Presidenti kinez, Xi Jinping, paralajmëroi opinionin më 20 janar. Por deri në atë kohë, më shumë se 3,000 njerëz ishin infektuar gjatë pothuajse një javë heshtjeje publike, sipas dokumenteve të brendshme të marra nga Associated Press dhe vlerësimeve të ekspertëve bazuar në të dhënat e infeksionit retrospektiv.
Ajo vonesë nga 14 janari deri më 20 janar nuk ishte as gabimi i parë i bërë nga zyrtarët kinezë në të gjitha nivelet në përballjen me shpërthimin, dhe as vonesa më e gjatë.
Në gjashtë ditët pasi zyrtarët e lartë kinezë vendosën fshehurazi se ata me gjasë po përballeshin me një pandemi nga një coronavirus i ri, qyteti Wuhan në epiqendrën e sëmundjes priti një festë masive me dhjetëra mijëra njerëz që filluan të udhëtojnë për festimet e Vitit të Ri kinez.
Por vonesa t’u përballur me coronavirusin e ri erdhi në një kohë kritike – fillimi i shpërthimit. Përpjekja e Kinës për të ecur në një vijë midis alarmimit të publikut dhe shmangies së panikut, e vendosi botën në një mbyllje totale nga pandemia e shkaktuar nga po kjo fshehje e Kinës, pandemi që ka infektuar më shumë se 2 milion njerëz dhe ka mbytur më shumë se 130 mijë jetë.
“Nëse do të ndërmerrnin veprime gjashtë ditë më parë, do të kishte shumë më pak pacientë të infektuar. Ne mund të kemi shmangur rrëzimin e sistemit mjekësor të Wuhan”, tha Zuo-Feng Zhang, një epidemiolog në Universitetin e Kalifornisë, Los Angeles.
Ekspertët thonë se se kontrollet e ngurta të Kinës për informacionin, pengesat burokratike dhe një gatishmëri për të dërguar lajme të këqija në zinxhirin e komandës, bllokuan paralajmërimet e hershme. Ndëshkimi i tetë mjekëve për “thashethemet”, të transmetuara në televizionin kombëtar më 2 janar, dërgoi një frikë në spitalet e qytetit.
“Mjekët në Wuhan kishin frikë,” tha Dali Yang, profesor i politikës kineze në Universitetin e Chicikagos.
“Ishte me të vërtetë frikësim i një profesioni të tërë”, shtoi ai.
Pa këto raporte të brendshme, u desh çështja e parë jashtë Kinës, në Tajlandë më 13 janar, për të detyruar udhëheqësit në Pekin për të njohur pandeminë e mundshme para tyre. Vetëm atëherë ata filluan një plan mbarëkombëtar për të gjetur rastet e para.
Qeveria kineze ka mohuar vazhdimisht shtypjen e informacionit në ditët e para, duke thënë se menjëherë raportoi shpërthimin në Organizatën Botërore të Shëndetit.
“Akuzat për fshehje apo mungesë transparence në Kinë janë të pabaza”, tha zëdhënësi i ministrisë së Jashtme kineze, Zhao Lijian, në një konferencë për shtyp të enjten.
Dokumentet tregojnë se kreu i Komisionit Kombëtar të Shëndetit të Kinës, Ma Xiaowei, paraqiti një vlerësim të zymtë të situatës më 14 janar në një telekonferencë konfidenciale me zyrtarët provincë të shëndetit.
Një memorandum thotë se telekonferenca është mbajtur për të përcjellë udhëzime mbi coronavirusin nga presidenti Xi Jinping, kryeministri Li Keqiang dhe zëvendës kryeministri Sun Chunlan, por nuk specifikon cilat ishin ato udhëzime.
Mjekët dhe infermierët në Wuhan u thanë mediave kineze që kishte shumë shenja që coronavirusi të mund të transmetohej midis njerëzve që në fund të dhjetorit. Pacientët që nuk kishin qenë kurrë në burimin e dyshuar të virusit, Tregu i Ushqimit të detit Huanan, ishin të infektuar. Punëtorët e mjekësisë filluan të sëmuren.
Por zyrtarët penguan personelin mjekësor që u përpoq të raportonte raste të tilla. Dhe ata ndëshkuan mjekët për paralajmërimin e sëmundjes. /
