Kurimi i sëmundjeve fizike është dy llojesh:
Njëri lloj është kurimi instiktiv, me të cilin Allahu i Lartësuar ka pajisur çdo krijesë. Nuk ka nevojë për mjek që të kurosh të tilla ‘sëmundje’ (nevoja) si: uria, etja, i ftohti dhe lodhja, të cilat kalohen thjesht duke marrë të kundërtat e tyre.
Lloji i dytë është kurimi që ka nevojë për analizë dhe diagnostikim. Ai shërben për luftimin dhe qëndresën ndaj sëmundjes, si edhe për ekuilibrimin e gjendjes (temperamentit) së të sëmurit, të cilët rrjedhojnë nga temperatura, nxehtësia, ftohtësia e thatësia ose nga gërshetimi i tyre me njëra-tjetrën.
Sëmundjet e tipit të dytë ndahen në dy grupe: ato që janë pasojë e shkaqeve fizike dhe ato që lidhen me temperamentin. Këto sëmundje pra, vijnë prej shkaqeve fizike ose prej ndryshimeve që prekin sjelljen dhe karakteristikat themelore të trupit. Dallimi mes dy llojeve është se sëmundjet e temperamentit shfaqen pasi janë asgjësuar shkaqet fizike dhe në trup mbeten pasojat e tyre, të cilat ndryshojnë më pas temperamentin.
Për sa u përket sëmundjeve me shkaktarë fizikë (prejlëndorë), ato kanë në vete edhe faktorët e tyre. Pra, në këto raste, fillimisht duhet vështruar me kujdes shkaku, më pas të studiohet sëmundja, e pastaj përcaktohet kura e nevojshme.
Po ashtu, për zbrapsjen dhe largimin e sëmundjeve që prekin disa organe apo që sjellin ndryshime e shformime në organe të tjera, qoftë në formë, hapësirë, ashpërsi, butësi, numër, eshtra etj., lypset një analizë dhe studim i thellë.
Kur organet e trupit funksionojnë siç duhet, thuhet se janë “të lidhura me njëra-tjetrën”; në të kundërt, thuhet se ato e “kanë humbur lidhjen me njëra-tjetrën”. Sëmundje që prekin dhe tjetërsojnë organet janë sëmundjet më të përgjithshme që prekin trupin.
Siç e thamë, të njëjtat sëmundje ndikojnë negativisht në sjelljen trupore apo në temperament. Ndryshimet që shoqërojnë të tilla sëmundje paraqiten në tetë forma, katër nga të cilat janë të thjeshta dhe katër të përbëra. Të thjeshtat janë: ftohtësia, nxehtësia, lagështia dhe thatësia. Të përbërat janë: nxehtësi dhe lagështi, nxehtësi dhe thatësi, ftohtësi dhe lagështi ose ftohtësi dhe thatësi. Këto sëmundje, edhe një herë, vijnë prej shkaqeve fizike ose prej ndryshimeve që prekin gjendjen dhe karakteristikat themelore të trupit.
Trupi i njeriut ndodhet në njërën nga këto tri gjendje: gjendja normale, gjendja jonormale dhe gjendja e ndërmjetme. Kur gjendja është normale, trupi është i shëndetshëm. Gjendja e dytë është vetë sëmundja, kurse e treta është gjendje mesatare, e cila qëndron ndërmjet dy gjendjeve të tjera. Dihet se për të kaluar nga një skaj në një tjetër të kundërt, duhet një fazë e ndërmjetme.
Trupi kalon në gjendje jonormale, për shkaqe të brendshme, sepse ai është i përbërë nga nxehtësia, ftohtësia, thatësia dhe lagështia. Por ai kalon në gjendje jonormale edhe për shkaqe të jashtme, të cilat mund ta gjejnë trupin delikat e të dobët dhe ta dëmtojnë atë.
Çrregullimet në trup mund të vijnë nga temperamenti i keq, i cili nuk është ekuilibruar, nga sëmundja që prek ndonjë organ, si dhe nga dobësia e përgjithshme e trupit, madje edhe e shpirtit, i cili bart mjaft energji e forcë. Sëmundja mund të shkaktohet nga shtimi i diçkaje, e cila nuk duhet të shtohet, ose nga pakësimi i diçkaje, e cila nuk duhet të pakësohet. Shkak, gjithashtu, mund të jetë shkëputja e diçkaje, e cila duhet të jetë e lidhur, ose nga bashkimi i diçkaje, e cila nuk duhet të jetë e bashkuar. Sëmundja vjen edhe prej zmadhimit të diçkaje, e cila nuk duhet të zmadhohet, ose prej ndryshimit të vendit a formës së disa organeve të trupit.
Mjeku është ai që e dallon se çfarë e pengon lidhjen e organeve dhe çfarë duhet që ato të jenë të lidhura. Ai dallon se çfarë gjëje e dëmton shëndetin kur ajo shtohet dhe çfarë kur ajo pakësohet. Mjeku përpiqet të japë ato gjëra që sjellin shëndetin e mirë, ato që ruajnë shëndetin e mirë dhe ndihmon që të zbrapsë sëmundjen nëpërmjet të kundërtit të saj ose duke rekomanduar një dietë të përshtatshme.
Ju do të shihni se të gjitha këto parime përputhen me traditën dhe udhëzimet profetike, me lejen, ndihmën dhe suksesin e Allahut të Lartësuar!
Pejgamberi (s.a.u.s.) mjekohej vetë dhe këshillonte familjarët e shokët e tij që të mjekoheshin
Nuk ishte traditë e Pejgamberit (s.a.u.s.) dhe as e shokëve të tij që të mjekoheshin me ilaçe “të përbëra”, të ashtuquajtura akrabadhejn (pharmacopoeia).
Shumica e barnave të atëhershme ishin të thjeshta. Ndonjëherë, ata merrnin ndonjë substancë plotësuese, për të përforcuar efektin e barit kryesor ose për ta bërë atë sa më të pranueshëm. E tillë ka qenë, dhe është ende, tradita mjekësore e shumicës së popujve arabë, turq dhe beduinë. Ndërsa barnat “e përziera” janë përdorur nga romakët dhe grekët. Edhe ilaçet indiane kanë qenë më së shumti të thjeshta.
Të gjithë mjekët janë të një mendimi, se: nëse është i mundur mjekimi nëpërmjet një diete ushqimore, nuk kalohet te barnat. Gjithashtu, nëse është i mundur kurimi me barna të thjeshta, nuk duhen përdorur ato të përbërat. Ata thonë: për çdo sëmundje që mund të shmanget me masa mbrojtëse dhe disiplinim të ushqimit nuk duhet kërkuar shërimi me ilaçe. Ata thonë gjithashtu që: mjeku i mirë nuk duhet të gjejë si zgjidhje të parë ilaçin, sepse nëse ilaçi nuk gjen në trup se çfarë të asgjësojë prej sëmundjes, apo gjen një sëmundje që nuk i përshtatet, apo gjen sëmundjen e përshtatshme por është në dozë më të madhe se ajo apo në cilësi më të fortë, në këto raste ai e dëmton shëndetin.
Mjekët më të mirë përdorin kryesisht barnat që kanë vetëm një përbërës. Mjekimi duhet të jetë i ngjashëm ose i lidhur me llojin e ushqimit që njeriu ha zakonisht. Njerëzit që hanë ushqim të thjeshtë dhe natyror sëmuren rrallë, ndërsa ata që hanë zakonisht ushqime të përziera, me shumë përbërës, kur sëmuren, në shumicën e rasteve u duhen ilaçe të përbëra. Sëmundjet e njerëzve që jetojnë në shkretëtira janë zakonisht të thjeshta, prandaj dhe barnat e thjeshta janë më të përshtatshme për ta. Këto janë fakte të njohura për shkencën e mjekësisë.
Mjekësia profetike përmban në vetvete një element hyjnor. Ky element e bën krahasimin e mjekësisë profetike me mjekësinë e doktorëve profesionistë të ngjashëm me krahasimin e mjekësisë profesioniste me mjekësinë amatore. Mjekët më të mirë pajtohen me këtë fakt, pasi shkenca ku ata lëvrojnë është fryt i përqasjeve, eksperimentimeve, frymëzimeve, vizioneve dhe hipotezave. Disa nga ata pranojnë se njohuritë e tyre janë përftuar nga vëzhgimi i botës së kafshëve. Për shembull, ata vërejnë se macet, kur hanë ndonjë krijesë helmuese, shkojnë dhe lëpijnë pastaj vajin e kandilit, për të neutralizuar efektin e helmit. Ata kanë parë gjithashtu, se, kur gjarpri ka probleme me sytë, shkon dhe i fërkon sytë te gjethet e maraqit.[1] Po ashtu, thonë ata, disa shpendë pinë ujë deti, kur vuajnë nga shtërzimi i barkut. Përveç këtyre, ka edhe plot shembuj të tjerë të ngjashëm, që doktorët i përmendin nga vëzhgimet që i kanë bërë natyrës.
Kjo lloj njohurie nuk mund krahasohet me Shpalljen që Allahu i Lartësuar ia zbriti Profetit të Tij, ku i shpjegoi se çfarë i bënte dobi dhe çfarë e dëmtonte. Mjekësia e tyre në krahasim me Shpalljen është njëlloj sikurse dituria e tyre përballë dijes që sollën profetët. Madje, në Shpalljen e Profetit (s.a.u.s.) gjejmë ilaçe që shërojnë sëmundje të cilat është e pamundur t’i shërojnë edhe mjekët më të mëdhenj, sepse njohuritë dhe përvoja e tyre nuk mund ta arrijnë dijen e Shpalljes, e po kështu edhe vëzhgimet e tyre krahasuese nuk bëjnë punë.
Pejgamberi (s.a.u.s.) na mësoi se si kurohet zemra nga çdo gjë që e sulmon atë. Recetat profetike forcojnë zemrën dhe rrisin mbështetjen e plotë tek Allahu dhe varësinë prej Tij. Ai (s.a.u.s.) na mësoi të drejtuarit vetëm tek Allahu, të përgjëruarit dhe lutjen me përunjësi vetëm përpara Tij, nënshtrimin dhe bindjen e plotë ndaj Tij, na mësoi që shërimin ta gjejmë nëpërmjet sadakasë, lutjes së sinqertë, pendimit të plotë, kërkimit të faljes, bamirësisë ndaj krijesave, ndihmës së njerëzve në nevojë, përpjekjes për largimin e vështirësive dhe fatkeqësive nga të goditurit me to. Të tilla “ilaçe” dhe mënyra kurimi i kanë provuar shumë e shumë njerëz, të cilët kanë parë më pas fryte që kanë qenë të paarritshme prej dijes dhe përvojës njerëzore.
Zemrat që janë të lidhura fort me Zotin e botëve (Krijuesin e sëmundjes dhe të ilaçit, Atij që rregullon çështjet e gjithësisë dhe që i shndërron ato sipas dijes dhe urtësisë së Tij absolute), kanë nevojë për disa ilaçe të veçanta, që kurrsesi nuk janë si ato që kërkojnë zemrat të cilat janë larg Zotit dhe që i kanë kthyer shpinën adhurimit të Tij. Për më tepër, nëse zemra dhe shpirti forcohen, ato ndihmojnë shumë në largimin e sëmundjes dhe mposhtjen e saj. Si mund ta mohosh që kura më efikase për sëmundjet që prekin zemrën dhe shpirtin është ajo kur njeriu gëzohet me praninë dhe afrimin e tij tek Allahu, te Krijuesi i tij, kur gjen prehje pranë Tij, shijon dashurinë e fortë për Të dhe kur ngazëllehet me përkujtimin e Tij? Këto fakte mund të mos pranohen veçse nga njerëz injorantë, sidomos ata që janë edhe të trashë nga mendtë, nga ata që janë larg Allahut dhe larg njohjes së realitetit të njeriut. Për shembull, ne do të përmendim më pas, me lejen e Allahut, shkakun pse leximi i Fatihasë e largoi[2] plotësisht ndikimin e helmit të akrepit, aq sa i helmuari u ngrit në këmbë sikur të mos i kish ndodhur gjë.
Për këto dy lloje të mjekësisë së Profetit (s.a.u.s.), ne do të flasim sipas mundësisë dhe njohurive tona të pakta. Por e lusim Atë që ka në dorë të gjitha mirësitë, që të na dhurojë sukses! Ai vërtet është Krenari, Dhuruesi i çdo mirësie!
[1] Maraqi (lat. foenicilum vulgare) – Bimë barishtore shumëvjeçare e ngjashme me koprën, me kërcell të degëzuar, me gjethe të holla si fije e me erë të mirë dhe me lulesë të verdhë, që rritet zakonisht nëpër ledhe në vende të thata e përdoret si erëz në gjellë ose si bimë mjekësore (shën. i përkth.).
[2] Flitet për një ngjarje në kohën e Profetit.
Zeadul Mead
Ibn Kajim El Xheuzije
