i pëlqen fjala që thotë, le të heshtë, ndërsa atëherë kur heshtja i pëlqen, le të flasë.”
”Kushdo që beson Allahun dhe Ditën e Gjykimit, atëherë le të flasë mirë ose le të heshtë.” (Buhariu)
Imam Shafiu, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “Kur dikush dëshiron të flasë, atëherë është detyrë e tij të mendojë para se të flasë. Nëse ka diçka me vlerë në atë që ka për të thënë, atëherë mund të flasë. Nëse ka dyshim rreth asaj, atëherë nuk duhet të flasë derisa ta sqarojë dyshimin e tij.”
Ebu Ali Fudejl ibn Ijjadi ka thënë: “Kush i përkufizon fjalët e tij që të jenë në përputhje me veprat e tij, do ta zvogëlojë të folurit e tij për atë që nuk i intereson.”
Imam Shafiu i tha nxënësit të tij, Rebiut: “O Rebi! Mos fol për gjërat që nuk të interesojnë, sepse me të vërtetë çdo herë që flet një fjalë, ajo (fjala) të kontrollon ty e ti nuk ke kontroll mbi të.”
Disa dijetarë kanë thënë: “Shembulli i gjuhës është si i një kafshe të egër, nëse nuk e fut në kafaz, do të shkojë kundra teje.”
Ebul Kasim el-Kushejri ka thënë: “Të heshtësh është shpëtim dhe është nga parimet bazë. Të rrish i qetë në kohët e duhura është cilësi e burrërisë, ashtu si të folurit kur është koha të flasësh është nga gjërat më fisnike.”
Poeti ka thënë:
Ruajeni gjuhën, o njerëz,
Dhe mos e lini t’ju kafshojë, se ajo është një gjarpër.
Sa shumë njerëz në varret e tyre janë,
Të vrarë nga gjuhët e tyre.
Porosia e tretë: “Mos lakmo atë që është në duart e njerëzve”
Një e metë e nefsit është të qenët i pangopur me mirësitë dhe dobitë e kësaj bote, të qenët i dhënë për së tepërmi pas çdo malli e ushqimi, të qenët koprrac e grykës.
Grykësia e nefsit shpie në dyfytyrësi dhe ia humb njeriut kënaqësinë e ibadetit. Si pasojë e grykësisë, njeriu bie në pozitën e të qenët rob i njerëzve, edhe pse Allahu e ka krijuar të lirë.
Këtu bëhet fjalë për pangopësinë që zë vend në zemrën e njeriut dhe e orienton atë vetëm nga kjo botë, duke e larguar prej ahiretit.
Rrëfehet se disa nga dijetarët e selefit kanë thënë: “Grykësia dhe tamahqarllëku janë varfëri që troket në derë, është i varfër pasaniku grykës, por është i pasur varfanjaku syngopur, të cilit për shkak të nderit nuk i bëhet ta shtrijë dorën. Pangopësia njerëzit i shtyn që ta vrasin edhe njëri-tjetrin.
“Mos lakmo” do të thotë bindu dhe vendos që zemra jote të mos jetë e lidhur dhe e varur nga ajo që kanë të tjerët. Zemra jote të jetë e varur vetëm te Allahu, duke shpresuar vetëm prej Tij dhe duke iu lutur vetëm Atij për nevojat e dynjasë dhe të ahiretit.
Nijeti, vendosmëria, të jetë e sinqertë dhe e njëmendtë vetëm për Allahun për çdo gjë. T’i kërkosh Allahut, t’i lutesh Atij është krenari dhe mburrje, ndërsa kur kërkon nga krijesat, atëherë e ke ulur veten.
Bëju mirë njerëzve, do t’i përfitosh zemrat e tyre.
Përgatiti: Ulvi Fejzullahu
