Pas 50 vjetësh, Tel Aviti deklasifikon arkivat e “Tetorit” të vitit 1973
Izraeli deklasifikoi të enjten të gjithë arkivin më 6 tetor 1973, luftën me Egjiptin dhe Sirinë, 50 vjet që kur shpërtheu.
Arkivi i Izraelit ka publikuar tashmë dokumente mbi luftën gjatë viteve të fundit, por theksoi se koleksioni i ri është i plotë. Ai thekson se në luftë janë vrarë rreth 2656 ushtarë izraelitë, qindra prej tyre janë kapur, ndërsa mbi 7200 ushtarë dhe civilë janë plagosur.
Kur shpërtheu lufta, Izraeli pushtoi Gadishullin Sinai në Egjipt. Gjithashtu, në vitin 1967, ajo pushtoi dhe mban ende nën kontrollin e saj pjesën më të madhe të Lartësive siriane të Golanit, përveç pushtimit të Palestinës në vitin 1948. Kajro dhe Damasku e quajnë këtë luftë Lufta e Tetorit, ndërsa Tel Avivi e quan atë Yom Kippur.
Arkivi Shtetëror i Izraelit tha në faqen e tij të internetit: “Në përvjetorin e pesëdhjetë të Luftës së Yom Kipur, arkivi është bërë i disponueshëm për të gjithë. Është një koleksion i madh materialesh arkivore, shumica e të cilave ekspozohet për herë të parë.”
Arkivi Shtetëror i Izraelit thotë se ka publikuar një koleksion të gjerë me mijëra dokumente, fotografi, regjistrime dhe video, duke ofruar një vështrim të thellë se si u zhvillua lufta. Materialet e sapopublikuara “dokumentojnë ngjarjet në kohë reale në të gjitha aspektet: politike, ushtarake, ndërkombëtare, publike dhe civile”.
Dokumente, diskutime dhe fotografi
Anadolu Agency raporton se këto dokumente përmbajnë procesverbale të diskutimeve qeveritare, konsultimeve politiko-ushtarake (kabineti i luftës), diskutimeve të komisioneve të Knesset (parlamentit), korrespondencë të Ministrisë së Punëve të Jashtme, dokumente ushtarake, politike dhe civile, dëshmi, raporte, diskutime dhe vlerësimet e situatës në lidhje me zhvillimin e luftës dhe të mbrojtjes civile dhe përgatitjen e frontit të brendshëm për këtë, përveç fotografive, regjistrimeve audio dhe filmave.
Arkivi Shtetëror thotë se ky koleksion jep një pasqyrë të procesit të vendimmarrjes në situata të pasigurta nga liderët, për luftimet në fronte të ndryshme, për frontin e brendshëm të Izraelit, kontaktet politike që ndodhën në fund të luftës, përfundimin e aj me ndërmjetësimin amerikan, rrugën që çoi në nënshkrimin e marrëveshjes për ndarjen e forcave me Egjiptin dhe Sirinë.
Presionet dhe frika
Lidhur me arsyet e zbulimit të këtyre dokumenteve, Arkivi Shtetëror i Izraelit shpjegoi se, duke qenë se afati ligjor i kufizimeve (pesëdhjetë vjet) për aksesin në këto materiale po përfundon, Arkivi Shtetëror po punonte për të zbuluar sa më shumë materiale që mund të të vihen në dispozicion të publikut.
Arkivi i Izraelit tha se dita e parë e luftës filloi kur Izraeli festoi Yom Kippur më 6 tetor 1973. Sirenat që u dëgjuan thyen heshtjen e festës dhe paralajmëruan fillimin e luftës. Ai tregon se të dhënat e takimit të ditës së parë të luftës tregonin zhgënjim të shoqëruar me presion të madh, frikë dhe ndjenja të trazuara.
Arkivi thotë se mbledhjet e qeverisë izraelite nga tetori 1972 deri në mars 1974 mund të aksesohen në tërësi, duke ofruar një pasqyrë të diskutimeve që u zhvilluan në muajt para luftës. Mbledhjet e qeverisë janë regjistruar në tërësi, edhe gjatë luftës. /tesheshi.com/
