Jordania, Libani, Siria, Egjipti, Sudani…ç’i ka çuar në kolapse ekonomike dhe sociale?
Vendet arabe jetojnë në kushte të vështira ekonomike dhe jetese, dhe shumica e popullsisë në atë rajon vuan nga uria dhe varfëria. Çfarë çoi në të vërtetë në një situatë kaq katastrofike?
Jordania është dëshmitare e protestave të vazhdueshme për shkak të kolapsit ekonomik, 95 për qind e sirianëve jetojnë nën kufirin e varfërisë, ndërsa monedha e Egjiptit po bie vazhdimisht dhe çmimet po rriten në qiell.
Sa i përket Libanit, ekonomia e vendit është bërë e varur nga ndihmat. Edhe sudanezët po përballen me një krizë të rëndë që vetëm sa po përkeqësohet. Situata në Tunizi mbetet në buzë të humnerës si pasojë e krizës politike dhe ekonomike që po kalon vendi.
Për shkak të këtyre kushteve të vështira, të rinjtë rrezikojnë jetën për t’i shpëtuar fatkeqësive sociale në Afrikën e Veriut duke udhëtuar në det. Nga ana tjetër, vetë Evropa po përballet me kriza të njëpasnjëshme dhe po vuan nga inflacioni më i lartë në dekada.
Në këtë kontekst, në programin arab të Al Jazeera-s me titull “Në drejtim të kundërt” (3 janar 2023), u shtruan pyetjet e mëposhtme: A është kjo kriza globale par excellence? A nuk ia bëri këtë të gjithë botës pandemia e virusit korona? A po luajnë figurat e mëdha botërore lojëra të këqija ekonomike dhe financiare që po shkatërrojnë shumë vende në rajon? A do të mbajnë përgjegjësi Amerika dhe të tjerët për përkeqësimin e kushteve të jetesës në Lindjen e Mesme?
Iluzioni i një armiku nga jashtë
Duke analizuar situatën në të cilën kanë arritur vendet arabe, eksperti Mohamad Hnid, profesor në Universitetin e Sorbonës të Francës, thotë se regjimi “autoritar” zyrtar arab ka arritur fazën e fundit dhe po jeton periudhën e tij të fundit, sepse u formua mbi gënjeshtrën e shtetit-komb dhe iluzionin e sovranitetit dhe pavarësisë në vitet pesëdhjetë të shekullit të kaluar, dhe mbi iluzionin e një armiku të jashtëm, sionizmit dhe imperializmit derisa popujt arabë arritën në fazën e urisë.
Ai shpjegoi se regjimi arab ka një mundësi për reforma të brendshme; revolucionet arabe përfaqësonin një kohë të përshtatshme për t’i dhënë fund projektit autoritar dhe për të jetuar në një mjedis ku mbretëron drejtësia sociale, dinjiteti kombëtar dhe ndarja e pushtetit. Megjithatë, ata që ai i cilësoi si “banda” nuk pranuan të merrnin masa të thella dhe radikale, gjë që u justifikua me një komplot nga jashtë.
Ai shpjegon se “tiranët”, siç i cilësoi ai, e arrijnë qëllimin e tyre themelor duke justifikuar komplotet nga jashtë: të luajnë rolin e viktimës që tiranasit arrijnë. Prandaj, kushdo që pretendon të drejtat e tij bëhet një komplotist në favor të fuqive të huaja, edhe pse fajtori i vërtetë është regjimi. Kjo e bën atë të presë më të keqen në vitin 2023 për shkak të instrumenteve të përdorura brenda atyre vendeve nga ato që ai i përshkroi si shkaktar të rënies.
Ndërhyrja amerikane
Nga ana tjetër, analisti politik dhe ekonomik dr. Abdo al-Laqis, nuk e mohoi se vendet në rajonin arab po përballen me një krizë të brendshme, por ai beson se kriza bazohet në dominimin e fuqive të huaja mbi regjimet arabe, duke drejtuar gishtin nga Amerika, për të cilën ai beson se është duke i shtyrë të gjitha regjimet arabe si pjesë shahu që janë në dispozicion të saj.
Ai shtoi se institucionet amerikane kontrollojnë regjimet arabe përmes instrumenteve të brendshme për të kryer urdhrat sipas asaj që i përshtatet interesave të tyre. Ai shpjegon se administrata amerikane po përdor mjetet e saj për të ushtruar presion mbi rajonin për ta shfrytëzuar atë në shërbim të projektit sionist. /tesheshi.com/
