Dr Mustafa Mahmud
NDËRGJEGJJA
Tha miku im:
– Ju për ndërgjegjen flitni sikur ajo të ishte diç absolute, ndonëse është një prej prodhimeve shoqërore: hiç më tepër se një monedhë e aluminit të prerë, e shtypur dhe e formuar në furrën e afarizmit shoqëror. Ne konsiderojmë se ndërgjegjja i ndërron parimet dhe ligjshmëritë e veta sipas interesave vijuese.Ajo pra, nuk është fare absolute. Për vlerën e cila sjell dobi themi se është e mirë, kurse për vlerën e cila sjell dëm themi se është e keqe, po edhe sikur ajo vlerë të jetë edhe vetë pafajësia të cilën ju e ruani si sytë tuaj.
I thashë atij duke e ruajtur me atë rast qetësinë e plotë.
– Po… Ky është mendimi i filozofisë materialiste… si po dëgjoj… ndërgjegjja është pushtet i qortimit dhe vërejtjes i mugulluar prej faktorëve shoqërorë. Në realitet, ajo është përvojë e tubuar e cila ndryshon prej një personi në tjetrin, prej një kohe në tjetrën dhe prej një populli në tjetrin. Kështu ju mendoni dhe flitni. Mirëpo e vërteta është krejtësisht tjetër. Ndërgjegjja është dritë të cilën All-llahu xh.sh. e vendosi në natyrën e njeriut. Ajo është tregues dhe “busull” me të cilën lindemi. Kjo dritë na udhëzon nga të vërtetat. I gjithë roli i faktorit shoqëror reduktohet në “pastrimin” e qelqit të asaj busulle dhe shkëlqimin e saj.
Ne kemi shumë argumente të cilat flasin në favor të pohimeve tona, ndërsa pohimet e juaja i demantojnë. Do t’i përmendim vetëm disa prej tyre:
P.sh. Shiko botën shtazore e cila nuk njeh shoqëri në kuptimin e rëndomtë të fjalës. Në të ka fenomene të panumërta shumë interesante dhe të çuditshme. Shih. p.sh. macen e cila pas kryerjes së nevojës kthehet dhe e mbulon me dhe. Në cilën “shoqëri macesh” ajo e ka mësuar këtë. Prej nga ajo të dallojë ndyrësinë prej pastërtisë? Pastaj, e sheh macen duke e grabitur peshkun dhe kur e zë në vepër dhe për këtë e rrah, vëren se si ajo përulet dhe kapsallit sytë, haptas duke ndier se ka bërë diç që është e ndaluar. Ose e vëren se si, duke luajtur me fëmijët nëpër shtëpi, e rrëzon saksinë e cila thehet. Çka ndodh me atë rast. Macja prej frike ik dhe fshehet nën karrige, duke ndier se ka bërë diç, për të cilën ndoshta do të dënohet.
Të gjitha këto janë dëshmi dhe manifestime të ekzistimit të ndërgjegjes. Në pushtetin e maceve nuk ekziston nevoja për kultivimin e këtyre ndjenjave. Pastaj ne e dimë se në të vërtetë nuk ekziston “shoqëria e maceve”.
Ta shikojmë tash një fenomen tjetër – zakonin e besnikërisë bashkëshortore te pëllumbat dhe të mendojmë për te. Pastaj fisnikëria e kalit e cila pasqyrohet nëpërmjet lidhjes së tij me të zotin; kryelartësia e luanit dhe njëkohësisht ngritja e tij mbi atë që mos ta sulmojë prenë e tij pas shpine; turpërimi i deves mashkull dhe ndërprerja e aktit seksual sapo të hetojë se dikush po e shikon. Pastaj aty është edhe rasti i luanit me stërvitësin e luajve në cirkun nacional të Kajros, kur luani pas shpine i vërsulet stërvitësit Muhamed El-Hilvi dhe duke ia ngulur kthetrat në shpatulla i shkakton plagë vdekjeprurëse. Çka ndodh me luanin menjëherë pas kësaj, të dëgjojmë nga nëpunësit e cirkut të përmendur. Ata thanë se luani menjëherë pas asaj fatkeqësie plotësish e bojkoton marrjen e ushqimit. Tërhiqet në kafazin e tij të cilin nuk e lëshon. E transferojnë në njërin prej kopshteve zoologjike. Ia lëshojnë një luaneshë, që të mund të dëfrehet. Mirëpo ai e plagosë luaneshën dhe e “përzë” përjashta. Edhe më tutje e bojkotonte ushqimin. Pas kësaj filloi ta kafshojë këmbën e tij “mëkatare” duke e këputur copa-copa. Plagët aq shumë i rridhnin gjak, saqë në fund luani ngordhi.
Çka shohim, kafsha pra bën vetëvrasje duke u penduar dhe duke paguar dëmshpërblim për krimin e bërë. Nga cila shoqëri në pushtetin e luajve, luani i përmendur i ka mësuar këto zakone dhe në shoqërinë e tyre copëtimi i njeriut a paraqet krimin i cili dënohet me vetëvrasje?! Ne këtu jemi para fakteve të fisnikërisë, moralit dhe ndërgjegjes të cilat nuk i hasim shpesh as te njerëzit.
Ne jemi para dështimit të plotë të çfarëdo shpjegimi dhe kuptimi materialist të ndërgjegjes. I vetmi shpjegim i drejtë për të gjitha këto është ai të cilin e jep feja, i cili thekson se ndërgjegjja është dritë të cilën Zoti xh.sh. e mbolli në natyrën e njeriut dhe roli i gjithmbarshëm i faktorit social shqyrtohet në pastrimin e të keqes prej shpirtit, që të mund ai më shpejt ta zbulojë dhe ta kuptojë këtë dritë të Zotit. Kështu mund të komentohet edhe rasti i luanit dhe stërvitësit të tij. Jeta e përbashkët, dashuria reciproke dhe shoqërimi e kanë kalitur shpirtin shtazor, i cili, duke iu falënderuar kësaj, ia doli që ta ndezë dritën e Të Gjithëmëshirshmit. E vërejtëm luanin i cili pas rastit në cirk fort u dëshpërua. Ai u pendua dhe në fund bëri vetëvrasje për shkak të asaj që bëri, duke u sjellë kështu si njeriu.
“Çka është hallall (e lejuar) është e qartë, dhe çka është haram (e ndaluar) është e shpjeguar…”, thotë Muhammedi a.s.
“Kërko shpjegim prej zemrës tënde edhe nëse ke marrë (shpjegim) prej njerëzve”.
Nuk nevojitet të kryhet Fakulteti i Sheriatit që të mund të dihet se çka është e drejtë e çka e gabueshme; ç’është e vërtetë e çka jo, që të mund të dallohet harami prej hallallit. Në zemrën e secilit prej nesh Zoti xh.sh. e ka vendosur fakultetin e sheriatit dhe peshoren e cila nuk gabon. Gjithçka që kërkohet prej secilit nga ne është që t’i pastrojmë shpirtrat tanë prej rrobave të materies dhe shtresës së impulsit, të shikojmë, shqyrtojmë, mësojmë dhe të mund t’i dallojmë gjërat pa shkopin i cili quhet “përvojë sociale”, por me dritën e Zotit e cila quhet “ndërgjegje”.
“O besimdrejtë, nëse ju u përmbaheni dispozitave të Zotit, dhe u shmangeni ndalimeve të Tij, Ai do t’ju udhëzojë që të mund të dalloni të vërtetën nga e pavërteta.” (El-Enfal, 29).
Zoti xh.sh. thotë në një hadith – kudsijj prej sufistit Muhamed bin Abdul-Xhebbar:
“Si mund të dëshpërohesh prej Meje kur në zemrën tënde gjendet I dërguari Im dhe ai i cili flet në emrin Tim?!”.
Ndërgjegjja është e vërtetë e pandryshueshme. Edhe vlerat themelore morale etike po ashtu janë të pandryshueshme. Vrasja e njeriut të pafajshëm asnjëherë nuk do të bëhet vlerë, e po ashtu as vjedhja, as rrena, ofendimi, shkelja e kurorës, panjerëzia, brutaliteti, hipokrizia, tradhtia etj. Të gjitha këto janë të meta morale dhe si të tilla do të mbeten sa të jetë bota.
Nga ana tjetër dashuria, mëshira, sinqeriteti, bujaria, fjala e mirë dhe bamirësia janë vlera dhe si të tilla do të mbeten për të gjitha kohët – përveç nëse çrregullohen qiejt e Toka dhe sundon marrëzia dhe errësohet mendja.
