Si duhet zgjidhur kriza e punës. Në vendet e pasura të botës, vendet e lira të punës kanë mbetur të paplotësuara
Ndërkohë që vendet e pasura heqin masat kufizuese, po shfaqet një enigmë ekonomike. Bizneset po shprehin gjithnjë e më shumë shqetësime në lidhje me mungesën e fuqisë punëtore, edhe pse me miliona njerëz kanë mbetur të papunë.
Në Amerikë, rritja e shpenzimeve po krijon vende të lira pune, por pak njerëz duket se janë të gatshëm t’i plotësojnë ato. Numri i vendeve të lira të punës nuk ka qenë kurrë kaq i lartë, mbi 8 milionë, shkruan The Economist.
Mungesa e punëtorëve është një problem në rritje edhe në vende të tjera. Pronarët e bareve në Britani, të cilët hapën dyert për klientët më 17 maj, po kërkojnë punonjës. Në Australi, vendet e lira të punës janë 40% më të larta se para pandemisë. Europa ka dalë më ngadalë nga karantinat dhe masat kufizuese, por edhe atje, vendet bosh të punës janë më të larta se më parë në vende si Zvicra apo Gjermania.
Disa e shohin si shenjë pozitive nevojën për fuqi punëtore. Nëse puna e njerëzve është ende e kërkuar, atëherë ndoshta parashikimet se robotët do t’u marrin punët njerëzve, ishin të gabuara. Menaxherët e kompanive gjithashtu duhet të punojnë më shumë për të tërhequr staf. McDonald’s po rrit pagat; klubet e Anglisë kanë hequr kërkesat e kualifikimit; firma të tjera po i paguajnë njerëzit vetëm për t’u paraqitur në një intervistë. Rritja e pagave është e fortë, më shumë se 3% në Amerikë. Kjo sigurisht që është diçka e mirë. Pas një viti në karantinë, kush do ta shihte me sy të keq rritjen e pagave për punëtorët?
Por nuk duhen shpërfillur rreziqet e trazirave në tregun e punës. Lufta e kërkesave midis punëdhënësve mund të shkaktojë një spirale inflacioniste. Dhe mungesat rëndojnë mbi ekonominë. Një kompani ndërtimi që nuk mund të gjejë dot punëtorë, do të ndërtojë më pak shtëpi të reja, duke goditur ekonomikisht edhe dekoruesit e shtëpive. Bizneset që janë ende duke u rimëkëmbur nga kriza, mund të përballen me një goditje tjetër financiare.
Inflacioni i lartë dhe falimentimet mund të mos ndodhin kurrë. Por mungesat e sotme të punëtorëve janë gjithashtu humbje e madhe e talentit. Duke përfshirë edhe ata që janë në skemat e ndihmës për të papunët, ne vlerësojmë se në botën e pasur po punojnë 30 milionë më pak njerëz sesa para pandemisë. Një numër kaq i madh të papunësh ka një kosto të madhe, jo vetëm në pagat e humbura, por edhe në aspektin e shëndetit dhe dinjitetit të tyre.
Për t’i nxitur tregjet e punës që të funksionojnë më mirë, qeveritë duhet të marrin në konsideratë tre elemente: pagat, pasaportat dhe durimin. Marrim së pari pagat. Në Amerikë, biznesmenët janë të bindur se mungesa e fuqisë punëtore është pasojë e shpërblimeve prej 300 dollarësh në javë nga qeveria për të papunët. Sidoqoftë, ekspertët nuk janë të sigurt nëse stimujt ekonomikë i shtyjnë vërtet njerëzit që t’i bëjnë bisht punës.
Provat janë të pamjaftueshme edhe në vende të tjera. Duket e natyrshme që për shembull, pjatalarësit në Britani do të parapëlqenin të përfitonin 80% të pagës duke mos punuar, në vend që të qëndronin në një kuzhinë të nxehtë për 12 orë në ditë, për të marrë pagën e plotë. Sidoqoftë, Australia hoqi dorë nga skema e papunësisë në mars dhe prapë mungesat e fuqisë punëtore janë thelluar.
Duke pasur parasysh këtë pasiguri, zgjidhja nuk është heqja e ndihmave sociale, por rikonceptimi i tyre në mënyrë që të inkurajohet puna. Arizona po rialokon disa nga paratë e përdorura për ndihmat për të papunët, duke ofruar paga 2,000 dollarë për njerëzit që nisin një punë me kohë të plotë. Provat nga recesionet e kaluara për shpërblimet e rikthimit në punë janë inkurajuese.
Së dyti janë pasaportat, të cilat lidhen me emigracionin. Kontrollet e përkohshme të kufijve për të ndalur virusin janë të nevojshme, por ato nuk duhet të zgjasin përtej pandemisë. Në Zelandën e Re, emigracioni vjetor neto ka rënë nga 92,000 në 7,000. Australia po humbet emigrantët. Britania gjithashtu po përballet me ndryshimet e emigracionit për shkak të Brexit. Kjo është arsyeja pse në shumë vende, disa industri si hoteleria që mbështeten te të huajt, përballen me mungesa shumë të mprehta. Politikanët duhet ta kenë të qartë se kufijtë e mbyllur do të kenë çmim të dhimbshëm.
Kërkesa e fundit është durimi. Shumë njerëz po e shmangin punën për shkak të frikës nga virusi Covid-19. Këto shqetësime duhet të zbehen me vaksinimin e më shumë njerëzve. Disa industri po përjetojnë humbje të vendeve të punës, edhe ndërkohë që pjesë të tjera të tregut po lulëzojnë, si shoferët shpërndarës ose tutorët e jogës në distancë. Përballë ndryshimeve të një shkalle të tillë, njerëzve mund t’u duhet më shumë kohë për të gjetur karriera të reja. Një treg i trazuar pune nuk është në interesin e askujt. Koha dhe politikat e duhura do t’i zhbllokojnë pengesat.
