Leukemia shpeshherë mendohet si sëmundje e fëmijëve, por faktikisht prek më shumë të rritur, ndërsa është më e zakonshme te meshkujt sesa te femrat.
Faktikisht nuk ka asgjë që mund të bëni për të parandaluar leukeminë. Është kanceri i qelizave të gjakut, i cili shkaktohet nga rritja e numrit të qelizave të bardha të gjakut në trup.
Si shkaktohet?
Gjaku ka tri lloje të qelizave: qelizat e bardha të gjakut të cilat i luftojnë infeksionet, qelizat e kuqe të gjakut që e shpërndajnë oksigjenin dhe trombocitet të cilat e parandalojnë gjakun të trashet.
Çdo ditë prodhohen miliarda qeliza të reja të gjakut – shumica prej të cilave janë qeliza të kuqe të gjakut. Por kur keni leukemi, trupi juaj prodhon më shumë qeliza të bardha të gjakut sesa që nevojitet.
Ka dy lloje kryesore të qelizave të bardha të gjakut: qelizat lipoide dhe qelizat mieloide. Leukemia mund të shkaktohet në secilin lloj të këtyre dyjave.
Këto qeliza të leukemisë nuk mund ta luftojnë infeksionin në mënyrën normale që e luftojnë qelizat e bardha të gjakut. Dhe për shkak se ka shumë nga to, ato fillojnë të ndikojnë në mënyrën se si ndikojnë shumica e organeve kryesore të trupit. Eventualisht, nuk do të ketë më mjaftueshëm qeliza të kuqe të gjakut për t’ju furnizuar me oksigjen, nuk do të ketë mjaftueshëm trombocite, apo mjaftueshëm qeliza normale të bardha të gjakut që i luftojnë infeksionet.
Përveç infeksioneve, ky fenomen mund të shkaktojë probleme si anemia, prerjet dhe gjakderdhja.
Llojet e leukemisë
Leukemia ndahet në dy mënyra:
a) Duke u bazuar në sa shpejt zhvillohet dhe keqësohet
b) Duke u bazuar në cilin lloj të qelizave të gjakut është e përfshirë (pra zakonisht në lipoide apo mieloide).
Këto lloje pastaj ndahen në dy kategori: akute apo kronike.
1. Leukemia akute shkaktohet kur shumica e qelizave anormale të gjakut qëndrojnë të papjekura dhe nuk mund të kryejnë funksione normale. Pra keqësohet shumë shpejt.
2. Leukemia kronike ndodhë kur ka disa qeliza të papjekura, por tjerat janë normale dhe mund të funksionojnë normalisht. Kjo do të thotë se gjendja keqësohet, por më ngadalë.
Shkaktarët e leukemisë
Askush nuk e din sa saktësisht çka e shkakton leukeminë. Njerëzit të cilët diagnostikohen me leukemi kanë disa kromozome anormale, por kromozomet nuk janë shkaktarë të leukemisë.
Përderisa leukemia nuk mund të parandalohet, mund të jetë e mundshme se disa gjëra në ambientin tuaj mund ta shkaktojnë zhvillimin e saj. P.sh., nëse jeni duhanpirës, ju jeni më të prirë për disa lloje të leukemisë sesa ata që nuk janë duhanpirës. Leukemia gjithashtu është e ndërlidhur me sasi të larta të ekspozimit të rrezatimeve, dhe disa kimikaleve të caktuara.
Disa lloje të kimioterapisë dhe terapisë me rrezatime të cilat shfrytëzohen për të trajtuar llojet e ndryshme të kancerit, faktikisht mund ta shkaktojnë leukeminë.
Mundësitë për ta zhvilluar leukeminë varen nga llojet e ilaçeve të kimioterapisë që përdoren.
Historia e shëndetit familjar është gjithashtu faktor rreziku për leukemi. P.sh., nëse një binjak identik diagnostikohet me një lloj të caktuar të leukemisë, mundësitë janë 20 për qind që edhe binjaku tjetër të diagnostikohet brenda një viti. /tg
