Para se të shpjegohen udhëzimet e ekonomisë islame, duket se është e nevojshme të mbahen parasysh dy pika në lidhje me ekonominë dhe rëndësinë e saj të përgjithshme.
(1) Ekonomia
Sido që të jenë rrethanat e tij, njeriu gjithmonë ka nevojë për ushqim, veshmbathje, akomodim dhe nevoja të tjera të jetës dhe në përputhje me ngritjen e tij intelektuale dhe shoqërore, ai përpiqet t’i sigurojë ato në sasinë më të madhe dhe cilësinë më të mirë duke përdorur mënyrën më të lehtë të mundshme.
Me sa dimë, çështja e sigurimit të mjeteve të jetesës gjithmonë dhe kudo është konsideruar dhe konsiderohet ende si një problem i rëndësishëm dhe thelbësor i jetës njerëzore. Në të gjitha periudhat e jetës njerëzore ka qenë një nga problemet kryesore që ka tërhequr vëmendjen e individëve dhe të kombeve.
Një nga veçoritë e spikatura të epokës së sotme është gjithashtu vëmendja ndaj çështjeve ekonomike. Nga njëra anë, çdo ditë po bëhen përpjekje të reja për gjetjen dhe ruajtjen e burimeve natyrore dhe eksplorimin e burimeve të reja të pasurisë për t’u përdorur në rritjen dhe përmirësimin e prodhimit në masën maksimale të mundshme; dhe nga ana tjetër po ndërmerren veprime jo vetëm për plotësimin sa më të lehtë dhe sa më të shpejtë të kërkesave ekonomike, por edhe për të krijuar kërkesa edhe të reja. Metodat e shpërndarjes dhe konsumit janë duke u rishikuar vazhdimisht.
Prandaj tema të tilla si pronësia, kapitali, puna e ndërmarrjes dhe çështje të tjera të ndërlidhura janë problemet që studiohen dhe diskutohen nga këndvështrime të ndryshme në mënyrë shkencore.
(2) Rëndësia e problemeve ekonomike
Ndryshe nga sa pretendohet, ekonomia nuk është as burimi i të gjitha çështjeve shoqërore, as baza e të gjitha çështjeve morale dhe doktrinore. Gjithsesi, nuk mund të mohohet se ka ndikim të madh në kulturën, zakonet, traditat dhe ngjarjet e jetës së përditshme të individëve dhe të kombeve. Ndikimi është aq shumëpalësh dhe delikate dhe ndonjëherë aq i ndërlikuar sa nuk është e lehtë ta identifikosh atë. Është e mundur të përcaktohet vetëm nëpërmjet një studimi shkencor të faktorëve ekonomikë dhe social.
Ekonomia Islame
Nga një studim i mësimeve islame në fushën ekonomike arrijmë në përfundimin se ky sistem hyjnor i ka kushtuar vëmendje të thellë rolit efektiv të çështjeve ekonomike në jetën e njeriut dhe ka marrë masa paraprake kundër efekteve të dëmshme të padrejtësisë ekonomike.
Para se të hyjmë në diskutimin e detajuar të ekonomisë islame, dëshirojmë të tërheqim vëmendjen tuaj në disa pika të nxjerra nga tekstet islame:
Njeriu duhet të ruajë gjithmonë lirinë e tij dhe të shikojë që dinjiteti i tij njerëzor të mos cenohet. Aliu r.a ka thënë:
“Mos u bë rob i të tjerëve, sepse Allahu të ka krijuar të lirë”.
Mësimet hyjnore rrotullohen gjithmonë rreth parimeve të drejtësisë, virtytit dhe dashamirësisë ndaj të afërmve. Ata janë në luftë kundër gjithçkaje që është e keqe, e padëshirueshme dhe e padrejtë.
All-llahu në Kur’anin famëlartë thotë:
“All-llahu urdhëron drejtësi, bamirësi, ndihmë të afërmve, e ndalon nga imoraliteti, nga e neveritura dhe dhuna. Ju këshillon ashtu që të merrni mësim”. (Surja el-Nahl, 16:90).
Prandaj, fryma e përgjithshme, e cila drejton të gjitha mësimet islame, konsiston në mbështetjen ndaj drejtësisë dhe lojërave të ndershme, bërjes së mirë ndaj të tjerëve, kujdesit për të afërmit dhe luftës kundër padrejtësisë dhe korrupsionit. Ky është kriteri bazë për të gjykuar mësimet e vërteta të Islamit në të gjitha fushat.
Toka dhe gjithçka që gjendet në të i përket të gjithë njerëzve dhe jo ndonjë grupi apo klase të caktuar.
All-llahu në Kur’anin famëlartë thotë:
Ai edhe tokën e bëri të shtrirë për krijesat. Në të ka pemë të llojllojta, ka edhe hurma me shporta të mbështjella. Edhe drithi me kashtën e tij edhe bimët aromatike (ose ushqyese). (Sure al-Rrahman, 55:10-12).
All-llahu ua ka besuar njerëzve detyrën e rimarrjes së tokës:
“Ai së pari ju krijoi nga dheu dhe ju bëri banues të tij”. (Surja Hud, 11:61).
All-llahu nuk do që përfitimet ekonomike të monopolizohen nga një klasë e caktuar ose që pasuria të qarkullojë vetëm mes të pasurve:
“Që ajo të mos ndahet ndërmjet pasanikëve tuaj.”. (Surja el-Hashr, 59:7).
Të jetosh me mundin e të tjerëve dhe të jesh barrë për ta e pengon njeriun nga dhuntia e Allahut.
Profeti Muhammed (alejhi salatu we selem) ka thënë:
“Të mallkuar janë ata që ia vënë barrën e tyre njerëzve”.
Pasuria duhet të fitohet me mjete të ligjshme dhe jo me mjete të paligjshme:
All-llahu në Kur’anin famëlartë thotë:
“Dhe mos e hani pasurinë e njëri-tjetrit në mënyrë të palejuar”. (Surja el-Bekare, 2:188).
Fitimi i një individi ose një grupi nuk duhet të përfshijë humbjen për të tjerët:
Profeti Muhammed (alejhi salatu we selem) ka thënë:
“Në Islam nuk ka asgjë që t’i dëmtojë njerëzit ose të lejojë dikë që t’i dëmtojë të tjerët”.
Këto janë disa nga parimet e përgjithshme që duhen mbajtur gjithmonë parasysh gjatë identifikimit të sistemeve praktike të Islamit duke përfshirë sistemin e tij ekonomik./Al-Islam/
Përktheu: EKONOMIA ISLAME
