Zgjimi i “Shtëpisë së Saudëve”

A e ka gjetur bota arabo-sunite qendrën e saj të gravitetit? Kjo sugjerohet nga hyrja në luftë e Arabisë Saudite, në fund të marsit, kundër milicëve hutistë të Jemenit, në të cilën tetë vende janë angazhuar në çast, përfshirë dhe Pakistanin, aleatin historik të mbretërisë. “Riadi rimori inisiativën, për interesin e tij dhe atë të rajonit”, pohon gazetari saudit Jamal Khashoggi, i cili gëzon të drejtën të hyjë në të gjithë pallatet e vendit. “Ky është fillimi i një plani të destinuar për t’ia prerë barin nën këmbë iranianëve, kudo ku të mundemi”.

 

Këto vitet e fundit, mungesat e përsëritura të ish mbretit Abdallah, i sëmurë rëndë, dhe elektroshoku i “pranverave arabe”, fatal për aleatin e tij kryesor në rajon, egjiptianin Hosni Moubarak, e kishin bërë shtëpinë e Saudëve pothuaj pa zë.

 

E hutuar nga mosangazhimi i mbrojtësit të saj amerikan në Lindjen e Afërme, Arabia Saudite nuk kishte mundur t’i kundërvihej përpjekjeve të Katarit dhe të Turqisë, kumbarët e Vëllazërisë Myslimane, për t’u imponuar si padron i ri i rajonit. Përveç se në arqipelagun e vogël të Bahreïnit, ku trupat e tij kishin mposhtur në vitin 2011 lëvizjen e protestës me dominim shiit të dinastisë Khalifa, Arabia Saudite la pothuajse të papenguar shtrirjen e zonës së influencës të Iranit: në Liban, ku aleatët e tij të Hezbollahut paralizojnë funksionimin e institucioneve; në Siri, ku forcat dhe fondet e tij mbajnë regjimin e Assadit në gjëndje jete artificiale; në Irak, ku milicët e tij rimorën shërbimin nën maskën e luftës kundër xhihadistëve të organizatës së Shtetit Islamik; dhe pra në Jemen, ku hutistët, një lëvizje e armatosur e minoritetit zaïdit (një degë e shiizmit) dhe e mbështetur nga Teherani, kapën në vjeshtë Sanën, duke detyruar presidentin e zgjedhur, Abed Rabo Mansour Hadi, të mirrte arratinë.

 

Por ardhja në pushtet e mbretit Salman, në janar, i mbështetur nga dy ministrat e brezit të dytë me karakter të fortë, djali i tij Mohamed Ben Salman ministër i mbrojtjes dhe nipi i tij, Mohamed Ben Nayef ministër i brendshëm, ndryshoi lojën.

 

Më 26 mars, duke dërguar aviacionin e tij të bombardonte pozicionet hutiste, shërbëtori i ri i dy xhamive të shenjta – siç i quan zyrtarisht sovrani saudit – i ra de facto orës së zgjimit sunit.

 

Indiferent ndaj faktit që ky sulm mund të dëmtojë Shtetet e Bashkuara, për negociatat mbi çështjen bërthamore iraniane, Riadi ka manifestuar një autoritet të pazakontë, duke detyruar Uashingtonin të bekojë bombardimet. “Sauditët kanë kuptuar që ata nuk mund të mbështeten vetëm mbi veten e tyre”, shprehet një diplomat perëndimor me post në Arabi.

 

“Ata morën përsipër të mbledhin fuqitë sunite rreth tyre, për të penguar influencën destabilizuese të Iranit”. Në fjalimin e tij të ditës së premte, imami i xhamisë së madhe të Riadit insistoi në faktin që operacioni “Stuhia vendimtare”, emri i kodit të ndërhyrjes në Jemen, i “dha shpresë Oumma-s”, komuniteti i besimtarëve.

 

Edhe përfundimi i marrëveshjes midis Iranit dhe fuqive të mëdha, më 2 prill, e cila mund të çojë në riintegrimin në bashkësinë e kombeve të armikut të tyre të betuar, nuk ka filluar të shfaqë krenarinë e re të sauditëve. “Arabia saudite ka marrë përsipër lidershipin arab, shprehet me entuziazëm Abdelaziz Al- Moureidib, një afarist në Riad. Kishte një kohë të gjatë që unë nuk i kisha parë bashkëkombasit e mi kaq të lumtur”.

 

Frymë nacionalizmi

 

Mbrapa kësaj fryme nacionalizmi, e ushqyer nga propaganda e shtetit, Jamal Khashoggi zbulon një kthesë autentike: ardhja në fuqi e një “doktrine Salman”, një intervencionizëm anti-iraniane, i dekompleksuar dhe kundër një palëvizshmërie që karakterizonte këto kohët e fundit diplomacinë saudite.

 

Mbreti fitoi me këtë teori presidentin e Egjiptit Abdel Fattah Al-Sissi. Flota e tij është dislokuar në ngushticën e Bab Al-Mandebit, rrugë hyrje në kanalin e Suezit, dhe filloi të bombardojë Adenin. I pakënaqur se nuk kishte rigjetur besnikun e dytë që i mungonte atij qysh prej vitit 2011, mbreti Salman mund gjithashtu të jetë krenar që solli Katarin nën tutelën e tij dhe që ngrohu përsëri marrëdhëniet e tij me Ankaranë. Edhe Sudani, që thuhet se është i afërt me Iranin, i është bashkuar frontit anti-Teheran, një koalicion i gjerë arab që s’ishte parë asnjëherë qysh prej luftës së vitit 1973 kundra Izraelit. Pas Jemenit, është çështja bërthamore që “doktrina Salman” do të mund të ketë një zbatim konkret.

 

Në mes të muajit mars, Turki Ben Faisal, ish spiun mjeshtër i mbretërisë kishte paralajmëruar që në rast marrëveshje midis perëndimorëve dhe Iranit monarkitë e Gjirit do të kërkonin të njëjtat të drejta që i kishin dhënë Republikës islamike. “Nëse Irani arrin kapacitetin të pasurojë uraniumin në një nivel të tillë, Arabia Saudite do të kërkojë të njëtën gjë dhe ajo nuk do të jetë e vetmja”, kishte deklaruar ky anëtar me influencë i familjes mbetërore.

 

Jamal Khashoggi, i cili ka veshin e princit Turki, i paraprin një politike më të vendosur për dosjen siriane. “Vendime të ndjeshme për të ndryshuar lojën në terren janë marrë, paralajmëron ai. Mundet të bëhet fjalë për vendosjen e një zone ndalim-fluturimi në Veri, lëvrime në sasi të mëdha raketash tokë-ajër, apo dhe materiale të tjera.

 

Fitoret e kohëve të fundit të rebelëve në Idlib [kryeqytet provincial në veri të vendit] dhe në Nassif [pikë kufitare me Jordaninë] janë indikatorë të zhvillimeve të ardhshme”.

 

Kontraktori kryesor i kësaj politike të re proaktive është ministri i mbrojtjes, Mohamed Ben Salman, një tridhjetë vjeçar, që shërben gjithashtu si shef i kabinetit të mbretit. Impulsiviteti dhe mungesa e tij e përvojës në fushën ushtarake i shqetëson disi diplomatët e huaj. Fotomontazhe që e paraqesin atë si luan, duke vrarë udhëheqësin e lartë iranian, Ali Khamenei, shefi i Hezbollahut, Hassan Nasrallah, dhe lideri hutist Abdel Malik Al-Houthi, qarkullojnë tashmë në Twitter.

 

Disa vëzhgues presin që presidenti Sissi, me të përfunduar operacioni jemenit të bashkohet me mbretin Salman duke i kërkuar atij të mbështesë një dalje të re, madje këtë radhë të marrë pjesë, në Libi, kundër milicëve xhihadistë. “Kjo është tendenca e vështirë në rajon, konstaton një specialist i Arabisë Saudite”, që dëshiron të ruajë anonimatin. “Së pari bombardojmë, dhe më pas reflektojmë”.

 

Për Jemenin, sauditët sigurisht sigurojnë që kanë një plan: rivendosjen e autoritetit legjitim të presidentit Hadi dhe rifillimin e dialogut politik. Por gjashtë muaj pas rënies së Sanasit, në kaosin që mbizotëron në terren, këto objektiva duken utopike. Të dehur nga rizbulimi i fuqisë së tyre, sauditët do të duhet të gjithashtu të kuptojnë se kjo nuk është pa kufizime. /Le Monde/bota.al