Më shumë se nëntë vjet pasi Kroacia u bë anëtarja më e re e Bashkimit Evropian, tashmë po përpiqet për të shfrytëzuar sa më shumë statusin e saj si anëtare e BE-së në Ballkanin Perëndimor.
Kroacia po miraton monedhën e përbashkët të BE-së, euron, dhe po i bashkohet Zonës Shengen, zonës së udhëtimit pa viza të Evropës, më 1 janar.
Zyrtarët në këtë vend, i cili ka rreth 4 milionë banorë, parashikojnë se zhvillimet do të mbahen mend si një nga arritjet më të mëdha të vendit që nga fitimi i pavarësisë gjatë shpërbërjes së Jugosllavisë 31 vjet më parë.
Adoptimi i euros ofron përfitime ekonomike që rrjedhin nga lidhjet më të thella financiare me 19 përdoruesit e tjerë të monedhës dhe me Bankën Qendrore Evropiane. Kjo do të thotë gjithashtu se 340 milionë njerëzit që jetojnë në eurozonën aktuale nuk do të kenë më nevojë të shkëmbejnë eurot e tyre me kuna kroate dhe mund të hyjnë në vendin e njohur për bregdetin e tij mahnitës të Adriatikut pa u ndalur në kontrollet kufitare.
“Pas 10 vjetësh anëtarësim (në BE), ne qëllimisht dhe me meritë arritëm në fazën ku do të bëheshim i vetmi vend në histori që do t’i bashkohej Shengenit dhe eurozonës në të njëjtën ditë,” ka thënë kryeministri kroat, Andrej Plenkoviç, shkruan AP.
“Disa vende i arritën dy qëllimet njëri pas tjetrit për një periudhë relativisht të shkurtër kohe, por asnjë nuk i arriti të dyja në të njëjtën ditë”, ka thënë ai, duke shtuar se ndryshimet “do të kenë një ndikim transformues në ekonominë tonë”.
Por jo të gjithë kroatët janë kaq të ngazëllyer nga ndryshimet e ardhshme, veçanërisht nga heqja graduale e monedhës së tyre dalëse.
Disa janë sentimentalë rreth kunës, e cila u prezantua për të siguruar autonomi monetare pas ndarjes së Kroacisë nga ish-Jugosllavia dhe një lufte 1991-95.
“Kuna ishte simbol i pavarësisë së Kroacisë. Të gjithë ishim të lidhur me të, kështu që do të jetë pak e vështirë të kapërcejmë zhdukjen e saj”, kështu ka thënë Vladislav Studar, një veteran i luftës midis forcave të qeverisë kroate dhe atyre besnike të ushtrisë jugosllave të kontrolluar nga serbët.
“Por çfarë mund të bëjmë? Jeta Vazhdon”, ka shtuar ai.
Stela Roso, një banore e Zagrebit, u pajtua: “Është pak e trishtueshme që ne nuk do të përdorim më kunën sepse ishte unike për vendin tonë, por në terma praktike, (ndërrimi i monedhës) nuk do të ketë asnjë ndryshim për mua.”
Kroacia u bashkua me BE në 2013, kjo është edhe hera e fundit që u pranua një vend i ri anëtar. Për të adoptuar euron, vendit iu desh të përmbushte një sërë kushtesh të rrepta ekonomike, duke përfshirë një kurs këmbimi të qëndrueshëm, inflacion të kontrolluar dhe shpenzime publike të shëndosha.
Pasi ministrat e financave të BE-së i dhanë Kroacisë dritën jeshile në korrik për t’u bashkuar me eurozonën, bankës qendrore të vendit iu desh të bënte përgatitje të gjera.
“Kemi siguruar kartëmonedhat (euro) për ngarkim përpara dhe vëllimin e plotë të nevojshëm për vitin e ardhshëm dhe pothuajse kemi përfunduar me prerjen e 600 milionë monedhave të nevojshme, rreth 93% e këtij numri tashmë është grumbulluar,” ka thënë Tihomir Mavricek, drejtor ekzekutiv i departamentit të parave të Bankës Kombëtare Kroate.
“Që nga mesi i gushtit deri në fund të nëntorit, sasia e kunës në qarkullim ra me 12 miliardë, ekuivalente me rreth 1.7 miliardë euro, kështu që kemi rreth dy të tretat, ose rreth 22 miliardë kuna, të mbetura për t’u hequr gradualisht”, ka shtuar ai.
Kuna kroate dhe euro do të jenë në përdorim të dyfishtë për pagesa me para në dorë vetëm për 14 ditë, por ndërsa njerëzit gëzojnë shitjet pas pushimeve në janar, ata do të marrin vetëm euro në këmbim.
Mavricek e përshkroi miratimin e një monedhe të re kombëtare si “një reformë e madhe monetare dhe një ndërmarrje masive logjistike”.
“Ne jemi të vetëdijshëm se po kalojmë në një monedhë të re dhe është e qartë se do të ketë disa pengesa në pagesat (para të gatshme), veçanërisht në dy javët e para, por kjo do të normalizohet shpejt,” ka theksuar ai.
Një fushatë agresive ndërgjegjësimi publik ka shoqëruar punën teknike të prapaskenës. Të gjitha familjet kroate morën një manual udhëzimi për ndryshimin e monedhës.
Kostoja e krahasueshme në euro iu shtua çmimeve të produkteve të shitura në Kroaci gjatë javës së parë të shtatorit.
