Ai ende mund ta shpëtojë presidencën e tij
Është një rrugë e gjatë që nga Mali Olimp. Vitin e kaluar Emmanuel Macron hyri në fuqi me një mandat për të reformuar Francën. Këtë javë Franca dukej e pareformueshme. Rrugët e Parisit kanë qenë të mbushura me makina të djegura dhe xhama nga dritaret e thyera të dyqaneve. Në pjesë e fshatrave janë të paralizuar, pasi protestuesit me xhaketa të verdha bllokuan rrugët dhe depot e karburanteve. Politikat e kthesave po e bëjnë z. Macron të duket i dobët si të gjithë paraardhësit e tij të kohëve të fundit. Njeriu që dikur premtoi një presidencë “jupiteriane” po kërkon vendosmëri të vdekshme.
Zgjedhja e z. Macron në maj 2017 dukej se njoftoi optimizëm të ri rreth Francës, Evropës dhe botës. I ri, inteligjent dhe i mbushur me ide për ta bërë më të hapur Francën, dinamik dhe i matur, ai dha një kundërshtim elokuent për Brexit e Mbretërisë së Bashkuar, Amerikën e Donald Trump dhe autokracitë e Evropës Lindore. Shpresa për një rinovim të gjerë të qendrës radikale u ndal në shpatullat e tij.
Kur kjo parti e re , një grup i ri i të ardhurve politikë të fuqizuar nga mediat sociale, fitoi një shumicë parlamentare, revolucioni Macron dukej i pandalshëm. Ai shpejt kaloi reformat e nevojshme për ta bërë tregun e punës më fleksibël, duke punuar me sindikatat e moderuara dhe duke u përballur me ato të papërmbajtshme. Reformat e tij të arsimit ofruan klasa më të vogla në zonat e varfra dhe kontroll më të madh të qytetarëve mbi trajnimin. Buxheti mori formë, duke përmbushur kufirin e deficitit të Mastrihtit prej 3% të PBB-së për herë të parë që nga viti 2007.
Megjithatë gjatë rrugës, Z. Macron harroi se një president francez nuk është as zot, as monark, por thjesht një politikan në një demokraci që kërkon në mënyrë të vazhdueshme pëlqim. Arroganca e tij ka çuar në një sërë masash individuale, por të akumuluara, destruktive, duke qortuar një adoleshent që e quajti atë “Manu” në vend të “Monsieur le Président”, duke thirrur parlamentin që të të marrë leksione në pallatin e Versajës, duke folur për “njerëzit që nuk janë asgjë “
Z. Macron gjithashtu duket se ka harruar se në raundin e parë të zgjedhjeve të vitit të kaluar, 48% e votuesve ishin aq të pakënaqur saqë mbështetën ekstremistët: Marine Le Pen në të drejtën nacionaliste, Jean-Luc Mélenchon në të majtën dhe gjysmë- duzina radikale më pak karizmatike.
Ata votues nuk janë larguar. Pra, nuk ishte e mençur që presidenti i ri të antagonizonte të majtën pa kujdes. Një nga lëvizjet e tij të para ishte zvogëlimi i taksave mbi pasurinë. Taksat e vjetra të pasurisë ishin joefikase, dhe janë shmangur shpesh. Por heqja e saj duhet të kishte shkuar krah për krah me më shumë ndihmë për njerëzit në vështirësi. Po ashtu, rritja e tatimit të naftës në naftë është një politikë e gjelbër e shëndoshë, por ai duhet tu kishte kushtuar më shumë njerëzve më të varfër në zona rurale që kanë nevojë për të udhëtuar për në punë.
Etiketa më e dëmshme që ka mbërthyer ish-bankierin është se ai është “presidenti i të pasurve”. Shumë njerëz francezë e besojnë këtë, dhe është ndoshta arsyeja pse rreth 75% thonë se mbështesin protestuesit. Ashtu si fushata elektorale e z. Macron, protestuesit organizohen nëpërmjet mediave sociale. Ndryshe nga fushata, ata janë pa udhëheqës dhe nuk kanë një agjendë koherente, kështu që është thuajse e pamundur për të negociuar. Përleshjet tashmë duket të jenë më të këqijat që nga vitet e kaluara 1968.
Z. Macron tani do të jetë duke riparë vendimin e tij, për të anulluar rritjen e taksave të naftës “për vitin 2019. Kjo duket e pamundur; fillimisht protestat janë pjesërisht të rrëmbyera nga ekstremistët me interes në përmbysjen e dhunshme të kapitalizmit. Shumica e madhe e të moderuarve janë duke kërkuar dorëheqjen e z. Macron, ose një parlament të ri. Dhe një rritje e mëparshme e tatimeve të naftës, e cila hyri në fuqi në janar të vitit të kaluar, ende nuk është anuluar.
Mbi të gjitha, vetëm njeri
Reagimi i qeverisë mund ta dëmtojë tmerrësisht. Mund të mos jetë e mjaftueshme për të nxjerrë simbolet nga protesta. Ekziston presion ndaj z. Macron për të rikthyer tatimin në pasuri; dhe reforma e mëtejshme tani duket shumë më pak e mundshme sesa ka qenë. Megjithatë, ende ka shumë punë të vështirë për të bërë; projekti tjetër i vonuar që Z. Macron planifikon të trajtojë është sistemi i papërballueshëm i pensioneve të Francës.
A do të thotë e gjitha kjo që duhet të triumfojë populizmi mere tortën e haje? Është shumë lehtë të përfundohet në mënyrë depresive. Z. Trump ka fituar mbështetjen e bazës së tij duke u ofruar amerikanëve shkurtime taksash që nuk janë të përballueshme në afat të gjatë. Në Itali, koalicioni qeverisës me shumicë populiste premton të ulë moshën e pensionit që një paraardhës më i kujdesshëm ngriti, duke ofruar gjithashtu ulje të thellë të taksave. Edhe Vladimir Putin nuk pati guximin të përballonte pensionistët ruse këtë vit.
Jo gjithçka ka humbur për Z. Macron. Ai mund ta ndihmojë veten në disa mënyra. Së pari, ai duhet të tregojë se ku qëndrojnë përparësitë e tij. Do të jetë e shtrenjtë, por nevojitet një formë e kreditimit të tatimit mbi të ardhurat e fituara: një subvencionim i duhur për pagën e ulët që rrit nxitjen e tyre për të punuar. (Një ekziston tashmë, por është shumë e vogël, zoti Macron ka premtuar ta ngrejë atë, por vetëm ngadalë.)
Kjo duhet të kishte shkuar krah për krah me heqjen e taksës së pasurisë. Së dyti, ai dhe qeveria e tij duhet të bëjnë më shumë për të promovuar dhe shpjeguar gjërat e mira që ata kanë bërë, por që janë nënvleftësuar – siç janë investimet në praktikë, apo lëvizjet që do ta bëjnë më të mundshme që bizneset të punësojnë të rinj për një kohë të gjatë me kontrata afatgjata. Shkalla e papunësisë është ulur me gjysmë përqind, megjithëse ende shumë e lartë në 9.1%.
Dhe së treti, zoti Macron duhet të ndryshojë. Nocioni i tij se francezët duan që presidenti i tyre të jetë i lirë dhe Jupiterian është i gabuar. Në një epokë ku populistët do të bëjnë dhe thonë gjithçka, një politikan që nuk mund t’i bindë njerëzit e zakonshëm që ai ose ajo i kupton, i pëlqen dhe dëshiron t’i ndihmojë, do të luftojë për të bërë diçka. Nuk do të duhet të marrë kompetenca mbinjerëzore për të reformuar Francën – vetëm ato njerëzore të durimit, bindjes dhe përulësisë.
