Dialogu e mëposhtëm është biseda zyrtare e protokollit më të lartë të zhvilluar në Kremlin në zyrën e Joseph Vissarionovich Stalinit.
Ajo është regjistruar gjatë takimit zyrtar të vizitës në prill 1947, të delegacionit të nivelit të lartë të Jugosllavisë nën drejtimin e numrit dy të saj Edvard Kardelj, ministrit të Jashtëm jugosllav Stanoje Simic dhe ambasadorit jugosllav në Moskë, Vladimir Popovic. Stalini e cilëson besnikërinë e shqiptarëve si besnikëri qeni.
Zyrtarët diskutojnë dhe për Enver Hoxhën.
Stalini: Si ju shkojnë punët me Shqipërinë? Enver Hoxha po ankohej rreth këshilltarëve të juaj politik në armatën e tyre, kinse ju po ua dobësoni disiplinën, apo çfarë është puna?
Kardelji: Kjo për ne është diçka e re. Neve në lidhje me këtë nuk na kanë thënë asgjë.
Stalini: Çfarë prejardhje kanë shqiptarët?
Kardelji: Ata janë pasardhës të Ilirëve.
Stalini: Më kujtohet kur Titoja më fliste se ata (lexo shqiptarët Sh. V.) janë shumë të ngjashëm me baskët.
Kardelji: Po, ajo është e vërtet.
Stalini: Si duket ai popull është mjaft i prapambetur dhe primitiv.
Ndërhynë ambasadori Jugosllaven në Rusi.
Popovici: Por, janë trima dhe besnik të mëdhenj.
Stalini: Po, ata mund të jenë besnik si qentë. Ajo është karakteristikë e popujve primitivë. Tek ne, ashtu besnik kanë qenë çuvashët (popull në Rusi me prejardhje të përzier turko-finlandezo-ugare Sh. V.). Carët e Rusisë i mbanin për roje personale…
***
Stalini: A e njihni Enverin mirë? Çfarë mendimi keni ju për te? A është ai njeri i qëndrueshëm? A do të mbetet deri në fund me neve?
Kardelji: Mendimi jonë për te është kryesisht si njeri i mirë dhe i ndershëm edhe pse ka mjaftë vija të intelektualit provincial. Në luftë ka pas qëndrim stoik dhe populli e donë. Por, i mungojnë njohuritë marksiste-leniniste. Megjithatë, ne konsiderojmë se ai do mbetej i qëndrueshëm. Sipas mendimit tonë njeriu më i qëndrueshëm atje është Koçi Xoxe, i cili është punëtor, por që edhe atij i mungon arsimimi i tillë.
Stalini: Ata dy kishin një mos marrëveshje…
Kardelji: Tani ajo është përmirësuar.
Stalini: Çfarë mendoni ju?
Molotovi: Unë mendojë se mendimi i jugosllavëve është i drejtë. E kam parë Hoxhën në Paris. Ka pamje të bukur dhe lë një përshtypje të mirë. Është mjaft i kulturuar, por në edukatën e tij vërehet ndikimi i perëndimit…
***
Simici: Ka të dhëna që thonë se shqiptarët janë populli më i vjetër në Gadishullin Ballkanik. Disa fjalë prej tyre vërtetojnë se gjuha shqipe është më e vjetër se greqishtja. Fjala e tyre “Afrodita” është huazuar nga gjuha shqipe. Në gjuhën greke kjo nuk ka kuptim.
Stalini: Ky popull ka mbetur shumë mbrapa në zhvillim.
Popovici: Shqiptarët janë shumë trima dhe njerëz besnikë.
Stalini: Të tillë kanë qenë tek ne çuvashët. Carët rusë i merrnin ata në gardën personale.
Kardelji: Tek ne, në territorin e Kosovës dhe Metohisë edhe sot jetojnë më shumë shqiptarë sesa serbë. Ne mendojmë, që më vonë, kur të vendosim lidhje më të ngushta me shqiptarët, këto territore t’ua japim atyre.
Stalini: Po si janë ndodhur shqiptarët në këto territore?
Kardelji: Janë vendosur në këtë krahinë në kohën e turqve. Ndërsa, një pjesë e popullsisë është asimiluar.
Stalini: Po si ka mundësi që një popull me nivel më të ulët zhvillimi, ka mundur të arrijë një gjë të tillë? Si shpjegohet kjo?…kohaislame
