Gjithçka mbi aneminë

Anemia është një problem i vështirë për t’u trajtuar. Ajo shfaqet kur trupi nuk ka qeliza të mjaftueshme të shëndetshme të kuqe të gjakut. Qelizat e kuqe të gjakut sigurojnë oksigjen në indet e trupit.

 

Nivelet e ulëta të vitaminave ose të hekurit në trup mund të shkaktojnë disa lloje të anemisë. Këto nivele të ulëta mund të jenë rezultat i një diete të varfër, kushteve ose sëmundjeve të caktuara.

 

Për të rritur vitaminat ose nivelin e hekurit, mjeku mund t’i kërkojë pacientit për të ndryshuar dietën, të marrë vitaminë shtesë ose hekur. Shtojca të zakonshme janë vitaminë B12 dhe acidit folik (folate). Edhe Vitaminë C jepet ndonjëherë për të ndihmuar trupin të përthithë hekur.

 

Trupi ka nevojë për hekur për të prodhuar hemoglobinën. Trupi mund t’a ketë më lehtë të thithë hekurin nga mishi se sa nga perimet ose ushqime të tjera. Për të trajtuar aneminë, mjeku mund të sugjerojë konsumin e një sasie më të lartë mishi, sidomos mish i kuq (mish lope apo mëlçi), si dhe pule, gjeldeti, peshk. Spinaq dhe perimet të tjera me gjethe jeshile të errët, bizele, thjerrëza, fasule, soje. Fruta të thata, si kumbulla të thara, kajsi dhe rrush, drithëra.

 

 

 

Hekuri gjithashtu mund të përfshihet në vitaminat shtesë, duke u kombinuar zakonisht me multivitamina dhe minerale të tjera që ndihmojnë trupin për të thithur hekur.

 

Sasi të mëdha të hekurit mund të jenë te dëmshme, prandaj marrja e vitaminave shtesë dhe hekur duhet marrë vetëm kur rekomandohet nga mjeku.

 

Nivelet e ulëta të vitaminës B12 mund të çojnë në anemi. Kjo lloj anemie shpesh trajtohet me vitaminë shtesë B12. Burime të mira të vitaminës B12 përfshijnë: Prodhime drithrash me vitaminë B12 shtesë. Mish viçi, mëlçi, pula, dhe peshk. Vezët dhe produktet e qumështit (qumësht, kos, djathë). Ushqime të fortifikuar me vitaminë B12, të tilla si soje, perime.

 

Acidi folik (folate) është një formë e vitaminës B që gjendet në ushqime. Trupi ka nevojë për acid folik për të krijuar dhe për të mirëmbajtur qelizat e reja. Acidi folik gjithashtu është shumë i rëndësishëm për gratë shtatzëna. Kjo i ndihmon ato për të shmangur aneminë dhe nxit rritjen e shëndetshme të fetusit.

 

Burime të mira të acidit folik përfshijnë: Bukë, makarona, oriz dhe me acid folik shtese. Spinaqi dhe të tjera perimet me gjethe jeshile të errët, fasule. Mëlçi viçi, vezë. Banane, portokall, lëng portokalli, dhe disa fruta të tjera dhe lëngje.

 

 

 

Vitamina C ndihmon trupin për të absorbuar hekurin. Burime të mira të vitaminës C janë perime dhe fruta, sidomos agrume (portokall, mandarina, qitro, perime si speci jo djegës dhe fruta të ngjashme.

 

Fruta të tjera të pasura në vitaminë C përfshijnë kivi, luleshtrydhe, dhe pjepër.

 

Perime të pasura në vitaminë C përfshijnë brokoli, speca, lakër brukseli, domate, lakër, patate, dhe perimet me gjethe jeshile si rrepë dhe spinaq.

 

Hemoglobina është lënda qe i jep ngjyrën gjakut dhe që transporton oksigjenin në pjesë të ndryshme te trupit. Shenjat apo problemet kryesore qe sjell anemia vijne pikërisht si pasojë e mosoksigjenimit të mirë të indeve. Prej shenjave te pergjithshme (jo specifike vetëm për aneminë) të anemisë jane lodhja, rrahjet e shpeshta te zemrës, vështirësia në frymëmarrje, zbehja në lëkurë dhe sy etj. Nëse anemia është e rëndë mund të shfaqen edhe probleme si zhurma në vesh, dhimbje koke, marrje mendsh, rënie në peshë, humbje e oreksit etj. Pra dhe anemia ka gradat e saj.

 

 

 

 

Megjithëse shkaktarët e anemisë ndryshojnë nga mosha në moshë përsëri shkaqet më të shpeshta janë mungesa e hekurit, mungesa e acidit folik dhe mungesa e vitaminës B12.

 

Diagnoza e anemisë vendoset me analizat e gjakut kurse shenjat që vihen re ndihmojnë mjekun për diagnostikim dhe diagnozën diferenciale.

 

 

Është shkaku me i shpeshtë i anemisë. Hekuri është një komponent i rëndësishëm i hemoglobinës. Shkaqet jane te shumta e mes tyre:

 

Marrja e pakët me anë të dietës

 

Thithja e pakët nga organizmi (problemet me sistemin tretës si sëmundjet apo disa infeksione parazitësh)

 

Rritja e nevojës për hekur (p.sh në shtatzëni)

 

Hemoragjitë kronike (këtu futen edhe menstruacionet)

 

 

Me marrjen e hekurit me anë të preparateve nga goja. Dy muaj pas përdorimit të preparatit hemoglobina do të vejë në gjendjen normale, por për të mbushur edhe depot e hekurit në trup duhet një kohë prej 6 muajsh.

 

Për përthithjen sa më të mirë duhet marrë pa ngrënë por shpesh për të parandalaur disa efekte merret pas buke. Nuk duhet marrë bashkë me qumështin apo prodhimet e tij se i pakësojne thithjen.

 

Tek gratë shtatzana dhe ato që japin gji duhet dhënë hekur shtesë.

 

Acidi folik është i nevojshëm për rritjen dhe zhvillimin e qelizave të kuqe të gjakut të cilat përmbajnë hemoglobinë dhe transportojnë oksigjenin në pjesë të ndryshme të trupit.

 

Alkoli është një prej lëndëve që ndikon për keq në metabolizmën edhe kur behet fjale per thithjen e acidit folik. Gjithashtu rritja e nevojës ps.h në shtatzani. Shkak tjetër për mungesën e acidit folik janë sëmundjet e traktit tretes, ilaçet kontraceptive orale, disa ilaçe të epilepsisë dhe të kancerit.

 

Mungesa e vitaminës B12

 

Mungesa e një faktori të nevojshëm për thithjen e B12 (ky faktor prodhohet në stomak) sjell edhe mos përthithjen dhe si rrjedhojë edhe mungesën e vitaminës B12. Edhe vitamina B12 nevojitet për rritjen dhe zhvillimin e qelizave të kuqe të gjakut. Gjithashtu marrja e pakët nga jashtë shkakton mangësi sidomos tek vegjetarianët (por kjo do disa vite). Në disa nga problemet me stomakun, me ileumin terminal (një pjesë e zorrëve të holla) apo infeksione të parazitare, pankretiti kronik etj. gjithashtu shfaqet mungesa e B12. Edhe disa ilaçe ulin vlerën e B12.

 

 

 

Në shumicën e rasteve kurimi i anemisë varet direkt prej kurimit te sëmundjes bazë gjithashtu dhe dhënia apo vënia në vend e asaj lënde që mungon p.sh nëse ka hemoragji dhënia e gjakut e rrit hemoglobinën, nëse ka mungesë acidi folik apo B12 duhen dhënë nga jashtë ose duhet ushqyer me ushqime të pasura me këto lëndë. Duhet theksuar se kurimi i këtij problemi duhet bërë nën kontrollin e mjekut sepse duhet gjetur shkaku pas një vizite të detajuar dhe sigurisht një diagnozë e saktë është edhe çelësi i kurimit.