Në një kohë kur bota po zvarritet drejt një procesi të pakontrollueshëm që çon në paqëndrueshmëri për shkak të terrorizmit, konfliktit të brendshëm dhe luftërave, kemi hyrë në Ramazan, muajin e mëshirës dhe faljes.
Në një kohë kur bota po zvarritet drejt një procesi të pakontrollueshëm që çon në paqëndrueshmëri për shkak të terrorizmit, konfliktit të brendshëm dhe luftërave, kemi hyrë në Ramazan, muajin e mëshirës dhe faljes, me lajmet e martirëve përsëri nga Gaza, që është plagë gjakderdhëse e botës. Në përvjetorin e Deklaratës së Pavarësisë së Izraelit dhe të dëbimit me forcë të rreth 750,000 palestinezëve nga atdheu i tyre, të cilët ishin bërë refugjatë në vendin e tyre, ata që përpiqen të imponojnë paqen përmes shtypjes së tyre, ishin përsëri në punë.
Statusi i Jerusalemit
Nuk është pa arsye se Jerusalemi, që konsiderohet i shenjtë nga të gjitha fetë hyjnore, iu dha një status i veçantë. Ka një arsye pse një shumicë e madhe e vendeve të botës nuk e njohin Jerusalemin si kryeqytetin e ndonjë shteti dhe që kanë një ambasadë në qytet. Në të vërtetë, sipas Rezolutës 181 të Kombeve të Bashkuara të vitit 1947, Jerusalemi duhej të administrohej nga OKB-ja nën një regjim të veçantë ndërkombëtar.
Pas themelimit në vitin 1948, Izraeli fillimisht pushtoi Jerusalemin Perëndimor dhe pastaj edhe Jerusalemin Lindor në vitin 1967 pas
Luftës Gjashtë ditore. Në Rezolutën Nr. 242, Këshilli i Sigurimit i OKB-së përcaktoi kushtet e nevojshme për një paqe të drejtë dhe të qëndrueshme dhe kërkoi tërheqjen e trupave izraelite nga territoret e pushtuara gjatë luftës së vitit 1967. Por, Izraeli e konsideron Jerusalemin, ku ndodhet edhe parlamenti dhe ministritë e tij, si kryeqytetin e saj “de facto”. Në vitin 1980 Izraeli miratoi “Ligjin e Jerusalemit” dhe deklaroi se “Jerusalemi, i plotë dhe i bashkuar, është kryeqyteti i Izraelit”. Megjithatë, ky ligj u shpall i pavlefshëm me Rezolutën Nr. 478 të OKB-së, e cila u bëri thirrje vendeve që kishin mbajtur ambasadat në Jerusalem për t’i transferuar ata në Tel-Aviv. Pas rezolutës, trembëdhjetë vende që mbanin ambasadat në Jerusalem (Bolivia, Kili, Kolumbia, Kosta Rika, Republika Dominikane, Ekuadori, El Salvadori, Guatemala, Haiti, Holanda, Panama, Uruguai dhe Venezuela) i zhvendosën në Tel-Aviv.
Çfarë dëshiron të bëjë SHBA-ja?
Në vitin 1995, Kongresi i SHBA miratoi Aktin e Ambasadës së Jerusalemit, që është në kundërshtim të rezolutës 478 të KS të OKB-së, dhe që parashikon zhvendosjen e ambasadës nga Tel-Avivi në Jerusalem duke i kërkuar qeverisë federale të njohë Jerusalemin si kryeqytetin e Izraelit. Megjithëse ligji bëri thirrje që ambasada të zhvendoset nga Tel-Avivi në Jerusalem jo më vonë se maji i vitit 1999, për dy dekadat e fundit, administratat e njëpasnjëshme amerikane kanë përdorur në mënyrë të përsëritur çdo gjashtë muaj dispozitat e heqjes dorë nga Akti, duke përmendur ndjeshmërinë e çështjes dhe pasojat e mundshme negative për Lindjen e Mesme.
Më 6 dhjetor 2017, njëqind vjet pas Deklaratës së Balfourit të vitit 1917, e cila premtoi të krijonte një atdhe hebre në ish-territorin osman të Palestinës, Presidenti i 45-të i SHBA, Donald Trump njoftoi se SHBA do ta njohin Jerusalemin si kryeqytetin e Izraelit. Ishte një deklaratë historike ende e pafat për shkak të ndikimeve të mundshme negative mbi paqen dhe stabilitetin në Lindjen e Mesme e cila është pjesë e një përpjekjeje për të fituar legjitimitetin ndërkombëtar për okupim.
Megjithëse e dinte shumë mirë që ky vendim që është hapur kundër të drejtës ndërkombëtare do të rriste tensionin dhe do të shkaktonte konflikt në të gjithë rajonin, SHBA-të thanë “po” për atë që e gjithë bashkësia ndërkombëtare hodhi poshtë dhe e zhvendosi ambasadën e saj në Jerusalem. Për palestinezët, ky vendim nuk ishte i ndryshëm nga muri i ndarës apo bllokada e Gazës. Ky veprim i SHBA-së që nuk hoqi dorë, pavarësisht reagimit të fortë nga komuniteti ndërkombëtar, shkaktoi zemërim dhe pakënaqësi mes palestinezëve. Rrjedhimisht, mijëra civilë që kërkojnë drejtësi dhe të drejta nëpërmjet mosbindjes civile dhe rezistencës së padhunshme, janë përballur me forcë, shtypje, gjak dhe lot në mënyrë joproporcionale. Palestinezët u martirizuan ose u gjuajtën, para komunitetit ndërkombëtar dhe mediave, nga policia izraelite ndërsa mijëra të tjerë u plagosën. Është bërë e qartë edhe një herë se në përvjetorin e 70-të, të Nakba-s, ose “Fatkeqësisë së Madhe” të filluar me krijimin e Izraelit për palestinezët të cilët u masakruan, u zhvendosën nga shtëpitë dhe tokat e tyre me forcë ose mashtrim, duke përfunduar si refugjatë dhe madje edhe njerëz pa shtetësi në vendin e tyre, vuajtjet vazhdojnë ende.
Turqia përpiqet të shuajë zjarrin në Lindjen e Mesme
Takimi i jashtëzakonshëm për Jerusalemin të mbajtur në Stamboll më 18 maj 2018, i cili u mblodh me ftesë të Presidentit Rexhep
Tajip Erdogan si kryesuesi i radhës i Organizatës së Bashkëpunimit Islamik (OIC), ishte shumë i rëndësishëm në drejtim të ndaljes së këtyre organizatave joracionale dhe aktivitete të paligjshme. Arritja e asaj që shumë organizata rajonale dhe ndërkombëtare nuk arritën të bëjnë, ky samit, falë ndjeshmërisë dhe udhëheqjes së Turqisë, theksoi edhe një herë se statusi i Jerusalemit nuk mund të ndryshohet nëpërmjet praktikave të paarsyeshme dhe të paligjshme.
Turqia ka shprehur, siç ka bërë gjithmonë, se hapat e ndërmarrë do të dëmtonin vetë Izraelin, se ata nuk do të kontribuonin në zgjidhjen e çështjes së Palestinës, e cila ka mbetur e pazgjidhur që nga themelimi i OKB-së, bëri sakrificë dhe vuri në përpjekjet më të mëdha për të siguruar një paqe të qëndrueshme brenda rajonit. Mjerisht, këto përpjekje kanë shkuar kryesisht të papërmirësuara nga palët e ndërlidhura dhe shpresat e paqes u humbën në mënyrë të pamatur. Kur anija Mavi Marmara lundroi për në Gaza për të lehtësuar vuajtjet e të shtypurve, njerëzit e pafajshëm dhe të paarmatosur në bordin e saj u vranë. Megjithëse dhimbja ende nuk ishte shuar, Turqia i dha Izraelit një mundësi për të zgjidhur krizën pasuese me një falje dhe kompensim vetëm për të lehtësuar presionin e rëndë ndaj palestinezëve. Por, këtë herë zhvilloheshin përpjekje të veçanta për të bllokuar ndihmën nëpërmjet propagandës së zezë dhe shpifjeve. Ndërkohë që Turqia po përpiqej të shpërndante ushqim të ngrohtë viktimave të luftës, deri sa binin bombat, ndaj saj u hodhën shpifjet si “ushqimet nuk po shkojnë te nevojtarët, por tek terroristët”. Edhe pse u përpoq të vendoste paqe, siguri dhe rend, duke ndihmuar krijimin e një shoqërie të rregullt me familje funksionale në të cilën njerëzit nuk radikalizohen dhe u ndihmuan 4,000 të rinjve për të ndërtuar familjen e tyre, Agjencia Turke për Bashkëpunim dhe Koordinim (TİKA) pothuajse u akuzua për ndihma ndaj terroristëve. Një analizë e kujdesshme do të zbulonte se ndihma e Turqisë në fakt zvogëlon tensionin dhe zbut efektet negative të krizave. Përkundër të gjitha sfidave, Turqia ka vazhduar dhe vazhdon të punojë pa e humbur motivimin e saj. Edhe gjatë këtij Ramazani të plagosurve në Gaza do të dërgohen shërbime të rehabilitimit shëndetësor në shtëpi, ilaçe dhe materiale mjekësore, ndërkaq më shumë se 100,000 palestinezë dhe 12,000 familjeve nevojtare gjatë Ramazanit do t’u jepet ushqim të ngrohtë do të dërgohen në 1000 familje çdo ditë. Ndërsa kjo ndihmë urgjente synon të lehtësojë situatën humanitare në një masë të caktuar, veçanërisht në Gaza, ndihma afatgjatë e zhvillimit do të ndihmojë në përmirësimin e mirëqenies së palestinezëve.
Këto përpjekje nga Turqia mbështesin një zgjidhje dy shtetesh të bazuara në drejtësi dhe Izraeli duhet të pranojë tani se nuk mund të fitojë legjitimitet përmes barrierave ndarëse, vrasjeve jashtëgjyqësore, armëve dhe bombave, por duke qeverisur shtetin me drejtësi dhe dhembshuri.
Përpjekjet e Turqisë për t’u dhënë fund krizave
Duke pranuar mbrojtjen e vlerave të drejtësisë dhe dhembshurisë si misionin e saj historik dhe një traditë shtetërore, Turqia gjithmonë ka qëndruar pranë të shtypurit përballë persekutimit, pavarësisht nga besimi, gjuha ose raca e viktimave. Në histori mund ti gjejmë shembuj të shumtë të kësaj. Për shembull, në vitin 1492 rreth 200,000 hebrenj që iknin nga persekutimi dhe shtypja në Spanjë u strehuan në Perandorinë Osmane dhe gjetën paqe dhe siguri në këtë vend. Hebrenjtë në Perandorinë Osmane u ngritën në pozita të rëndësishme shoqërore e shtetërore. Shembuj të ngjashëm mund të shihen edhe gjatë periudhës republikane. Turqia ka bërë maksimumin për të shpëtuar hebrenjtë nga persekutimi nazist gjatë Luftës së Dytë Botërore. Necdet Kent, konsull i përgjithshëm turk në Marsejë në atë kohë, shpëtoi duke e rrezikuar jetën e tij shumë hebrenj që jetonin në Francë nga nazistët që të mos dërgohen në kampet gjermane të përqendrimit, duke u dhënë atyre pasaporta turke. Përsëri në të njëjtën periudhë, Selahattin Ülkümen, konsull i përgjithshëm turk në ishullin e Rodosit, i njohur gjithashtu si “Schindler turk”, shpëtoi 42 familje hebreje nga dërgimi në një kamp vdekjeprurës nazist, duke rrezikuar një krizë diplomatike me Gjermaninë ndërsa protestonte ndaj gjeneralit gjerman. Duke parë këto shembuj gjatë gjithë historisë, përpjekjet aktuale të Turqisë do të kuptohen më mirë. Turqia me siguri do të japë kontribute të rëndësishme për stabilitetin në rajon sot, si trashëgimtari i Perandorisë Osmane që e sundoi rajonin përmes drejtësisë dhe paqes për 400 vjet. Turqia kurrë nuk ka pasur për qëllim të dominojë dhe të shfrytëzojë vendet e tjera në ndjekje të interesave të veta egoiste, por përkundrazi, është përpjekur ta bëjë botën një vend më të gjallë edhe për njerëzit që jetojnë përtej kufijve të saj. Pra, Turqia ndjek një objektiv global që përfshin jo vetëm 80 milionë qytetarët e saj, por 7.5 miliardë të popullsisë botërore. Ajo ka treguar sinqeritetin e saj kohët e fundit në Mianmar dhe Bangladesh. Turqia ka ardhur nga mijëra kilometra larg për të ndihmuar qindra mijëra refugjatë myslimanë të Arakanit, të cilët u larguan nga masakrat në Mianmar dhe u strehuan në Bangladesh. Presidenti Erdogan ka kryer një trafik intensiv diplomatik që nga fillimi i krizës duke u përpjekur të tërheqë vëmendjen e botës në krizën humanitare të vazhdueshme dhe dërgoi familjen e tij në rajon së bashku me ndihmën e Turqisë për të zbutur efektet e krizës. TİKA jep ushqime të ngrohta çdo ditë për qindra mijëra refugjatët e strehuar në kampe në Bangladesh. Kush mund të pretendojë se Turqia po kërkon interesat e veta duke i shtrirë këto ndihma nga 5,500 kilometra larg? Ajo që Turqia po përpiqet të bëjë është të ndalojë përpjekjet globale për ta bërë botën më të padobishme për interesat e veta.
Marrëdhëniet Turqi-Izrael
Republika e Turqisë i sheh marrëdhëniet e saj diplomatike me Izraelin si një pjesë e rëndësishme e përpjekjeve të saj drejt forcimit të paqes dhe stabilitetit në rajon. Duke marrë parasysh luftërat dhe tensionet e Izraelit me vendet në rajon, mbajtja e marrëdhënieve të shëndetshme me Turqinë do të parandalonte atë nga izolimi.
Marrëdhëniet midis Turqisë dhe Izraelit përkeqësohen pas çdo krize në Palestinë. Ndjeshmëria dhe qasja humane e Turqisë nuk i
pëlqen herë pas here Izraelit dhe kjo situatë ndikon në marrëdhëniet diplomatike mes tyre. Tërheqja e ambasadorëve për një kohë pas krizës më të fundit në Gaza në mendje sjell pyetjen se a do të ulet niveli i marrëdhënieve diplomatike mes dy vendeve. Por, ndërprerja e lidhjeve diplomatike për një periudhë të gjatë do të përbënte sanksione implicite kundër palestinezëve, që janë viktima reale të incidentit. Tensioni që vazhdoi për gjashtë vjet pas sulmit të Izraelit ndaj anijes Mavi Marmara, është zvogëluar pasi të dy vendet ranë dakord të emërojnë reciprokisht ambasadorët. Përkundër kësaj, marrëdhëniet diplomatike të rifilluara kanë lehtësuar kontributin e Turqisë ndaj çështjes palestineze dhe dhënien e ndihmës atyre që janë në nevojë. Në të vërtetë, Jerusalemi është nën pushtim, Gaza është nën bllokadë dhe Bregu Perëndimor është nën rrethim, ndërsa edhe pse është e paligjshme Izraeli kontrollon të gjitha rrugët e hyrjes në Palestinë. Në këtë pikë, duhet të shmangim sentimentalizmin dhe të sillemi me ndjeshmëri, duke u përmbajtur nga hapa që mund të thellojnë problemet. Institucionet tona duhet të veprojnë në koordinim dhe të planifikojnë aktivitetet e tyre pas konsultimit me misionet tona diplomatike dhe zyrat përkatëse të TİKA-s që kryejnë operacione aktive në terren.
Megjithëse qeveria izraelite deri më sot nuk e ka bërë këtë ajo duhet të dëgjojë bashkësinë ndërkombëtare dhe të ndalojë shtypjen e palestinezëve. Përfaqësuesit e një kombi që ishin nënshtruar shumë mërgimeve gjatë historisë nuk duhet të bëjnë që të tjerët të kenë të njëjtat vuajtje që ata kishin në të kaluarën. Nga ana tjetër, duhet të pranohet tani që një vend, i cili thellon krizën, shkakton provokime dhe e tërheq rajonin në paqëndrueshmëri, nuk mund të veprojë si “ndërmjetës”. Ashtu si në të kaluarën, njerëzit e besimeve të ndryshme duhet të jetojnë në paqe dhe harmoni në Jerusalem, që dëshiron paqen për një shekull.
Padyshim se paqja do të vijë kudo ku njerëzit mund të lëvizin lirshëm dhe ku gjallëron tregtia. Misioni i TIKA-s çdoherë ka qenë kontributi në ruajtjen e paqes dhe qetësisë në çdo vend ku ajo ndodhet duke e forcuar infrastrukturën aktuale të ekonomisë, ndërsa vepron për rivendosjen e këtyre në vendet ku po jetohet destabiliteti.
